موضوع چیست؟
بسته به قومیت و معیارهای مورد استفاده، میزان ابتلا به دیابت ملیتوس بارداری (GDM) تا یک چهارم زنان باردار گزارش شده است. GDM با افزایش غلظت قند خون (هیپرگلیسمی) مشخص میشود و ممکن است در زن باردار موجب بالا رفتن فشار خون (هیپرتانسیون) و نیز دفع پروتئین از طریق ادرار در طول بارداری (پره‐اکلامپسی) شود. در این زنان احتمال تولد نوزاد از طریق سزارین، ابتلا به دیابت نوع 2، افسردگی پس از زایمان و بیماریهای قلبیعروقی پس از آن در طول زندگی افزایش مییابد. سطوح بالای قند خون که با GDM مرتبط است اغلب به محض تولد نوزاد به حالت عادی باز میگردد، اما زنان مبتلا به GDM در معرض خطر ابتلای مجدد به GDM در بارداریهای بعدی هستند. در نوزادان مادرانی که به GDM مبتلا هستند، خطر تولد با وزن بیشتر از 4000 گرم، ترومای زایمانی به دلیل اندازه بزرگ بدن و خطر اختلالات تنفسی پس از تولد افزایش مییابد. ضمن آنکه این کودکان در معرض خطر بیشتری برای چاقی و ابتلا به دیابت نوع 2 در آینده هستند.
چرا این موضوع مهم است؟
مادران مبتلا به GDM با هدف کنترل مقادیر بالای قند خون مادر و کاهش خطرات و عوارض حاصل از این بیماری در مادر و کودک درمان میشوند. کنترل سطح قند خون با پیگیری غلظت قند خون مادر و با هدف قرار دادن آن درون یک سطح یا محدوده با غلظت معین و از پیش تعیین شده صورت میگیرد. نتایج قند خون معمولا توسط مادر با استفاده از نیش انگشت برای جمعآوری قطرهای از خون او بر روی نوار تست، که در دستگاه کوچکی (یک گلوکومتر (glucometer)) قرار داده میشود، به دست میآید که سطح قند خون را روی نوار تست میخواند. خواندن گلوکومتر به زن باردار درباره سطح قند خون فعلی وی هشدار میدهد و برای راهنمایی درمان او استفاده میشود. مثلا این که بیمار چه مقدار انسولین پیش از هر وعده غذایی احتیاج دارد. با این حال، در حال حاضر مشخص نیست که چگونه به زنان باردار مبتلا به GDM تازه تشخیص داده شده توصیه کنیم که موثرترین محدوده قند خون برای هدف و راهنمایی درمان چیست.
ما چه شواهدی را به دست آوردیم؟
برای شواهدی در 31 ژانویه 2016 جستوجو کردیم و یک کارآزمایی تصادفیسازی و کنترل شده کوچک (فقط چکیده) را یافتیم که کیفیت پائینی داشت و 180 زن از کانادا را شامل میشد. این کارآزمایی دو محدوده قند خون را مقایسه کرد، یکی سختگیرانهتر و دیگری آزادتر بود، و یک کارآزمایی بسیار آزاد را گزارش کرد، پیامدهای سلامتی اندکی برای زن باردار و کودکش دارد.
در این کارآزمایی هیچ دادهای از پیامدهای اصلی مد نظر این مرور وجود نداشت. برای زنان، اینها به ایجاد فشار خون بالا و پروتئین در ادرار در دوران بارداری و ابتلا به دیابت نوع 2 مربوط میشود. پیامدهای اولیه برای کودکان مرگومیر، افزایش وزن هنگام تولد، ترومای زایمانی به دلیل اندازه بزرگ بدن و وجود ناتوانی در نظر گرفته شده بودند.
در گروه با کنترل سختگیرانه قند خون زنان بیشتری انسولین دریافت میکردند (اما این نتیجه بر مبنای شواهد با کیفیت بسیار پائین است). تفاوت آشکاری در نرخ انجام زایمان سزارین گزارش نشده بود. در زنان مبتلا به GDM، هیچ پیامد ثانویه دیگری که به این مرور مرتبط باشد، گزارش نشده بود. تفاوتی در تعداد کودکان با وزن بیشتر از 4000 گرم در زمان تولد یا با اندازه کوچک بدن برای سن بارداری گزارش نشده بود. در کودکان هیچ پیامد ثانویه دیگری که به این مرور مرتبط باشد گزارش نشده بود. این مطالعه، عوارض جانبی را گزارش نکرد.
این یافتهها چه معنایی دارند؟
این مرور مشخص کرد که هنوز شواهد کافی از کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده، در تعیین بهترین محدوده قند خون برای بهبود سلامت در مادران مبتلا به GDM و کودکان آنها وجود ندارد. هم اکنون در این زمینه چهار مطالعه در حال انجام هستند ولی به پایان نرسیدهاند. به مطالعات با کیفیت بیشتری نیاز است که به مقایسه هدفگذاریهای مختلف برای کنترل سطح قند خون بپردازند و هم پیامدهای کوتاه‐مدت و هم طولانی‐مدت سلامت را در زنان و کودکانشان برای راهنمایی درمان ارزیابی کنند. این مطالعات باید تجربیات زنان تحت درمان را هم بررسی کرده و هزینههای خدمات سلامت را نیز ارزیابی کنند.