نوزده مطالعه واجد شرایط برای ورود به این مرور بودند (1,937,880 شرکتکننده). در مجموع، به دلیل وجود خطر سوگیری (bias) جدی و غیر مستقیم بودن (مطالعات غیر تصادفیسازی شده (non‐randomised studies; NRS)) که در ارزیابی درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) منعکس شد، کیفیت شواهد بسیار پائین بود. شش مطالعه واجد شرایط، شامل زنانی با قدرت پائین باروری، بدون گروه کنترل جمعیت عمومی، نشان دادند که مصرف داروهای محرک تخمدان، ارتباطی با افزایش خطر ابتلا به سرطان آندومتر نداشت (RR: 0.96؛ 95% CI؛ 0.67 تا 1.37؛ 156,774 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). پانزده مطالعه واجد شرایط، که از جمعیت عمومی به عنوان گروه کنترل استفاده کردند، حاکی از افزایش خطر پس از مصرف داروهای محرک تخمدان بودند (RR: 1.75؛ 95% CI؛ 1.18 تا 2.61؛ 1,762,829 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). پنج مطالعه واجد شرایط که منحصرا شامل زنانی با قدرت پائین باروری بودند (92,849 شرکتکننده)، درباره مصرف کلومیفن سیترات گزارش دادند؛ ترکیب این مطالعات، نشان دهنده یک ارتباط مثبت بود (RR: 1.32؛ 95% CI؛ 1.01 تا 1.71؛ 88,618 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین)، اگرچه فقط در دوز بالا (RR: 1.69؛ 95% CI؛ 1.07 تا 2.68؛ دو مطالعه؛12,073 شرکتکننده) و در تعداد بالای سیکلها (RR: 1.69؛ 95% CI؛ 1.16 تا 2.47؛ 13,757 شرکتکننده) این ارتباط دیده شد. چهار مطالعه، بیانگر افزایش خطر بروز سرطان آندومتر در زنانی با قدرت پائین باروری نیازمند کلومیفن سیترات در قیاس با گروه کنترل از جمعیت عمومی بودند (RR: 1.87؛ 95% CI؛ 1.00 تا 3.48؛ چهار مطالعه؛ 19,614 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). این دادهها به ما نشان نمیدهند که این ارتباط ناشی از شرایط زمینهای نیازمند به کلومیفن بود یا خود پروسه درمان. با بررسی اطلاعات زنانی با قدرت پائین باروری و بدون مصرف دارو به عنوان گروه کنترل، دریافت گنادوتروپینها با افزایش خطر سرطان آندومتر مرتبط بود (RR: 1.55؛ 95% CI؛ 1.03 تا 2.34؛ چهار مطالعه؛ 17,769 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). تجزیهوتحلیل مربوط به دو مطالعه (1595 شرکتکننده) در برابر جمعیت عمومی، نشانگر عدم تفاوت در میزان خطر بود (RR: 2.12؛ 95% CI؛ 0.79 تا 5.64؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). مصرف ترکیب کلومیفن سیترات و گنادوتروپینها، در قیاس با زنانی با قدرت پائین باروری و درمان نشده، تفاوتی را در وقوع خطر سرطان آندومتر ایجاد نکرد (RR: 1.18؛ 95% CI؛ 0.57 تا 2.44؛ دو مطالعه؛ 6345 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). با این حال در مقایسه با جمعیت عمومی، افزایش خطر یافت شد، که نشان میدهد عامل اصلی میتواند قدرت پائین باروری باشد تا خود درمان (RR: 2.99؛ 95% CI؛ 1.53 تا 5.86؛ سه مطالعه؛ 7789 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین).
پیشینه
داروهای زیادی جهت درمان قدرت پائین باروری (تاخیر در باردار شدن)، برای تحریک تخمکگذاری ‐ فرآیند بلوغ و آزادسازی تخمکها از تخمدانها ‐ وجود دارند. این داروها ممکن است آندومتر (بافت پوشاننده دیواره رحم) را نیز تحت تاثیر قرار دهند. با این حال، بیماریهایی که باعث قدرت پائین باروری میشوند، عوامل خطر شناخته شدهای برای بروز سرطان آندومتر (سرطان دیواره رحم) هستند، در حالی که بارداری و قرصهای ترکیبی ضد بارداری خوراکی، دارای تاثیر مثبت بوده و بهطور چشمگیری خطر بروز سرطان آندومتر را کاهش میدهند. بنابراین جداسازی تاثیر علیّتی داروهای مورد استفاده برای درمان قدرت پائین باروری از دیگر علل زمینهای که میتوانند خطر ابتلا به سرطان آندومتر را در فرد افزایش دهند، بسیار چالشبرانگیز است.
هدف مطالعه مروری
یافتن اینکه داروهای مورد استفاده برای تحریک تخمکگذاری، خطر سرطان آندومتر را در زنانی که نیازمند کمک دارویی برای باردار شدن هستند، افزایش میدهند یا خیر.
نتایج کلیدی
شواهد تا جولای 2016 بهروز است. نوزده مطالعه شامل 1,937,880 شرکتکننده شناسایی شدند که خطر بروز سرطان دیواره رحم (سرطان آندومتر) را در زنان مصرف کننده داروهای محرک تخمدان، با زنانی با قدرت پائین باروری و درمان نشده با این داروها، یا زنانی از جمعیت عمومی، مقایسه کردند. در مجموع، مواجهه با کلومیفن سیترات، مخصوصا در دوز بالا و در سیکلهای تکراری، میتواند با افزایش خطر ابتلا به سرطان آندومتر در آینده مرتبط باشد. شواهد درباره رابطه میان مواجهه با گنادوتروپینها و سرطان آندومتر، قدرت کمتری داشت. نمیتوانیم بگوییم افزایش خطر سرطان آندومتر، ناشی از مصرف داروهای محرک تخمکگذاری است یا علت زمینهای قدرت پائین باروری.
کیفیت شواهد
سطح کیفیت شواهد برای این یافتهها، بسیار پائین بود، زیرا مطالعات وارد شده دارای محدودیتهای شدید و تفاوتهای متعدد در شیوه اجرا بودند.
نتیجهگیریها چه بودند؟
زنانی که به درمان با کلومیفن سیترات نیاز دارند، باید آگاه باشند که در معرض افزایش خطر سرطان آندومتر قرار دارند، اما این امر عمدتا به دلیل بیماری زمینهای ایجاد کننده قدرت پائین باروری است و ارزیابی تاثیر افزوده کلومیفن سیترات، بر اساس دادههای موجود، امکانپذیر نیست.