اگرچه در حال حاضر تنها راه تضمینشده برای کاهش مضرات ناشی از مصرف دخانیات، ترک سیگار کشیدن است؛ یک شیوه کنترل دخانیات ثانویه منطقی میتواند آزموده شده و مضرات ناشی از مصرف مدام دخانیات را در میان سیگاریهایی که قادر به ترک نیستند یا تمایلی به آن ندارند، کاهش دهد. روشهای احتمالی برای کاهش قرار گرفتن در معرض سموم ناشی از سیگار کشیدن، شامل کاهش مقدار توتون استفادهشده و بهرهگیری کمتر از فرآوردههای سمی مانند فرآوردههای دارویی، نیکوتینی و فرآوردههای دخانی با مواجهه کاهشیافته بالقوه (PREP ؛potential reduced-exposure tobacco products)، به عنوان جایگزینی برای سیگار است.
ما برای ارزیابی مداخلات با هدف کاهش اثرات زیانبار استفاده مداوم از دخانیات بر سلامت، این پرسشهای خاص را در نظر گرفتیم: آیا مداخلات با هدف کاهش مضرات، تأثیری بر وضعیت سلامت بلندمدت دارند؟ آیا آنها منجر به کاهش تعداد سیگارهای مصرفشده میشوند؟ آیا آنها تأثیری بر پرهیز از سیگار دارند؟ آیا آنها اثری بر نشانگرهای زیستی ناشی از مواجهه با دخانیات دارند؟ و آیا آنها تأثیری بر نشانگرهای زیستی آسیبهای ناشی از دخانیات دارند؟
ما مرکز ثبت کارآزماییهای گروه اعتیاد به دخانیات در کاکرین (CRS ؛Cochrane Tobacco Addiction Group) را در 21 اکتبر 2015، با استفاده از روشهای بدون متن و MeSH برای کاهش مضرات، کاهش سیگار کشیدن و کاهش سیگار، جستوجو کردیم.
کارآزماییهای تصادفیسازی یا شبهتصادفیسازی و کنترلشده مربوط به مداخلات برای کاهش مقدار سیگار کشیدن یا کاهش مضرات ناشی از سیگار با شیوههایی به جز ترک. ما مطالعاتی را انتخاب کردیم که در سیگاریهایی با عدم تمایل فوری نسبت به ترک تمامی دخانیات انجام شده بودند. پیامدهای اولیه شامل تغییر در مصرف سیگار، ترک سیگار و هرگونه نشانگر ناشی از آسیب یا مزایا برای سلامت بود که حداقل شش ماه بعد از شروع درمان سنجیده شده بودند.
ما با استفاده از روشهای استاندارد کاکرین، واجد شرایط بودن مطالعات برای ورود به مطالعه مروری را ارزیابی کردیم. ما کارآزماییها با مداخلات و پیامدهای مشابه (کاهش بیشتر از 50% سیگار در روز (CPD ؛cigarettes a day) و پرهیز از سیگار کشیدن بلندمدت) را با استفاده از مدلهای اثر ثابت، ترکیب کردیم. زمانی که متاآنالیز (meta-analysis) دادهها امکانپذیر نبود، یافتهها را روایتگونه خلاصه کردیم.
24 کارآزمایی، مداخلات را برای کمک به افراد سیگاری که میخواهند میزان سیگار کشیدن را کاهش داده یا سیگارهای معمولی خود را با PREPها جایگزین کنند با دارونما، مداخله مختصر یا یک مداخله مقایسهای قیاس کرده بودند. هیچیک از این کارآزماییها به صورت مستقیم نیازموده بود که آیا استراتژیهای کاهش مضرات، مضرات ناشی از سیگار کشیدن برای سلامت را کاهش میدهد یا خیر. اغلب کارآزماییها (14/24)، درمان جایگزینی با نیکوتین (NRT) را به عنوان مداخلهای برای کمک به کاهش آزموده بودند. در یک تجزیه و تحلیل ترکیبی از هشت کارآزمایی، NRT به طور چشمگیری احتمال کاهش CPD را تا حداقل 50% در کسانی که از آدامس نیکوتین یا اینهالر یا فرآورده انتخابی استفاده میکنند، افزایش داده بود (خطر نسبی (RR): 1.75؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.44 تا 2.13؛ 3081 شرکتکننده). زمانی که تغییرات میانگین نسبت به مقدار پایه برای معیارهای مختلف مقایسه شد، کربن مونوکسید (CO) و کوتینین به طور کلی کاهش کمتری را در قیاس با CPD نشان دادند. همچنین استفاده از NRT در مقابل دارونما، به طور قابلتوجهی احتمال ترک سیگار را در نهایت افزایش داد (RR: 1.87؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.43 تا 2.44؛ 8 کارآزمایی؛ 3081 شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت پائین). دو کارآزمایی که NRT و حمایت رفتاری را با مشاوره مختصر مقایسه کردند، به تأثیر چشمگیری بر کاهش پی بردند؛ اما هیچ اثر قابلتوجهی بر ترک نیافتند. ما یک کارآزمایی یافتیم که هریک از این کمک مداخلهها را برای کاهش مضرات بررسی کرده بود: بوپروپیون، وارنیکلین، سیگارهای الکترونیکی، ناس، بهعلاوه یک پچ نیکوتین دیگر برای تسهیل پرهیز موقت. در نتیجه شواهد برای همه پنج نوع مداخله مبهم بود و مشخص نیست که آیا این ابزارهای کمکی، احتمال کاهش سیگار کشیدن یا ترک را افزایش میدهند یا خیر. همچنین دو کارآزمایی که دو گونه متفاوت را از مشاوره رفتاری و راهنماها در مورد کاهش CPD بررسی کرده بودند، شواهد مبهمی فراهم کردند. بنابراین مبنای شواهد برای این مقایسه ناکافی است تا از بهکارگیری انواع مشاوره رفتاری برای کاهش سیگار کشیدن پشتیبانی کند. چهار مطالعه از PREPها (سیگارهایی با سطوح کاهشیافته قطران، کربن و نیکوتین و در یک مورد، توزیع با استفاده از سیستم سیگار گرمشونده از طریق الکترونیکی)، بیانگر مقداری کاهش در مواجهه با برخی سموم بودند؛ اما مشخص نبود که آیا این موضوع بهطور قابلملاحظهای خطر مضرات را تغییر میدهد یا خیر. ما خطر سوگیری (Bias) مطالعات انتخابی را به طور کلی، پائین یا نامعلوم ارزیابی کردیم. با این حال برخی ردهبندیها، حاکی از عدم کورسازی و امکان سوگیری انتخاب بودند. ما کیفیت کلی شواهد را برای پیامدهای ترک با استفاده از سیستم GRADE، به خاطر ابهام و غیرمستقیم بودن، «پائین» یا «بسیار پائین» برآورد کردیم. درجه «پائین» به معنای این است که به احتمال زیاد تحقیقات بیشتر، تأثیر مهمی بر اعتمادمان به تخمین اثر داشته و احتمالاً این تخمین را تغییر میدهد. درجه «بسیار پائین» به معنای این است که درباره این تخمین، بسیار مردد هستیم.
میتوان به افرادی که تمایل به ترک کردن ندارند، کمک کرد تا تعداد سیگارهایی را که مصرف میکنند کاهش داده و سیگار کشیدن را در بلندمدت، با استفاده از NRT ترک کنند؛ علیرغم اینکه قصد اصلی آنها انجام این کار نبود. با این وجود، ما شواهد مرتبط را با پیامد ترک برای NRT به وسیله استانداردهای GRADE، «پائین» ارزیابی کردیم. شواهد کافی برای حمایت از استفاده سایر ابزارهای کمکی کاهش مضرات برای کاهش مضرات ناشی از مصرف مداوم دخانیات وجود ندارد. این امر میتواند به علت فقدان مطالعات با کیفیت بالا (اعتماد ما در پیامدهای ترک برای این موارد کمکی به خاطر ابهام توسط استانداردهای GRADE، «پائین» یا «بسیار پائین» برآورد شد) باشد؛ به این معنا که ممکن است اثر ارزشمندی را از دست داده باشیم یا به دلیل عدم تأثیر بر نرخ کاهش یا ترک باشد. بنابراین مهم است که RCTهای بیشتری با کیفیت بالا اجرا شوند و اثرات بلندمدت درمانها بر سلامت را نیز بسنجند.