پیشینه
افراد مبتلا به پلاکهای پسوریازیسی (plaque psoriasis) مزمن اغلب ضایعاتی در پوست سر دارند. همچنین خارش، رنگ مایل به قرمزی، ضایعات پوستهپوسته قابل مشاهده دارند و این افراد اغلب خجالتزده هستند. معمولا در ابتدا درمانهای موضعی (داروهای استفاده شده برای پوست، به عنوان مثال به صورت کرم) استفاده میشوند، اما استفاده از آنها برای پوست سر به دلیل وجود مو دشوار است. تعدادی از داروهای موضعی، مانند کورتیکواستروئیدها (همچنین به عنوان استروئیدها شناخته میشوند)، ویتامین D، فرآوردههای مبتنی بر تار (tar)، تاکرولیموس (tacrolimus) و دیترانول یا اسید سالیسیلیک (salicylic acid) برای استفاده وجود دارند. برخی کورتیکواستروئیدهای موضعی قدرت بیشتری نسبت به سایر درمانها دارند، به طوری که در چهار سطح طبقهبندی میشوند: خفیف، متوسط، زیاد و بسیار زیاد. از آنجایی که پسوریازیس در شرایط طولانی‐مدت باقی میماند، دانستن اینکه کدام یک از داروها بهتر عمل میکنند، چه نوع از عوارض جانبی را ممکن است داشته باشند و احتمالا چگونه ظاهر میشوند، اهمیت زیادی دارد.
سوال مطالعه مروری
موثرترین و ایمنترین درمان برای پسوریازیس در پوست سر چیست؟
ویژگیهای مطالعه
ما 59 کارآزمایی تصادفیسازی و کنترل شده با 11,561 شرکتکننده را بررسی کردیم. سی مطالعه توسط تولید کننده داروی مورد مطالعه، هم انجام گرفت و هم حمایت شد.
کیفیت شواهد
به طور متوسط، کیفیت کلی شواهد برای سه تا از مهمترین مقایسهها که کورتیکواستروئیدها (به عنوان مثال بتامتازون دیپروپیونات (betamethasone dipropionate))، ویتامین D (به عنوان مثال کلسیپوتریول (calcipotriol)) و محصول ترکیب آنها را انتخاب کردند، متوسط بود. کاهش شدت پسوریازیس، بهبود کیفیت زندگی و عوارض جانبی مضر درمانها را بررسی کردیم. بیشترین یافتهها بر پایه درمان کوتاه‐مدت با مدت زمان کمتر از شش ماه بودند.
نتایج کلیدی
محققان قبلی دریافتند که درمان ترکیبی موثرتر از استروئید به تنهایی، اما از نظر بالینی مزایای آن سوالبرانگیز بود. هر دو درمان، پسوریازیس پوست سر را بهتر از ویتامین D کاهش دادند.
با توجه به اطلاعات ضعیف، نتوانستیم ارزیابی کنیم کدام درمان کیفیت زندگی را بهتر بهبود میبخشد. اکثر مطالعات به سادگی بهبود کیفیت زندگی را اندازهگیری کردند.
شرکتکنندگانی که ویتامین D را به کار بردند نسبت به کسانی که استروئید موضعی یا محصول ترکیبی به کار بردند، در اغلب موارد به دلیل عوارض جانبی مضر، درمان را قطع کردند. استروئیدها همانند داروی ترکیبی به دلیل عوارض جانبی باعث قطع درمان میشوند. با این حال، تنها چند شرکتکننده که یکی از سه دارو را استفاده کردند، دچار عوارض جانبی شدند. هیچ مطالعهای، هیچ عارضه جانبی را که باعث شود شرکتکنندگان درمان را قطع کنند، گزارش نکرد.
شرکتکنندگان اثر درمانها را همانند محقق ارزیابی کردند: کسانی که استروئید یا محصول ترکیبی دریافت کردند، نسبت به شرکتکنندگانی که از ویتامین D به تنهایی استفاده کردند، به درمان بهتر پاسخ دادند. از نظر آماری، محصول ترکیبی موثرتر از استروئید به تنهایی بود، اما از نظر بالینی مزایای آن سوالبرانگیز بود.
شایعترین عوارض جانبی مضر این درمانها، تحریک، خارش و درد پوست در محل درمان بود. عوارض جانبی در قسمتهای دیگر بدن بسیار نادر بود و به احتمال زیاد توسط دارو ایجاد نشدند.
یافتههای دیگر به شرح زیر بود: استروئیدها، ویتامین D و محصول ترکیبی آنها از آمادهسازی به صورت وسایلی (کرم، شامپو و غیره) که حاوی داروی فعال نبودند، موثرتر بودند. در مقایسه با یک داروی دیگر، استروئیدها تمایل به تاثیر مشابهی دارند و عوارض جانبی مشابهی دارند، حتی اگر برخی از آنها قدرت بالاتری داشته باشند.
ما نمیتوانستیم به اندازه کافی اثربخشی و بیخطری سایر درمانهای موضعی را، مانند اسید سالیسیلیک، تار یا دیترانول ارزیابی کنیم.
نتیجهگیری
استروئیدها و ترکیب دو‐بخشی از استروئید و ویتامین D با حداقل خطر ایجاد عوارض جانبی مضر، موثرتر بودند. با توجه به پروفایل بیخطری مشابه و فقط مزیت اندک ترکیب دو‐بخشی نسبت به استروئید به تنهایی، استروئیدهای موضعی میتوانند خود به خود به طور کامل برای درمان کوتاه‐مدت قابل قبول باشند.
سوالات زیر پاسخ داده نشده باقی ماندند و باید توسط کارآزماییهای آینده بررسی شوند: آیا واقعا هیچ تفاوتی از نظر اثربخشی یا بیخطری بین کورتیکواستروئیدهای موضعی با قدرتهای مختلف وجود ندارد؟ آیا آمادهسازی به صورت وسایل درمانی (به عنوان مثال، کرم یا شامپو) هیچ گونه تاثیری بر چگونگی کارکرد عامل فعال دارد؟ کدام درمان موضعی منجر به کنترل بیماری بدون ایجاد خطر برای بیخطری بیمار میشود؟ در نهایت، یک نیاز قوی برای انجام مطالعات بیشتر برای ارزیابی اینکه کدام درمانهای موضعی، کیفیت زندگی را بیشتر بهبود میبخشند، وجود دارد.