بیماری آلزایمر شایعترین علت دمانس (dementia) یا زوال عقل است که افراد مسن را تحت تاثیر قرار میدهد. یکی از استراتژیهای درمانی که با هدف بهبود تظاهرات بالینی بیماری آلزایمر انجام میشود، افزایش انتقال عصبی کولینرژیک (cholinergic neurotransmission) در مغز با استفاده از مهارکنندههای کولیناستراز (cholinesterase) برای به تاخیر انداختن شکست استیلکولین (acetylcholine) آزاد شده در شکاف سیناپسی است. تاکرین (Tacrine)، که اولین مهارکنندههای کولیناستراز است و مطالعات گستردهای درباره آن انجام شده، با عوارض جانبی قابل توجهی از جمله سمیت کبدی (hepatotoxicity) همراه است. از آن زمان دیگر مهارکنندههای کولیناستراز، از جمله ریواسیتگمین (Rivastigmine) با خواص برتر از نظر ویژگی عمل و کاهش خطر ابتلا به عوارض جانبی معرفی شدهاند. ریواسیتگمین برای استفاده در 60 کشور از جمله تمام کشورهای عضو اتحادیه اروپا و ایالات متحده آمریکا تایید دریافت کرده است.
تعیین اثربخشی بالینی و ایمنی ریواستیگمین برای بیماران مبتلا به دمانس از نوع آلزایمر.
ما ALOIS، ثبت تخصصی گروه دمانس و بهبود شناختی در کاکرین (Cochrane Dementia and Cognitive Improvement Group)؛ را تا تاریخ 2 مارچ 2015 با استفاده از اصطلاحات: ریواسیتگمین یا اگزلون (exelon) یا ENA یا «SDZ ENA 713» جستوجو کردیم. ALOIS شامل رکوردهایی از کارآزماییهای بالینی شناسایی شده از جستوجوهای ماهیانه تعدادی از پایگاههای اطلاعاتی اصلی بهداشت و درمان (کتابخانه کاکرین (Cochrane Library)؛ MEDLINE؛ EMBASE؛ PsycINFO؛ CINAHL؛ LILACS)، ثبت کارآزماییهای متعدد و متون منابع خاکستری است.
ما تمام کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده دوسو کور مخدوش نشده را که در آن درمان با ریواسیتگمین برای بیماران مبتلا به دمانس از نوع آلزایمر به مدت 12 هفته یا بیشتر استفاده شده و اثرات آن با دارونما در یک گروه موازی از بیماران مقایسه شده یا دو فرمول ریواستیگمین با یکدیگر مقایسه شده بود، انتخاب کردیم.
یک نویسنده مطالعه مروری (JSB) معیارهای انتخاب مطالعه را به کار برد، کیفیت مطالعات را ارزیابی و اطلاعات را استخراج کرد.
در مجموع، 13 کارآزمایی معیارهای ورود را به این مطالعه مروری داشتند. کارآزماییها دارای مدت زمان بین 12 تا 52 هفته بودند. کارآزماییهای قدیمیتر کپسول دارو را با دوز تا 12 میلیگرم/روز تست کردند. کارآزماییها گزارش دادند که از سال 2007 دوز مداوم فرمولاسیون پچ ترانسدرمال (transdermal patch) را با دوزهای 4.6، 9.5 و 17.7میلیگرم/روز مورد آزمایش قرار دادهاند.
تجزیه و تحلیل اصلی ما، ایمنی و اثربخشی ریواستیگمین 6 تا 12 میلیگرم/روز به صورت خوراکی یا 9.5 میلیگرم/روز را به صورت ترانسدرمال با دارونما مقایسه کرد.
هفت کارآزمایی شامل دادههای 3450 بیمار در این تجزیه و تحلیل سهم داشتند. دادههای دو مطالعه به دلیل فقدان اطلاعات و مشکلات روششناسی مورد استفاده قرار نگرفتند. تمام کارآزماییهای انتخاب شده، کارآزماییهای چندمرکزی بودند و بیماران مبتلا به آلزایمر خفیف تا متوسط را با میانگین سنی حدود 75 سال وارد مطالعه کردند. همه کارآزماییها دارای خطر کم سوگیری (Bias) برای تصادفیسازی و تخصیص بودند، اما در چهار مطالعه خطر سوگیری به علت فرسایش (attrition) نامشخص، در یک مطالعه کم و در دو مطالعه بالا بود.
پس از 26 هفته، درمان ریواستیگمین نسبت به گروه دارونما با نتایج بهتری برای پیامدهای عملکرد شناختی اندازهگیریشده با نمره ارزیابی مقیاس - شناختی بیماری آلزایمر (ADAS-Cog)؛ (میانگین تفاوت (MD): 1.79-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 2.21- تا 1.37-؛ 3232 = n؛ 6 مطالعه) و نمره آزمون کوتاه وضعیت ذهنی (MMSE)؛ (MD: 0.74؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.52 تا 0.97؛ 3205 = n؛ 6 مطالعه)، فعالیتهای روزمره زندگی (میانگین تفاوت استاندارد (SMD): 0.20؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.13 تا 0.27؛ 3230 = n؛ 6 مطالعه) و تصور کلی از تغییرات امتیاز (که توسط پزشک درجهبندی شده) با تعداد کمتری از بیماران درمانشده با ریواستیگمین که تجربه عدم تغییر یا بدتر شدن را داشتند (OR: 0.68؛ 95% CI: 0.58 تا 0.80؛ 3338 = n؛ 7 مطالعه)، همراه بود.
سه مطالعه تغییر رفتار را گزارش دادند، که هیچ تفاوتی نسبت به گروه دارونما وجود نداشت (میانگین تفاوت استانداردشده (SMD): 0.04-؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.14- تا 0.06؛ 1529 = n؛ 3 مطالعه). فقط یک مطالعه تاثیر را بر مراقبان با استفاده از مقیاس اندازهگیری پرسشنامه دیسترس عصبی - پریشانی مراقب (the Neuropsychiatric Inventory-Caregiver Distress; NPI-D) ارزیابی کرد که اختلافی بین گروهها مشاهده نکرد (MD: 0.10؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.91- تا 1.11؛ 529 = n؛ 1 مطالعه). به طور کلی، شرکتکنندگانی که ریواستیگمین دریافت کردند تقریبا دو برابر بیشتر احتمال انصراف را از مطالعه (OR: 2.01؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.71 تا 2.37؛ 3569 = n؛ 7 مطالعه) یا تجربه یک رویداد منفی را در طول این کارآزمایی (OR: 2.16؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.82 تا 2.57؛ 3587 = n؛ 7 مطالعه) داشتند.
به نظر میرسد ریواستیگمین (6 تا 12 میلیگرم در روز به صورت خوراکی یا 9.5 میلیگرم در روز به صورت ترانسدرمال) برای افراد مبتلا به بیماری آلزایمر خفیف تا متوسط مفید است. در مقایسه با دارونما، پیامدهای بهتری برای میزان کاهش عملکرد شناختی و فعالیتهای روزمره زندگی مشاهده شد، هرچند اثرات کوچک بوده و از اهمیت بالینی نامشخص برخوردار بودند. همچنین ریواستیگمین بر پیامد ارزیابی کلی پزشک سودمند بود. هیچ تفاوتی بین گروه ریواستیگمین و گروه دارونما در تغییر رفتار یا تاثیر بر مراقبان وجود نداشت. در میان این دوزها، پچ ترانسدرمال ممکن است اثرات جانبی کمتری نسبت به کپسول داشته باشد، اما اثربخشی مشابه دارد. با توجه به خطر سوگیری به دلیل انصراف، کیفیت شواهد برای همه پیامدها در حد متوسط است. تمام مطالعات با دادههای قابل استفاده، توسط صنعت تامین اعتبار یا حمایت شدند. این مطالعه مروری دادههای اقتصادی را بررسی نکرده است.