سوال مطالعه مروری
آیا مداخله جراحی در مدیریت بیماران مبتلا به استئوآرتریت علامتدار خفیف تا متوسط زانو، ایمن و موثر است؟
پیشینه
استئوآرتریت زانو، میلیونها نفر را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار میدهد. استئوآرتریت مرحله آخر زانو بهطور موفقیتآمیزی با تعویض مفصل زانو درمان میشود. شرکتکنندگان مبتلا به تغییرات دژنراتیو خفیف تا متوسط زانو میتوانند بسیار علامتدار باشند، اما به صورت معمول به آنان جراحی تعویض زانو پیشنهاد نمیشود، زیرا آنها بعد از این جراحی، کمتر بهبود مییابند. مشخص نیست که سایر انواع جراحی در این گروه سودمند و ایمن هستند یا خیر.
تاریخ جستوجو
این مرور سیستماتیک تا 24 می 2018 بهروز است.
ویژگیهای مطالعه
همه مطالعات وارد شده، کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده شامل بزرگسالان (18 سال و بالاتر) مبتلا به استئوآرتریت علامتدار خفیف تا متوسط زانو بودند. یک مطالعه با 320 شرکتکننده از ایالات متحده آمریکا، منیسکتومی نیمهکامل از طریق آرتروسکوپی (arthroscopic partial meniscectomy; APM) و فیزیوتراپی (ورزشهای خانگی) را با فیزیوتراپی (physical therapy; PT) بهتنهایی مقایسه کرد. یک مطالعه شامل 32 شرکتکننده از آمریکا، جراحی آرتروسکوپی (دبریدمان ± سینووکتومی ± کندروپلاستی (debridement ± synovectomy ± chondroplasty)) را با لاواژ زانو از طریق سوزن بسته با سالین مقایسه کرد. دو مطالعه با 152 شرکتکننده (120 نفر از پاکستان، 32 نفر از انگلستان)، جراحی آرتروسکوپی (شستوشو ± دبریدمان؛ دبریدمان (washout ± debridement, debridement)) را با تزریق هیالورونیک اسید مقایسه کردند. یک مطالعه شامل 62 شرکتکننده از هلند، جراحی استئوتومی را در قسمت ابتدایی سر استخوان درشتنی (tibial) با جراحی کشش (distraction surgery) مفصل زانو مقایسه کرده بود.
منابع تامین مالی مطالعه
یک مطالعه به وسیله گرنت 9040 از مؤسسه رابرت وود جانسون (Robert Wood Johnson)، توسط NIH (NIAMS) و به وسیله Percy Surgical Research Trust of Lutheran General Hospital حمایت شد. یک مطالعه از طریق گرنتهای مؤسسه ملی آرتریت و بیماریهای اسکلتی عضلانی و پوستی (National Institute of Arthritis and Musculoskeletal and Skin Diseases) وابسته به مؤسسه ملی سلامت (National Institutes of Health) پشتیبانی شد. بودجه یک مطالعه توسط ZonMw (سازمان هلندی برای تحقیقات و توسعه سلامت) تامین شد. دو مطالعه هیچ موردی را از منبع تامین مالی گزارش نکردند.
نتایج اصلی
گزارشدهی نتایج به دلیل محدودیت فضا، منحصر به مقایسه اولیه، جراحی منیسکتومی نیمهکامل از طریق آرتروسکوپی در مقابل مداخله شش هفتهای پیشرونده ورزش خانگی برای زانو طی 12 ماه بود:
درد (نمره پائینتر به معنای درد کمتر است):
‐ با جراحی تا 0.2% (4% بهتر تا 4% بدتر) در یک مقیاس 0 تا 100 امتیازی بهبود یافت
‐ افرادی که تحت جراحی قرار گرفتند، درد خود را 19.1 امتیاز درجهبندی کردند.
‐ افرادی که تحت فیزیوتراپی قرار داشتند، درد خود را 19.3 امتیاز درجهبندی کردند.
عملکرد فیزیکی (نمره پائینتر به معنای عملکرد بهتر است):
‐ با جراحی تا 0.8% (4% بهتر تا 3% بدتر) بهبود یافت
‐ افرادی که تحت جراحی قرار گرفتند، عملکرد خود را 13.7 امتیاز برآورد کردند.
‐ افرادی که با فیزیوتراپی درمان شدند، عملکرد خود را 14.5 امتیاز برآورد کردند.
عوارض جانبی جدی:
‐ با جراحی تا 1% (2% بهتر تا 3% بدتر) افزایش یافت
‐ 3 نفر از 156 فرد با جراحی دچار عارضه جانبی جدی شامل لخته خونی کشنده، حمله قلبی و سطوح پائین اکسیژن خون شدند.
‐ 2 نفر از 164 فرد با فیزیوتراپی دچار عارضه جانبی جدی شامل مرگ ناگهانی و استروک شدند.
تغییر درمان به سوی تعویض کامل زانو:
‐ پنج شرکتکننده در گروه APM (30 بیمار به ازای هر 1000 نفر) و سه مورد در گروه PT (17 بیمار به ازای هر 1000 نفر) تحت تعویض کامل زانو قرار گرفتند.
موارد خروج از مطالعه
‐ یک بیمار در هر گروه جانشان را از دست دادند.
کیفیت شواهد
شواهد با کیفیت پائین (به خاطر سوگیریها (bias) در طراحی مطالعه و حجم نمونه کوچک، کاهش پیدا کردند) نشان میدهند که ممکن است مزیت اندک یا عدم مزیت از جراحی نسبت به ورزش پیشرونده از نظر درد و عملکرد وجود داشته باشد. ممکن است جراحی آرتروسکوپی هیچ منفعتی در برابر لاواژ زانو از طریق سوزن بسته با سالین یا تزریق هیالورونیک اسید نداشته باشد، و امکان دارد جراحی برای ترمیم سطوح استخوانی غیر‐بیمار (استئوتومی)، مزیت اندک یا عدم مزیت نسبت به جدا کردن سطوح بیمار مفصل استخوان (کشش مفصل زانو) داشته باشد؛ زیرا در بهترین حالت فقط شواهدی با کیفیت پائین از یک یا دو مطالعه کوچک وجود داشت.
به علت نرخ بسیار پائین عوارض جانبی، روشن نیست که جراحی با افزایش خطر عوارض جانبی جدی، بروز تعویض کامل مفصل زانو یا نرخهای خروج بیماران از مطالعه، مرتبط است یا خیر.
پیشرفت استئوآرتریت و کیفیت زندگی سنجیده نشدند.
خلاصه
شواهدی با کیفیت پائین وجود داشت که ممکن است تفاوت کمی بین منیسکتومی نیمهکامل از طریق آرتروسکوپی و برنامه ورزش خانگی برای درمان استئوآرتریت خفیف تا متوسط وجود داشته باشد. بهطور مشابه ممکن است جراحی نسبت به مداخلات دیگر برای درمان این بیماری برتری نداشته باشد، همانطور که توسط شواهد با کیفیت پائین از کارآزماییهای کوچک اندک نشان داده شد.