پیشینه
زخمهای ناشی از فشار (مثل زخم بستر، زخمهای فشاری، زخمهای ناشی از معلولیتهای خاص)، درواقع، آسیبهای موضعی پوست و بافتهای اطراف هستند. این آسیبها در افراد مسن و بیتحرک شایع هستند و از نظر مالی و انسانی هزینه زیادی را به اشخاص تحمیل میکنند. سطوح محافظت کننده در برابر فشار (مثل تختها، تشکها، صندلیها و غیره) برای پیشگیری و جلوگیری از پیشرفت این گونه زخمها کمککننده هستند.
اهداف
این مطالعه مروری به دنبال کشف موارد زیر بوده است:
1) کدام نوع از سطوح محافظت کننده زخم در برابر فشار، که برای پیشگیری مورد استفاده قرار میگیرند، در مقایسه با سطوح استانداردی که بهعنوان محافظ بهکار برده میشوند، در کاهش بروز زخمهای فشاری موثرترند؛ و
2) مقایسه اثربخشی آنها در پیشگیری از زخم.
روش های جستجو
در اپریل 2015، برای چهارمین بهروزرسانی، ما در ثبت تخصصی گروه زخم در کاکرین (تا 15 اپریل 2015) که دربرگیرنده تحقیقات انجام شده در MEDLINE؛ EMBASE و CINAHL و پایگاه ثبت مرکزی کارآزماییهای کنترل شده کاکرین (CENTRAL ؛Central Register of Controlled Trials) (کتابخانه کاکرین (The Cochrane Library)؛ شماره 3؛ 2015) بود، جستوجو کردیم.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده (RCT) و شبهتصادفیسازی که چاپ شده یا نشده بودند و درباره موثر بودن هر نوع محافظ زخمی که از بروز زخم فشاری پیشگیری میکرد گزارش داده بودند، در هر گروهی از بیماران و هر شرایطی که ممکن است زخم فشاری ایجاد شود، وارد این مطالعه شدند. تحقیقاتی که فقط نتایج proxy را گزارش کرده بودند؛ از مطالعه خارج شدند. دو نویسنده مطالعه مروری بهطور مستقل کارآزماییها را انتخاب کردند.
گردآوری و تحلیل دادهها
اطلاعات کارآزماییها توسط یکی از نویسندگان استخراج و توسط دیگری کنترل شد. در صورت مناسب بودن، اطلاعاتی که شبیه بودند متاآنالیز (meta-analysis) شدند.
نتایج اصلی
در این چهارمین بهروزرسانی، 6 مطالعه جدید به مطالعات قبلی اضافه و به این ترتیب تعداد کلی مقالات به59 مقاله رسید. فوم اضافه شده به فوم استانداردی که در تشکهای بیمارستانی وجود داشت، باعث کاهش بروز زخمهای فشاری در بیمارانی که در معرض خطر بودند، شد (خطر نسبی (RR): 0.40؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.21 تا 0.74). مزیتهای نسبی استفاده از وسایل کم کننده متناوب فشار، نسبت به نوع ثابت، به وضوح مشخص نشده است. یک مطالعه که کیفیت بالایی هم داشت، نشان داد تشکهای کاهنده فشار متناوب ممکن است نسبت به سطوح پوشاننده که روی زمینه استفاده شده در انگلستان قرار میگیرند، مقرون بهصرفهتر باشند. پوششهای کاهنده فشار که روی تختهای جراحی قرار میگیرند، میتوانند بروز زخمهای فشاری را بعد از عمل کاهش دهند، گرچه دو مطالعه اشاره کرده بودند که پوشانندههای فومی باعث ایجاد عوارض پوستی میشوند. متاآنالیز 3 مطالعه نیز نشان داد که پوشش استرالیایی استاندارد طبی ساخته شده از پوست گوسفند، میتواند از بروز زخمهای فشاری پیشگیری کند (RR: 0.56؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.32 تا 0.97).
نتیجهگیریهای نویسندگان
بیمارانی که برای ابتلا به زخمهای فشاری خطر بالایی دارند؛ باید از تشکهایی که از فومهای خاص تشکیل شدهاند، به جای تشکهای استانداردی که در بیمارستانها بهکار میروند، استفاده کنند. مزیت نسبی تشکهایی که بهطور ثابت فشار را کم میکنند، نسبت به آنها که بهطور متناوب فشار را کاهش میدهند به وضوح مشخص نشده، اما نوعی که به طور متناوب فشار را کاهش میدهد از نظر اقتصادی نسبت به نوع دیگر مقرون بهصرفهتر است. پوست گوسفند طبی با جلوگیری از پیشرفت زخمهای فشاری مرتبط دانسته شده است. سازمانهای مختلف ممکن است از به کار بردن برخی انواع کاهنده فشار در اتاق عمل برای بیمارانی که خطر بالایی برای زخمهای فشاری دارند، استقبال کنند.
خلاصه به زبان ساده
آیا میتوان با استفاده از سطوح محافظتی مختلف از بروز زخمهای فشاری پیشگیری کرد؟
زخمهای فشاری (که با نامهایی مثل زخم بستر، زخم فشار، یا آسیب فشاری هم شناخته میشوند)، زخمهایی هستند که روی پوست در اثر فشار یا ساییدگی در محلهایی که متحمل وزن بدن هستند، یا نقاط استخوانی در اشخاصی که بیتحرک هستند (مثلا لگن، پاشنه، آرنج) ایجاد میشوند. سطوح متفاوتی برای محافظت از اعمال فشار روی زخم (مثل انواع تشکها، تختها، سطوح پوشاننده تشکها و پشتی) در محلهای آسیبپذیر بدن با هدف توزیع یکسان فشار بهکار برده شدهاند. در این مرور مشخص شد، کسانی که روی تشکهای فومی معمولی میخوابند، نسبت به آنها که روی تشکهایی با فومهای اختصاصیتر میخوابند، بیشتر دچار زخمهای ناشی از فشار میشوند. علاوه بر این، مطالعه مروری ما نشان داد افرادی که از پوشش ساخته شده از پوست گوسفند روی تشکشان استفاده میکنند کمتر دچار زخم فشاری میشوند. تشکهای کاهنده فشار متناوب از پوششهای روتشکی کاهنده فشار متناوب، مقرون بهصرفهتر هستند. این درحالی است که شواهد ما درباره اینکه آیا مواد کاهنده فشار اختصاصیتر ثابت و سطوح محافظ در برابر فشار متناوب، بر این محافظها ارجحیتی دارند یا خیر، مبهم است و انجام مطالعه دقیقی برای مقایسه تفاوت این سطوح محافظ مورد نیاز است.