سوال مطالعه مروری
بهترین راه برای پیشگیری از خونریزی در افراد تحت درمان با شیمیدرمانی فشرده یا پیوند سلولهای بنیادی برای سرطانهای خون یا مغز استخوان چیست؟ آیا باید از ترانسفیوژن پلاکت (درمان استاندارد فعلی) استفاده کنیم، یا از دیگر عوامل به جای (یا همراه با) ترانسفیوژن پلاکت؟
پیشینه
حدودا یک مورد از هر هشت مورد سرطان، از خون، مغز استخوان یا غدد لنفاوی بوجود میآیند. این سرطانها به انواع مختلفی تقسیم میشوند که درمانهای متفاوتی دارند. مثالهای آن عبارتند از لوکمی میلوئید حاد و لنفوم. برخی از این سرطانها را میتوان با شیمیدرمانی با دوز بالا (فشرده) یا پیوند سلولهای بنیادی درمان کرد. این درمانها سرطان را از بین میبرند اما میتوانند به سلولهای طبیعی تولید کننده خون نیز آسیب برسانند. یکی از پیامدهای این امر، کاهش تعداد پلاکتها در خون است. حضور پلاکتها معمولا برای لخته شدن طبیعی خون ضروری هستند. در نتیجه، افراد دریافتکننده این درمانها تا زمانی که پلاکتهای خود را از نظر تعداد افزایش دهند، در برابر خونریزی آسیبپذیر هستند.
ترانسفیوژن پلاکت (گرفته شده از یک اهدا کننده خون) اغلب در تلاش برای پیشگیری از خونریزی در افراد مبتلا به سرطان خون صورت میگیرد. ما نمیدانیم که این پلاکتهای انتقالیافته چقدر کارآیی دارند. ما میدانیم که خطرات ناشی از ترانسفیوژن پلاکت، مانند انتقال عفونت وجود دارد. ممکن است راههای بهتری هم برای پیشگیری از خونریزی در این زمینه وجود داشته باشد. در این مرور، به این موضوع پرداختیم که عوامل دیگری میتوانند به جای (یا همراه با) ترانسفیوژن پلاکت برای پیشگیری از خونریزی استفاده شوند یا خیر. همچنین خطر بروز عوارض جانبی جدی را، مانند تشکیل لختههای خونی غیر‐طبیعی (حوادث ترومبوآمبولی) ارزیابی کردیم. عوامل بالقوه عبارتند از: پلاکت مصنوعی، پلاسمای فقیر از نظر محتوای پلاکت، کنسانتره فیبرینوژن، فاکتور VII فعال شده نوترکیب، دسموپرسین و مقلدهای ترومبوپویتین. شرایط و درمانها در واژهنامه در بخش «یادداشتهای منتشر شده» این مطالعه مروری توضیح داده میشوند.
ویژگیهای مطالعه
شواهد تا می 2016 بهروز است. ما 16 کارآزمایی بالینی را شناسایی کردیم: 10 کارآزمایی تکمیلشده و شش کارآزمایی در حال انجام. تعداد 10 کارآزمایی تکمیلشده را در این مطالعه مروری وارد کردیم. شش کارآزمایی شامل بزرگسالان مبتلا به لوکمی میلوئید حاد تحت شیمیدرمانی فشرده، دو کارآزمایی دربرگیرنده بزرگسالان مبتلا به لنفوم تحت شیمیدرمانی فشرده و دو کارآزمایی دربرگیرنده بزرگسالان تحت پیوند سلولهای بنیادی آلوژنیک بودند. محدوده سنی شرکتکنندگان بین 16 و 81 سال قرار داشت. تعداد مردان و زنان در مطالعات به یک اندازه بود. تمام کارآزماییها در کشورهایی با درآمد بالا انجام گرفتند. تولیدکننده عامل دارویی که تحت بررسی بود، از هشت کارآزمایی حمایت مالی کرد، و دو کارآزمایی منبع بودجه خود را گزارش نکردند. نه کارآزمایی (536 شرکتکننده) را برای ارزیابی مقلدهای ترومبوپویتین و یک کارآزمایی (18 شرکتکننده) را برای ارزیابی پلاسمای فقیر از نظر محتوای پلاکتی شناسایی کردیم. این کارآزماییها بین سالهای 1974 و 2015 انجام شدند. هیچ یک از کارآزماییها پلاکت مصنوعی، کنسانتره فیبرینوژن، فاکتور VII فعال شده نوترکیب یا دسموپرسین را ارزیابی نکرد.
نتایج کلیدی
برای بزرگسالان درمانشده با مقلدهای ترومبوپویتین، مطمئن نیستیم تفاوتی در تعداد شرکتکنندگان با توجه به عوامل زیر وجود دارد یا خیر (به دلیل اینکه کیفیت شواهد بسیار پائین بود): هرگونه خونریزی، خطر ابتلا به خونریزی تهدید کننده حیات، تعداد ترانسفیوژن پلاکت، خطر کلی مرگومیر یا حوادث ترومبوآمبولی. هیچ کارآزماییای را از مقلدهای ترومبوپویتین نیافتیم که عوامل زیر را بررسی کنند: تعداد روزهای وقوع خونریزی، زمان سپری شده از شروع کارآزمایی تا بروز اولین خونریزی یا کیفیت زندگی.
برای بزرگسالان تحت درمان با پلاسمای فقیر از نظر محتوای پلاکتی، اصلا مطمئن نیستیم که تفاوتی در تعداد شرکتکنندگان با: هرگونه خونریزی یا خطر بروز خونریزی تهدید کننده زندگی، وجود دارد یا خیر. هیچ کارآزماییای را پیدا نکردیم که این موارد را بررسی کرده باشد: تعداد روزهایی که خونریزی رخ داد، زمان سپری شده از شروع کارآزمایی تا اولین اپیزود خونریزی، تعداد ترانسفیوژن پلاکت، خطر کلی مرگومیر، رویدادهای ترومبوآمبولی یا کیفیت زندگی.
کیفیت شواهد
کیفیت شواهد بسیار پائین بود، که نتیجهگیری یا ارائه توصیههایی را در مورد سودمندی و بیخطری استفاده از داروهای مقلد ترومبوپویتین یا پلاسمای فقیر از نظر محتوای پلاکتی را دشوار میکرد. هیچ شواهدی از کارآزماییها برای اثربخشی پلاکت مصنوعی، کنسانتره فیبرینوژن، فاکتور VII فعال شده نوترکیب یا دسموپرسین به دست نیامد.