پیشینه
مثانه نوروپاتیک یا نوروژنیک فرایندی است که در آن، ادرار کردن به علت آسیب به مغز، نخاع یا اعصاب مثانه مختل میشود. افراد مبتلا به مثانه نوروژنیک، مثل افراد دچار آسیب طناب نخاعی (SCI)، به علت عفونتهای مجاری ادراری (UTI) در معرض خطر موربیدیتی قابل توجه قرار دارند. روشهای موثری برای پیشگیری از UTI در افراد مبتلا به SCI جستوجو شده است. پروبیوتیکها (میکرواورگانیسمهایی که اثرات مفید سلامت در بدن میزبان ایجاد میکنند) برای تداخل باکتریال مجاری ادراری به جهت کاهش کلونیزاسیون توسط اوروپاتوژنها و مدیریت مشکل دوگانه عفونت و مقاومت آنتیبیوتیکی پیشنهاد شدهاند.
اهداف
این مطالعه مروری منفعتها و ضررهای پروبیوتیکها را در پیشگیری از UTI علامتدار در افراد مبتلا به مثانه نوروژنیک بررسی و با دارونما، عدم درمان، یا پروفیلاکسی غیرآنتیبیوتیکی (آب میوه کرنبری (cranberry)، methenamine hippurate، استروژنهای موضعی) مقایسه کرد.
روش های جستجو
برای این مطالعه مروری مرکز ثبت تخصصی کارآزماییهای کلیه و پیوند در کاکرین (Cochrane Kidney and Transplant Specialised Register) را تا تاریخ 10 مارچ 2017 از طریق تماس با متخصص اطلاعات با استفاده از جستوجوی اصطلاحات مربوط به این مطالعه مروری جستوجو کردیم. مطالعات این مرکز تخصصی از طریق جستوجو در CENTRAL ،MEDLINE ،EMBASE، خلاصه مقالات کنفرانسها، پورتال جستوجوی مرکز ثبت کارآزماییهای بالینی بینالمللی، و ClinicalTrials.gov شناسایی شدند.
معیارهای انتخاب
همه کارآزماییهای تصادفی و کنترل شده (RCT)، شبهRCT و RCTهای مقطعی گردآوری شدند که استفاده از پروبیوتیکها را برای پروفیلاکسی UTI در افراد مبتلا به مثانه نوروپاتیک بررسی کرده بودند. مردان، زنان و کودکان مبتلا به مثانه نوروپاتیک ناشی از صدمه نورولوژیکی مانند اتیولوژیهای ساکرال، سوپراساکرال و سوپراپونتاین (suprapontine) در تمام سنین مناسب انتخاب بودند. همه انواع مدیریت مثانه شامل ادرار کردن رفلکسی، ادرار کردن زمانی، و کاتترگذاری موقت و همیشگی برای این مطالعه مروری مناسب بودند.
مطالعاتی که پروبیوتیکها را با پلاسبو، عدم درمان یا دیگر روشهای پروفیلاکسی غیرآنتیبیوتیکی مقایسه کردند، گردآوری شدند. مطالعاتی که پروبیوتیکها را با آنتیبیوتیکها یا در ترکیب با آنتیبادیها مقایسه کردند، کنار گذاشته شدند.
گردآوری و تحلیل دادهها
خلاصه کردن تخمینهای اثر با استفاده از مدل اثر تصادفی به دست آمد، و نتایج برای پیامدهای دوتایی به صورت خطر نسبی (RR) و 95% فاصله اطمینان (CI) و برای پیامدهای پیوسته به صورت میانگین تفاوت (MD) یا میانگین تفاوت استاندارد (SMD) و 95% CI بیان شد.
نتایج اصلی
این مطالعه مروری شامل 3 مطالعه (یک مطالعه عرضی و 2 مطالعه RCT موازی) با 110 شرکتکننده است. هر 3 مطالعه القای داخل مثانهای (intravesical instillation) سویه اشریشیا کولای (E. coli) با ویرولانس پائین را در کاهش خطر UTI علامتدار در شرکتکنندهای مبتلا به مثانه نوروپاتیک، بیشتر به علت SCI، بررسی کردند. 2 مطالعه از سویه E. coli 83972 و 1 مطالعه از سویه E. coli HU2117 استفاده کرد.
هیچ RCT پیدا نکردیم که پروبیوتیکهای دیگر یا روشهای دیگر تزریق را برای پیشگیری از UTI در افراد مبتلا به مثانه نوروپاتیک مقایسه کرده باشند.
در هر 3 مطالعه تعریف UTI علامتدار یکسان بود. علامتهایی که هر 3 مطالعه برای تشخیص UTI در نظر گرفتند، به صورت مناسبی تعریف شده بود. هر 3 مطالعه تشخیص میکروبیولوژیکی UTI علامتدار را نیز تعریف کردند.
باکتریوری بیعلامت به عنوان یک معیار پیامد در هر 3 مطالعه گردآوری شده، در نظر گرفته نشد؛ اما، در 2 مطالعه برای تعیین تلقیح موفق استفاده شده بود.
بهدلیل اینکه قطعیت شواهد خیلی پائین است، مشخص نیست که آیا خطر UTI علامتدار با تلقیح مثانه با E.coli کاهش میباید یا خیر (3 مطالعه؛ 110 شرکتکننده؛ RR: 0.32؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.08 تا 1.19؛ I2 = 82%).
2 مطالعه عوارض جانبی را گزارش کردند. 1 مطالعه یک مورد دیسرفلکسی (dysreflexia) اتونوم را گزارش کرد. یک مطالعه 3 UTI علامتدار را در 2 بیمار گزارش کرد، و 2 مطالعه به فقدان سپتیسمی و پیلونفریت اشاره کرد. در مورد القای داخل مثانهای اینگونه اشاره شد که «بهطور کلی ایمن» است. یک مطالعه نرخهای بالای فرسایس را در شرکتکنندهها، بهدلیل نیاز به پایبندی سخت به پروتکلهای القا، گزارش کرد.
کیفیت کلی مطالعات ضعیف بود. هر 3 مطالعه به دلیل عدم انجام تحلیل قصد درمان (intention-to-treat) که فرایند تصادفیسازی را مختل و نتایج مطالعات را ضعیف میکند، خطر سوگیری (bias) فرسایشی بالایی داشتند. همچنین، هر 3 مطالعه خطر سوگیری گزارش بالایی داشتند.
نتیجهگیریهای نویسندگان
در این مطالعه مروری، هیچ مطالعهای وجود نداشت که پروبیوتیکهای خوراکی را در پیشگیری از UTI در افراد مبتلا به مثانه نوروپاتیک بررسی کند. به دلیل اینکه دادهها حاصل مطالعات کوچک با خطر سوگیری بالا بودند، مطمئن نیستیم که آیا خطر UTI علامتدار در افراد مبتلا به مثانه نوروپاتیک از طریق القای داخل مثانهای E.coli غیرپاتوژنیک کاهش مییابد یا خیر.
اگرچه خطر بسیار کمی با این روش گزارش شده، به دلیل نرخهای موفقیت متفاوت، نیاز به پایبندی سخت بیمار به پروتکلهای القا و نیز نرخهای فرسایشی بالا در این مطالعات، هنوز شک داریم که آیا القای مثانه به طور گستردهای به عنوان یک مداخله پذیرفته میشود یا خیر.
توصیه میشود که RCTهای قوی با روشهای روششناسی مناسبتر انجام شود.
خلاصه به زبان ساده
پروبیوتیکها برای پیشگیری از عفونتهای مجاری ادراری در افرادی که به علت آسیب سیستم عصبی، مبتلا به مثانههایی هستند که عملکردشان مختل است.
موضوع چیست؟
عملکرد مثانه میتواند بعد از آسیب سیستم عصبی تغییر کند و اغلب مواقع در بیمارییهایی مثل مالتیپل اسکلروز، آسیب طناب نخاعی و سکته مغزی اتفاق میافتد. به این نوع اختلال عملکرد مثانه، مثانه نوروپاتیک گفته میشود. اختلال عملکرد مثانه در افراد مبتلا به آسیب سیستم عصبی خطر عفونتهای مکرر مثانه را افزایش میدهد. در حال حاضر، هیچ راه موثری برای پیشگیری از عفونت مثانه در این افراد وجود ندارد. استفاده طولانیمدت از آنتیبیوتیک به علت کاهش اثربخشی آنتیبیوتیکها توصیه نمیشود. پروبیوتیکها باکتریهایی هستند که اثر خوبی بر بدن دارند. در حال حاضر، شواهدی وجود دارد که نشان میدهد پروبیوتیکها از عفونت مثانه در زنان یائسه پیشگیری میکند.
چه کاری کردیم؟
این مطالعه مروری شواهد اثربخشی پروبیوتیکها را بر پیشگیری از عفونتهای مثانه در افراد مبتلا به اختلال عملکرد مثانه پس از آسیب سیستم عصبی ارزیابی کرد.
چه چیزی پیدا کردیم؟
یک مطالعه مروری تا تاریخ مارچ 2017 انجام دادیم و 3 مطالعه بر اساس معیارهای انتخاب گردآوری شد. این 3 مطالعه دادههای 110 شرکتکننده را گزارش کردند. هر 3 مطالعه بررسی کرد که آیا تزریق مستقیم باکتری به مثانه برای ایجاد یک کولونی غیرمضر، از بروز عفونت مجاری ادراری در افراد مبتلا به اختلال عملکرد مثانه به خصوص افراد مبتلا به آسیب طناب نخاعی، پیشگیری میکند یا خیر. دو مطالعه گزارش کردند که این روش بهطور کلی ایمن است. این مطالعه مروری دریافت که بهطور کلی، این مطالعات دارای خطر سوگیری بالا و کیفیت ضعیفی بودند. دریافتیم که اثربخشی کولونیزاسیون با پروبیوتیکها در پیشگیری از عفونت مثانه در افراد مبتلا به اختلال عملکرد مثانه قطعی نیست. به علاوه، موفقیت کولونیزاسیون متغیر بود، و فرایند کولونیزاسیون غیرمهاجم است و نیاز به پایبندی بالایی از طرف شرکتکنندهها دارد.
هیچ مطالعهای شناسایی نکردیم که نشان دهد دیگر پروبیوتیکها و دیگر روشهای تزریق در پیشگیری از عفونت مجاری ادراری در افراد مبتلا به اختلال مثانه موثر است یا خیر.
نتیجهگیریها
مطمئن نیستیم که آیا پروبیوتیکها از عفونت ادراری در افراد مبتلا به اختلال عملکرد مثانه پس از آسیب سیستم عصبی پیشگیری میکند یا خیر. به مطالعات با طراحی بهتر و بیشتری نیاز است.