پیشینه
آرتریت پسوریاتیک، یک وضعیت التهابی است که منجر به ایجاد مفاصل دردناک، تورم و سفتی مفاصل، همراه با تاندونهای دردناک و تورم انگشتان دست و پا میشود. این وضعیت با پسوریازیس ‐ بیماری پوست یا ناخنها، همراه است. اگر شدید باشد، روماتولوژیستها، متوتروکسات (methotrexate)، یک داروی ضد‐روماتیسمی تعدیل کننده بیماری (disease‐modifying anti‐rheumatic drug; DMARD)، را برای بهبود نشانهها و پیشگیری از بدتر شدن بیماری تجویز میکنند. سایر DMARDها احتمالا عبارت بودند از لفلونوماید (leflunomide)، سیکلوسپورین A؛ (ciclosporin A)، سولفاسالازین (sulfasalazine) و طلا (اگر چه درمان با طلا به ندرت مورد استفاده قرار میگیرد).
سوال مطالعه مروری
هدف ما ارزیابی منافع و آسیبهای متوتروکسات در مقایسه با دارونما (placebo) (یک داروی جعلی) یا داروهای مشابه برای بزرگسالان مبتلا به آرتریت پسوریاتیک بود. متوتروکسات در مقایسه با دارونما، مقایسه اولیه در نظر گرفته شد. پیامدهای عمده عبارت بودند از پاسخ بیماری (تعداد بیماران با پاسخ مثبت به درمان)، عملکرد، کیفیت زندگی مرتبط با سلامت، فعالیت بیماری، پیشرفت رادیوگرافیکی (آسیب استخوان در طول زمان که با اشعه X دیده میشود)، عوارض جانبی جدی (عوارض جانبی نیازمند به پذیرش در بیمارستان، نیاز به درمان شدید، منجر به معلولیت دائمی یا مرگ)، و خروج از مطالعه ناشی از عوارض جانبی (عوارض جانبی که موجب توقف درمان در افراد میشود).
تاریخ جستوجو
ما تا 29 ژانویه 2018 به جستوجوی شواهد پرداختیم.
ویژگیهای مطالعه
هشت مطالعه را وارد کردیم که بین سالهای 1964 تا 2014 منتشر شدند. همه مطالعات شامل افرادی از کلینیکهای روماتولوژی بودند. مطالعات در ایتالیا، انگلستان، ایالات متحده آمریکا، چین، روسیه، و بنگلادش انجام شدند. پنج مطالعه، متوتروکسات را در برابر دارونما (345 نفر) و چهار مطالعه متوتروکسات را در برابر DMARD مقایسه کردند (لفلونومید (61 نفر)، سیکلوسپورین A (35 نفر)، طلا (30 نفر) و سولفاسالازین (24 نفر)). میانگین سن افراد وارد شده در این مطالعات، از 26 تا 52 سال متغیر بود. متوسط زمان ابتلا به آرتریت پسوریاتیک بین یک تا نه سال گزارش شد. دوز متوتروکسات شامل 7.5 میلیگرم تا 25 میلیگرم بهصورت خوراکی بود، اما در اکثر مطالعات، 15 میلیگرم در هفته بهصورت خوراکی تجویز شد. در اغلب کشورهای غربی، دوز 15 تا 20 میلیگرم بهصورت خوراکی در هفته، بهطور معمول استفاده میشود.
نتایج کلیدی
پس از شش ماه درمان، مقایسه متوتروکسات با دارونما (داروی جعلی) نشان داد که موجب بروز موارد زیر میشود (توجه داشته باشید که یک مطالعه اندازهگیری کرد اما کیفیت زندگی را گزارش نکرد، و هیچ مطالعهای پیشرفت رادیوگرافیکی را اندازهگیری نکرد).
نسبت افرادی که به درمان پاسخ دادند، اندازهگیری بر اساس معیارهای پاسخ آرتریت پسوریاتیک (Psoriatic Arthritis Response Criteria)
16 درصد بیشتر، یا 16 نفر بیشتر از هر 100 نفر، با درمان بهبود یافتند (4% بیشتر تا 28% بیشتر)
37 نفر از هر 100 نفر دریافتکننده متوتروکسات، بهبود یافتند
21 نفر از هر 100 نفر دریافتکننده دارونما، بهبود یافتند
عملکرد (نمرات پائینتر به معنای عملکرد بهتر بود)
عملکرد، تا 10% (از 3% بهتر تا 17% بهتر متغیر بود)، یا تا 0.30 نقطه (از 0.09 بهتر تا 0.51 بهتر متغیر بود)، در یک مقیاس 0 تا 3 بهبود یافت (انتظار میرود که این، برای بیماران معنیدار باشد).
عملکرد افراد دریافتکننده متوتروکسات، 0.7 نقطه ارزیابی شد
عملکرد افراد دریافتکننده دارونما، 1.0 نقطه ارزیابی شد
فعالیت بیماری (نمرات پائینتر به معنای فعالیت بیماری کمتر بود)
فعالیت بیماری، تا 3% (7% بهتر تا 1% بدتر)، یا تا 0.26 نقطه (0.65 بهتر تا 0.13 بدتر) در یک مقیاس 0 تا 10 بهبود یافت
نمره فعالیت بیماری در افراد دریافتکننده متوتروکسات، 3.8 نقطه بود
افراد دریافتکننده دارونما، نمره فعالیت بیماری 4.06 نقطه داشتند
عوارض جانبی جدی (عوارض بیشتر به معنای آسیب بیشتر بود)
2 درصد کمتر، یا دو نفر کمتر از هر 100 نفر (5% کمتر تا 1% بیشتر)، عوارض جانبی جدی را با متوتروکسات گزارش کردند.
یک نفر از هر 100 نفر دریافتکننده متوتروکسات، یک عارضه جانبی جدی داشت
سه نفر از هر 100 نفر دریافتکننده دارونما، یک عارضه جانبی جدی داشتند
خروج از مطالعه ناشی از عوارض جانبی (عوارض بیشتر به معنای آسیب بیشتر بود)
1 درصد بیشتر، یا یک نفر بیشتر از هر 100 نفر (4% کمتر تا 6% بیشتر)، از گروه درمان با متوتروکسات خارج شدند
شش نفر از هر 100 نفر دریافتکننده متوتروکسات، از مطالعه خارج شدند
پنج نفر از هر 100 نفر دریافتکننده دارونما، از مطالعه خارج شدند
کیفیت شواهد
شواهد با کیفیت پائین نشان میدهند که متوتروکسات نسبت به دارونما ممکن است منجر به منفعت اندکی بیشتر برای بعضی از پیامدها (مثلا بهبود عملکرد) شود، اما میتواند برای سایر پیامدها، بهتر از دارونما نباشد (برای مثال، کاهش فعالیت بیماری). ما کیفیت شواهد را به دلیل نقص در طراحی کارآزمایی و عدم دقت، در سطح پائین ارزیابی کردیم (بعضی از نتایج برای بیمار معنیدار و برخی از آنها معنیدار نیستند). به دلیل تعداد اندک عوارض گزارش شده، مطمئن نیستیم که متوتروکسات منجر به آسیبهای بیشتری نسبت به دارونما میشود یا خیر.