سوال مطالعه مروری
این مرور، تاثیرات مصرف آنتیبیوتیکهای خوراکی را بر کودکان مبتلا به اوتیت میانی همراه با افیوژن (گوش چسبنده یا glue ear) در مقایسه با مصرف دارونما (placebo)، عدم درمان یا درمانهای دیگر مورد بررسی قرار داد.
پیشینه
گوش چسبنده یکی از شایعترین بیماریها در اوایل سنین کودکی است. در این وضعیت، تجمع مایع در فضای گوش میانی و پشت پرده گوش رخ میدهد. این حالت میتواند با اختلالات شنوایی همراه باشد و رفتار کودکان، زبانآموزی و پیشرفت آنان را در مدرسه تحت تاثیر قرار دهد. در تقریبا یک کودک از هر سه کودک مبتلا به گوش چسبنده، باکتری در مایع گوش میانی شناسایی میشود. بنابراین، محققان پیشنهاد کردهاند که مصرف آنتیبیوتیکها ممکن است در درمان این بیماران سودمند باشد.
ویژگیهای مطالعه
این مرور، شامل شواهدی بود که تا 14 اپریل سال 2016 بهروز بودند. در مجموع، 25 مطالعه (3663 کودک) واجد شرایط برای ورود بودند. دو مطالعه در مورد هیچ یک از پیامدهای مورد نظر گزارشی نداده و 23 مطالعه (3258 کودک) باقی ماندند. بهطور کلی، خطر سوگیری (bias) در بیشتر مطالعات در سطح پائین تا متوسط ارزیابی شد. در 23 مطالعه، بسیاری از آنتیبیوتیکهای مختلف استفاده شد و کودکان در سنین مختلف بودند و برای مدتهای مختلف از این وضعیت رنج میبردند. آنها فواید مداخلات را در مقاطع زمانی مختلف پس از انجام درمان بررسی کردند.
نتایج کلیدی
مهمترین پیامدی که اندازهگیری شد، تفاوت در نسبتی از کودکان بود که پس از دو تا سه ماه از آغاز درمان، دیگر مبتلا به تجمع مایع در گوش میانی نبودند و دچار عوارض جانبی ناشی از مصرف آنتیبیوتیک (اسهال، استفراغ و بثورات جلدی) نشدند.
شواهدی را با کیفیت متوسط (شش کارآزمایی شامل 484 کودک) یافتیم که کودکان درمان شده با آنتیبیوتیکهای خوراکی در مقایسه با کودکانی که در گروه کنترل قرار داشتند، با احتمال بیشتری پس از دو تا سه ماه به بهبودی کامل دست یافتند. تعداد کودکان مورد نیاز برای درمان برای رسیدن به یک پیامد مفید (NNTB)، پنج بود. با این حال، شواهدی وجود دارد (البته با کیفیت پائین؛ پنج کارآزمایی، 742 کودک) که نشان میدهد احتمال بروز اسهال، استفراغ یا بثورات پوستی در کودکان گروه تحت درمان با آنتیبیوتیک خوراکی نسبت به گروه کنترل افزایش یافت. تعداد کودکان مورد نیاز برای درمان برای یک پیامد مضر (NNTH)، 20 بود.
در خصوص پیامد ثانویه مربوط به بهبودی کامل در هر نقطه زمانی، شواهدی را با کیفیت پائین تا متوسط از پنج متاآنالیز، شامل دو تا 14 کارآزمایی یافتیم، که بیانگر تاثیر مثبت استفاده از آنتیبیوتیکها، با NNTB از سه تا هفت، بودند. دورههای زمانی از 10 تا 14 روز تا شش ماه متغیر بودند.
در خصوص دیگر پیامدهای ثانویه، فقط دو کارآزمایی (849 کودک) سطح شنوایی بیماران را در فاصله دو تا چهار هفته از آغاز درمان گزارش کردند که البته نتایج متناقضی را نشان دادند. در هیچکدام از کارآزماییها دادههایی درباره سخن گفتن، زبانآموزی و تکامل شناختی یا کیفیت زندگی گزارش نشدند. شواهدی با کیفیت پائین نشان نداد که ارتباطی میان مصرف آنتیبیوتیکهای خوراکی و کاهش میزان قرار دادن لوله ونتیلاسیون (grommet) در گوش (دو کارآزمایی، 121 کودک) یا در کاهش عوارض در پرده صماخ (یک کارآزمایی، 103 کودک) وجود دارد. شواهدی با کیفیت پائین بیانگر آن بودند که در کودکان درمان شده با آنتیبیوتیکهای خوراکی، احتمال کمتری از بروز اپیزودهای اوتیت میانی حاد در فواصل زمانی چهار تا هشت هفته (پنج کارآزمایی، 1086کودک، NNTB: 18) و طی شش ماه پس از آغاز درمان وجود داشت (دو کارآزمایی، 199کودک، NNTB: 5). با این حال، باید این نکته را در نظر داشت که پس از آن که مطالعاتی را با خطر بالای سوگیری را از مرور خود حذف کردیم، اهمیت تاثیرات سودمند استفاده از آنتیبیوتیکهای خوراکی در بروز اپیزودهای اوتیت میانی حاد طی چهار تا هشت هفته از بین رفت و دیگر معنیدار نبود.
کیفیت شواهد
شواهدی با کیفیت متوسط در دسترس است که نشان میدهد کودکان مبتلا به گوش چسبنده از آنتیبیوتیکهای خوراکی در مقایسه با درمان کنترل از نظر رفع این وضعیت در مقاطع زمانی مختلف و کاهش اپیزودهای بروز اوتیت میانی حاد در طول پیگیری سود میبرند. همچنین شواهدی با کیفیت پائین در دسترس است که نشان میدهد کودکان تحت درمان با آنتیبیوتیکهای خوراکی نسبت به گروه کنترل با احتمال بیشتری دچار اسهال، استفراغ و بثورات پوستی میشوند. در حال حاضر فقط در دو کارآزمایی تاثیر مصرف آنتیبیوتیکهای خوراکی را بر بهبود وضعیت شنوایی مورد ارزیابی قرار گرفت که البته نتایج متناقضی داشتند (شواهد با کیفیت پائین). همچنین شواهدی با کیفیت پائین نشان ندادند که آنتیبیوتیکهای خوراکی تاثیری بر میزان استفاده از جاگذاری لوله ونتیلاسیون داخل گوش و عوارض ایجاد شده در پرده گوش دارند.