پیشینه
کورتیکواستروئیدها بهطور گستردهای در درمان فلج ایدیوپاتیک صورت (فلج بلز Bell’s palsy) استفاده میشوند، اما اثربخشی درمان اضافی با یک عامل ضدویروسی نامشخص است. موربیدیتی قابل توجه با موارد شدید فلج بلز دیده شده است. این مطالعه مروری نخستین بار در سال 2001 منتشر و بارها تجدید نظر شد که آخرین بار آن در سال 2009 بوده است. این نسخه جایگزین بهروزرسانی مطالعه میشود که در شماره 7 کتابخانه کاکرین (Cochrane Library) منتشر و به دنبال آن، خارج شد. دلیل آن هم، یک بررسی در حال انجام از قابل اعتماد بودن دادههایی بود که از یک مطالعه وارد شده به این مطالعه مروری انجام میشد.
اهداف
ارزیابی اثرات درمانهای ضدویروسی به تنهایی یا در ترکیب با هر نوع درمان دیگر برای فلج بلز.
روش های جستجو
در تاریخ 7 اکتبر 2014، ما ثبت تخصصی گروه بیماری عصبیعضلانی کاکرین، CENTRAL، MEDLINE، EMBASE، LILACS، DARE، NHS EED و HTA را بررسی کردیم. ما همچنین کتابشناسیهای (bibliography) کارآزماییهای شناسایی شده را مرور کرده و با نویسندگان این مقالات و متخصصان شناخته شده در این حوزه و کمپانیهای دارویی مرتبط تماس گرفتیم تا از دادههای منتشر شده و منتشر نشده بیشتر اطلاع کسب کنیم. ما مراکز ثبت کارآزماییهای بالینی را برای مطالعات در حال انجام جستوجو کردیم.
معیارهای انتخاب
ما کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده یا شبه کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شدهای را در نظر گرفتیم که عوامل ضدویروسی را با یا بدون کورتیکواستروئیدها در مقابل درمانهای کنترل برای درمان فلج بلز آزمایش کرده بودند. ما کارآزماییهایی را که در حوزههای مختلف در معرض خطر بالای سوگیری (bias) بودند، از این مطالعه حذف کردیم.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده این مقاله بهطور مستقل از هم، کارآزماییها را برای مرتبط بودن، واجد شرایط بودن، و خطر سوگیری، با استفاده از روشهای استاندارد کاکرین، ارزیابی کردند.
نتایج اصلی
ده کارآزمایی، با حضور 2280 شرکت کننده، معیارهای ورود را داشته و در آنالیز نهایی گنجانده شدند.بعضی از این کارآزماییها کوچک بوده و تعدادی نیز در معرض خطر بالا یا نامشخص سوگیری قرار داشتند. دیگر کارآزماییها هم واجد بهترین استانداردهای موجود برای پنهانسازی تخصیص و کورسازی نبودند.
بهبودی ناکامل
ما سودمندی قابل توجهی را از افزودن عوامل ضدویروسی به کورتیکواستروئیدها در مقایسه با کورتیکواستروئیدها بهتنهایی، برای افراد مبتلا به فلج بلز یافتیم (خطر نسبی (RR): 0.61؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.39 تا 0.97؛ n = 1315). برای بیماران مبتلا به فلج بلز شدید (نمره House-Brackmann معادل 5 و 6 یا معادل آن در دیگر مقیاسها). ما دریافتیم که با افزودن عوامل ضدویروسی به کورتیکواستروئیدها، در مقایسه با کورتیکواستروئیدها به تنهایی، کاهشی در نرخ بهبود ناقص دیده میشود (RR: 0.64؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.41 تا 0.99؛ n = 478). پیامد برای شرکت کنندگانی که کورتیکواستروئیدها را به تنهایی مصرف کرده بودند، بهطور قابل توجهی بهتر از افرادی بود که ضدویروسها را به تنهایی استفاده کرده بودند (RR: 2.82؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.09 تا 7.32؛ n = 768). اثر درمانی پلاسبو به مراتب کمتر از اثر درمانی کورتیکوستروئیدها همراه با ضدویروسیها بود (RR: 0.56؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.41 تا 0.76؛ n = 658). عوامل ضدویروسی به تنهایی در مقایسه با پلاسبو سودمندی خاصی نداشتند (RR: 1.10؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.87 تا 1.40؛ n = 658).
موتور سینکینزی (Motor synkinesis) یا اشک تمساح
در دو کارآزمایی که اثرات ضدویروسها و کورتیکواستروئیدها با کورتیکواستروئیدها و پلاسبو، روی این پیامد مقایسه شده بودند، ما دریافتیم که تفاوت قابل توجهی در عوارض طولانیمدت، به نفع ضدویروسها و کورتیکواستروئیدها وجود دارد (RR: 0.56؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.36 تا 0.87؛ n = 469). دو کارآزمایی به مقایسه ضدویروسها به تنهایی با کورتیکواستروئیدها به تنهایی پرداخته و به این نتیجه رسید که عوارض مذکور با کورتیکواستروئیدها کمتر است (RR: 1.52؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.08 تا 2.12؛ n = 472). ما هیچ دادهای را در مورد عوارض طولانیمدت برای دیگر مقایسهها نیافتیم.
عوارض جانبی
دادههای مربوط به عوارض جانبی در 3 مطالعه در دسترس بودند که اطلاعات مقایسهها را در 1528 شرکت کننده ارائه داده بودند. هیچیک از 4 مقایسه (ضدویروسها بهاضافه کورتیکواستروئیدها در مقابل کورتیکواستروئیدها بهاضافه پلاسبو، ضدویروسها در مقابل پلاسبو) تفاوتهای قابل توجهی را در عوارض جانبی میان گروهها درمان و کنترل نشان ندادند. ما هیچ ارتباطی را میان درمان خاص در این نتایج نیافتیم.
نتیجهگیریهای نویسندگان
شواهدی با کیفیت پائین از کارآزماییهای تصادفی شده کنترل شده، نشان دادند که مزایایی از ترکیب ضدویروسها با کورتیکواستروئیدها در مقایسه با کورتیکواستروئیدها بهتنهایی، در درمان بیماران مبتلا به فلج بلز با هر درجهای از شدت، وجود دارد. شواهد با کیفیت پائین سودمندی درمان ترکیبی را در مقایسه با کورتیکواستروئیدها بهتنهایی در فلج بلز شدید نشان دادهاند. کورتیکواستروئیدها بهتنهایی در مقایسه با ضدویروسها به تنهایی اثربخشتر بوده و ترکیب ضدویروسها با کورتیکواستروئیدها از پلاسبو یا عدم درمان موثرتر است. ضدویروسها به تنهایی مزیت بیشتری از پلاسبو نداشتند.
شواهدی با کیفیت متوسط نشان دادند که ترکیب ضدویروسها با کورتیکواستروئیدها، در مقایسه با کورتیکواستروئیدها بهتنهایی عوارض فلج بلز را کاهش میدهند.
براساس شواهدی با کیفیت پائین، ما هیچ افزایش قابل توجهی را در عوارض جانبی، در مقایسه میان ضدویروسها با پلاسبو یا کورتیکواستروئیدها، نیافتیم.
خلاصه به زبان ساده
درمان ضدویروسی برای فلج بلز (Bell's palsy)
سوال مطالعه مروری
ما شواهد را در رابطه با اثرات درمان ضدویروسی به تنهایی یا در ترکیب با هر درمان دیگری در فلج بلز جستوجو کردیم.
پیشینه
فلج بلز یک بیماری عصب صورتی است که باعث میشود یک طرف صورت فلج شود. بعضی مطالعات پیشنهاد کردهاند که این بیماری در اثر همان عفونتهای ویروسی ایجاد میشود که باعث بروز زخمهای سرد (هرپس سیمپلکس) یا زونا (واریسلا زوستر) میشوند. اگر این فرضیه صحیح باشد، داروهای ضدویروسی ممکن است به بهبود شرایط کمک کنند. فلج ایجاد شده، حتی اگر درمان هم نشود، اغلب موقتی است، هر چند بدون درمان، بدشکلی دائمی صورت یا درد در حدود یک پنجم بیماران، پایدار باقی میماند. یک مطالعه مروری کاکرین اثربخشی کورتیکواستروئیدها را در درمان فلج بلز تائید کرده است. این مطالعه مروری نخستین بار در سال 2001 منتشر و پس از آن، بارها تجدیدنظر شد که اخیرا در سال 2009 انجام شده است. این نسخه، جایگزین بهروزرسانیای خواهد شد که در شماره 7 کتابخانه کاکرین منتشر و پس از آن حذف شد، زیرا اعتبار دادههای یک مطالعه که در این مرور گنجانده شده بود، باید بررسی میشدند.
ویژگیهای مطالعه
ما 10 کارآزمایی را یافتیم که در مجموع، 2280 شرکت کننده مبتلا به فلج بلز یک طرفه خفیف، متوسط یا شدید با علت نامشخص در آنها شرکت کردهبودند. طیف سنی شرکت کنندگان 14 تا 84 سال بود. کارآزماییها، ضدویروسها را در ترکیب با کورتیکواستروئیدها در مقابل کورتیکواستروئیدها، ضدویروسها به تنهایی با پلاسبو یا عدم درمان، مقایسه کرده بودند. طول دوره درمان مطالعات وارد شده از 3 تا 12 ماه متغیر بود.
نتایج کلیدی و کیفیت شواهد
بهبود ناکامل
براساس شواهدی با کیفیت پائین، ترکیب درمانی ضدویروسها با کورتیکواستروئیدها، در مقایسه با کورتیکواستروئیدها بهتنهایی، میزان بهبود ناقص را ارتقا میبخشند. این یافتهها بر اساس دادههای 8 کارآزمایی که 1315 بیمار مبتلا به فلج بلز را با درجههای مختلف شدت دربرگرفته بودند، به دست آمدهاند.
ما توانستیم دادههای 4 مطالعه را (478 شرکت کننده) برای بررسی اثرات درمان در فلج بلز شدید (بیمارانی که دچار فلج کامل یا تقریب کامل صورتی شدهاند) به دست آوریم. نتایج نشان دادند که در این گروه، افزودن درمان آنتیویروسی به کورتیکواستروئیدها، در مقایسه با درمان کورتیکواستروئیدها به تنهایی، احتمالا نرخ بهبود ناکامل را بهبود میبخشند، هرچند شواهد در این زمینه کیفیت پائینی داشتند.
در دیگر آنالیزها، ما دریافتیم که:
• کورتیکواستروئیدها بهتنهایی در مقایسه با ضدویروسها بهتنهایی، برای بهبود ناکامل، اثربخشتر هستند (768 شرکت کننده)؛
• ضدویروسها بهاضافه کورتیکواستروئیدها در مقایسه با پلاسبو یا عدم درمان موثرتر هستند (658 شرکت کننده)؛
• ضدویروسها بهتنهایی در مقایسه با پلاسبو، اثربخشی کمتری داشتند (هرچند این تفاوت قابل توجه نبود (658 شرکت کننده).
اثرات طولانیمدت پس از فلج بلز
سه کارآزمایی (941 شرکت کننده) اثرات طولانیمدت پس از فلج بلز را ارزیابی کردند، مانند تولید بیش از حد اشک و سینکنزی (حرکت غیرمستقیم عضلات که در همان زمان به عنوان حرکت عمدی رخ میدهد). ترکیب ضدویروسها و کورتیکواستروئیدها، در مقایسه با کورتیکواستروئیدها بهتنهایی، اثرات طولانیمدت پس از فلج بلز را کاهش دادند. شواهد در این زمینه کیفیت متوسطی داشتند.
اثرات طولانیمدت پس از فلج بلز کمتری پس از درمان با کورتیکواستروئیدها به تنهایی، در مقایسه با ضدویروسها به تنهایی، دیده شد (دو کارآزمایی، 472 شرکت کننده).
عوارض جانبی
براساس شواهد به دست آمده از 3 کارآزمایی (1528 شرکت کننده)، هیچ یک از درمانها تفاوتهای قابلتوجهی را در عوارض جانبی نشان ندادند، البته با توجه به اینکه شواهد برای این پیامد کیفیت پائینی داشتند.
شواهد این مطالعه مروری تا اکتبر 2014 بهروز هستند.