سوال مطالعه مروری
در این مطالعه شواهد حاصل از مطالعات قبلی را برای یافتن اینکه کدام روش جراحی در درمان تریژیوم (pterygium) (که یک ضایعه در ملتحمه چشم است) کمعارضهتر و بهتر است، مرور کردیم. میخواستیم بدانیم کدام جراحی، بهتر از رشد دوباره تریژیوم پیشگیری میکند.
پیشینه
تریژیوم یک ضایعه مثلثیشکل در بیرونیترین لایه کره چشم است که از گوشه چشم، تا مرز بین سفیدی و عنبیه (ناحیه رنگی چشم) کشیده میشود. علت آن را مواجهه با پرتوهای فرابنفش نور خورشید میدانند. این ضایعه در مردان و افراد مسن شایعتر است. تریژیومهای بزرگ، دید را با مشکل مواجه میکند. چشم بیمار را آزار میدهند و با خشکی چشم باعث میشوند که فرد احساس کند یا احساس کند چیزی در چشمش رفته است. همچنین از نظر زیبایی هم میتوانند مشکلساز باشند. در بعضی افراد، تریژیوم آنقدر رشد میکند که با پوشاندن تمام سطح جلوی چشم، دید بیمار را بسیار کم میکند.
درمان تریژیوم، جراحی است. اما حتی پس از جراحی هم امکان بازگشت آن وجود دارد. وقتی پزشک فقط خود ضایعه را برداشته و سطح زیر آن را بدون پوشش رها میکند، در 80% بیماران ضایعه برمیگردد. در تکنیک جدید جراحی، پس از برداشتن ضایعه سطح زیر آن را با بافتی میپوشانند. جراحی، بافت پیوندی یا گرافت خوانده میشود. وقتی این سطح با گرافت پوشانده میشود، بازگشت تریژیوم به اندازه زمانی نیست که سطح، بدون پوشش باقی بماند.
دو روش برای جراحی با بافت پیوندی وچود دارد: جراحی اتوگرافت (پیوند از خود) ملتحمه (conjunctival autograft surgery; CAG)، و جراحی پیوند از پرده آمنیوتیک (amniotic membrane transplant; AMT). هدف از این مرور مقایسه عود تریژیوم پس از انجام جراحی با هر یک از این دو روش بود.
در روش CAG، بافت از ناحیه دیگری از چشم خود بیمار جدا شده و در ناحیه بدون پوشش حاصل از برداشتن تریژیوم قرار داده میشود. اما در روش AMT، از بافت جفت نوزاد تازه متولد شده استفاده میشود. جراح آن را از بانک پیوند (tissue bank) تهیه میکند.
ویژگیهای مطالعه
روش جراحی را بهتر در نظر گرفتیم که در آن تریژیوم پس از سه و شش ماه پس از جراحی بازگشت کمتری در افراد داشته باشد. بانکهای اطلاعاتی آنلاین شامل مقالات پزشکی منتشر شده را جستوجو کردیم تا مطالعاتی را پیدا کنیم که شرکتکنندگان را به یکی از این دو جراحی اختصاص داده بود. در نهایت تنها مواردی را برای مرورمان انتخاب کردیم که قرارگیری شرکتکنندگان در هر یک از این دو گروه جراحی، به طور تصادفی (random) انجام شده بود، به این ترتیب شرکتکنندگان در هر یک از این مطالعات از شانس مساوی برای قرارگیری در هر یک از گروهها برخوردار بودند. شرکتکنندگان مطالعه، ممکن بود برای اولین بار تحت جراحی برای تریژیوم قرار گرفته باشند (موارد تریژیوم اولیه) یا به علت عود ضایعه به جراحی مجدد نیاز پیدا کرده باشند. شواهد تا نوامبر 2015 بهروز است.
نتایج کلیدی
20 مطالعه پیدا شد، که در مجموع این دو روش جراحی در 1947 چشم مقایسه شده بود. برای تعیین روش جراحی بهتر، اطلاعات این مطالعات را ادغام کردیم. بازگشت تریژیوم شش ماه پس از جراحی در افراد تحت جراحی CAG نسبت به افراد تحت جراحی AMT، به اندازه یک سوم تا نصف بود. این تفاوت را نمیشود فقط با شانس توجیه کرد.
مطالعات تحت بررسی، به همه سوالات ما پاسخ ندادند. ما هنوز هم میخواهیم تاثیر این دو روش را در مسائلی نظیر شفافیت و کیفیت بینایی و کیفیت زندگی پس از جراحی و همچنین در مورد هزینههای آنها بدانیم. پژوهش بیشتری لازم است تا به این سوالات پاسخ داده شود.
کیفیت شواهد
کیفیت کلی شواهد به دست آمده را که به نفع روش جراحی CAG بودند، میتوان پائین تا متوسط ارزیابی کرد، علت این موضوع، تفاوت و ناهمگونیهایی است که گاهی بین اجرا و نتایج مطالعات تحت بررسی وجود داشت. پژوهش بیشتری که در این زمینه در آینده منتشر خواهند شد، ممکن است بر نتیجهگیریهای انجام شده در این مرور تاثیر بگذارند.