سوال مطالعه مروری
شواهد مربوط به تاثیرات سم بوتولینوم نوع A؛ (botulinum toxin type A; BtA) را در مقایسه با سم بوتولینوم نوع B؛ (botulinum toxin type B; BtB) در افراد مبتلا به وضعیت غیر‐عادی و غیر‐ارادی سر یا دیستونی گردن مرور کردیم. این یک نسخه بهروز شده از مرور قبلی کاکرین است و اثربخشی (کاهش شدت بیماری، ناتوانی و درد) و بیخطری تجویز BtA را در برابر BtB در دیستونی گردنی بررسی کردیم.
پیشینه
دیستونی گردن (cervical dystonia)، که تورتیکولی اسپاسمودیک (spasmodic torticollis) نیز نامیده میشود، اختلالی است که باعث ایجاد حالت ناخوشایند، غیر‐قابل کنترل، غالبا دردناک، و غیر‐طبیعی سر میشود. این وضعیت نسبتا غیر‐شایع است (ابتلای 57 تا 280 نفر به ازای هر یک میلیون فرد) و میتواند بسیار ناتوانکننده باشد و کیفیت زندگی فرد را بهطور منفی تحت تاثیر قرار دهد. در اکثر موارد علت بیماری ناشناخته است و هیچ درمان قطعی برای آن وجود ندارد. از آنجا که دیستونی گردن بهطور معمول یک اختلال طولانی‐مدت است، نیاز به درمان طولانی‐مدت نیز دارد.
سم بوتولینوم (Bt) یک سم شیمیایی طبیعی و قوی است که میتواند موجب فلج شدید (ناتوانی در حرکت بخشی از بدن که به آنجا سم تزریق میشود) در حیوانات و انسان شود. همچنین میتواند برای درمان بسیاری از بیماریها، مخصوصا، افرادی که دارای انقباضات غیر‐ارادی عضلات، مانند دیستونی گردن هستند، مورد استفاده قرار بگیرد. Bt داخل عضلاتی تزریق میشود که بیشترین نشانههای بیماری را ایجاد کردهاند. انواع مختلفی از Bt وجود دارد، که البته همه آنها برای درمان بیماریها در دسترس قرار ندارند. BtA معمولا خط اول درمان برای دیستونی گردن است، اما سم بوتولینوم نوع B؛ (BtB) نیز یک گزینه جایگزین است. قدرت نسبی هر فرمولاسیون Bt متغیر بوده و هزینه آن برای 200 واحد از GBP 198 تا GBP 308 تغییر میکند.
ویژگیهای مطالعه
در اکتبر 2016 جستوجوی دقیقی را در تمام منابع علمی پزشکی انجام داده و سه مطالعه را یافتیم که در آنها یک جلسه درمانی تکی از BtA با BtB مقایسه شد. این مطالعات شامل 270 شرکتکننده بودند، که بهطور میانگین اختلال بیماری متوسطی داشتند. شرکتکنندگان برای یک دوره کوتاه ‐ بین 16 و 20 هفته پس از درمان ‐ در مطالعات باقی ماندند. میانگین سنی افراد در مطالعات 53.3 سال بوده، و بهطور میانگین 6.6 تا 7.9 سال پیش از حضور در کارآزماییها، دیستونی گردنی داشتند. اکثر افراد، 63.3%، حاضر در مطالعات زن بودند. هزینه انجام هر سه مطالعه توسط شرکتهای دارویی تامین شدند که ممکن است به نتایج احتمالی مطالعات علاقهمند بوده باشند.
نتایج کلیدی
نتایج، تفاوتی اندک یا عدم تفاوت را میان BtA و BtB در معیارهای اصلی بهبودی و بیخطری کلی مداخله، شامل تعداد کلی حوادث جانبی (ناخواسته یا زیانآور) نشان دادند. همچنین تفاوتی اندک یا عدم تفاوت میان BtA و BtB در خود‐ارزیابی گزارش شده توسط شرکتکنندگان مطالعه وجود داشت. بر اساس نتایج انتظار داشتیم، از هر 1000 فرد مبتلا به دیستونی گردنی و درمانشده با BtB، در مقایسه با 1000 فرد درمان شده با BtA، تعداد 362 فرد بیشتر دچار گلودرد/دهان خشک شوند. مطالعاتی که به دنبال مدت زمان تاثیر سم بودند، تفاوتی اندک یا عدم تفاوت را میان BtA و BtB نشان دادند. هیچ یک از مطالعات تاثیر Bt را بر کیفیت زندگی بررسی نکردند.
کیفیت شواهد
همه مطالعات شامل شرکتکنندگانی بودند که با افراد معمولی که از دیستونی گردن رنج میبردند، تفاوت داشتند. افراد انتخابشده باید سابقه درمان موفق را با Bt ذکر میکردند. افراد مبتلا به انواع خاصی از دیستونی گردن، بهویژه اشکالی که باعث چرخش سر به عقب یا جلو میشود، اجازه شرکت را در مطالعات نداشتند.
شرکتکنندگان وارد شده در مطالعات آنقدر کافی نبودند تا کاملا به نتایج مربوط به کل تعداد حوادث جانبی، خود‐ارزیابیهای گزارششده توسط شرکتکنندگان یا بررسی درد مطمئن شویم.
سطح کیفیت شواهد برای بهبودی کلی و کل تعداد حوادث جانبی پائین بود. سطح کیفیت شواهد برای بیشتر موارد گلودرد/دهان خشک در افراد دریافت کننده BtB متوسط است. سطح کیفیت شواهد برای خود‐ارزیابی شرکتکنندگان پائین است.
نمیتوان هیچ نتیجهگیری مشخصی را درباره بیخطری کلی و استفاده طولانی‐مدت از BtA در مقایسه با BtB در دیستونی گردن انجام داد.