سوال مطالعه مروری
آیا فعالیتهای عملکردی، ناتوانی، و کیفیت زندگی در افراد مبتلا به مالتیپل اسکلروزیس (multiple sclerosis; MS)، که در برنامههای توانبخشی شرکت میکنند، در مقایسه با عدم دریافت درمان توانبخشی، دریافت دارونما (placebo)، یا انواع مختلف مداخلات، بهبود مییابد؟
پیشینه
MS یک وضعیت پیچیده است که نیاز به مدیریت جامع و بلندمدت دارد. هدف برنامههای توانبخشی، بهبود عملکرد، بهزیستی (well‐being) و کیفیت زندگی افراد مبتلا به MS است. در حال حاضر، انواع مختلفی از درمانهای توانبخشی برای درمان MS مورد استفاده قرار میگیرند. منابع علمی منتشر شده، از جمله مرورهای کاکرین، که این مداخلات را بررسی میکنند، افزایش یافتهاند. برای راهنمایی پزشکان، این مرور به ارزیابی مرورهای فعلی کاکرین پرداخت و یک بررسی اجمالی را از اثربخشی درمانهای توانبخشی استفاده شده برای درمان افراد مبتلا به MS ارائه کرد.
ویژگیهای مطالعه
ما همه مرورهای منتشر شده کاکرین را در مورد کارآزماییهای بالینی MS که به بررسی اثربخشی مداخلات توانبخشی در مقایسه با گروههای مختلف کنترل (عدم مداخله یا نوع متفاوتی از مداخلات) پرداختند، جستوجو کردیم. همه مرورهای مرتبط را ارزیابی کره و یافتهها را خلاصه کردیم.
نتایج کلیدی و کیفیت شواهد
در مجموع 15 مرور کاکرین را وارد کردیم، که شامل 168 کارآزمایی بالینی، و 10,396 فرد مبتلا به MS بودند. این مرورهای با کیفیت خوب، تعدادی از مداخلات توانبخشی را ارزیابی کردند، از جمله: فعالیت فیزیکی و ورزشدرمانی، اکسیژن درمانی هیپرباریک، ارتعاش یا لرزش کل بدن، کار درمانی، مداخلات شناختی و روانشناسی، مکملهای تغذیهای و رژیم غذایی، توانبخشی شغلی، فراهم کردن اطلاعات، توانبخشی از راه دور (تله‐توانبخشی)، و مداخلات برای مدیریت انقباضات (spasticity).
این یافتهها، مزایای اندکی را برای افراد مبتلا به MS نشان دادند که در برنامههای ورزشی و فعالیتهای فیزیکی یا برنامههای توانبخشی چند‐جانبه (که در آن مداخله توسط یک تیم از متخصصین سلامت با تخصصهای مختلف ارائه شد) شرکت کردند. آنها پیشرفتهایی را در فعالیتهای روزانه، عملکرد و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت در مقایسه با کسانی که توانبخشی دریافت نکردند، یافتند. به دلیل فقدان مطالعاتی با کیفیت خوب، شواهد مربوط به سایر روشهای توانبخشی محدود شدند. پژوهش بیشتری برای تعیین اینکه روشهای مختلف توانبخشی در کاهش ناتوانی در افراد مبتلا به MS موثر هستند یا خیر، مورد نیاز است.