سوال مطالعه مروری
شواهد مربوط به مزایا و ضررهای افزودن یک دوره درمان کوتاه‐مدت (معمولا تا 14 روز) را با کورتیکواستروئید خوراکی، برای افراد مبتلا به رینوسینوزیت (rhinosinusitis) مزمن که تحت نوع دیگری از درمان (مانند دریافت کورتیکواستروئید از راه بینی) قرار داشتند، مرور کردیم.
پیشینه
رینوسینوزیت مزمن بیماری شایعی است که مشخصه آن التهاب بینی و سینوسهای پارانازال (گروهی از فضاهای پر از هوا در پشت بینی، چشمها و گونهها) است. بیماران مبتلا به رینوسینوزیت مزمن دستکم دو یا بیش از دو نشانه زیر را به مدت حداقل 12 هفته از خود بروز میدهند: گرفتگی بینی، ترشح از بینی یا آبریزش بینی، درد یا فشار در ناحیه صورت و/یا کاهش حس بویایی (hyposmia). برخی از افراد نیز پولیپ بینی دارند که مشخصه آن بروز تورمهای انگور مانند در دیواره بینی نرمال در داخل مسیر بینی و سینوسها است.
از کورتیکواستروئیدهای خوراکی در دورههای کوتاه‐مدت به طور گسترده برای درمان رینوسینوزیت مزمن استفاده میشود. وظیفه آنها کنترل التهاب است و زمانی که پولیپها به وجود میآیند، کورتیکواستروئیدهای خوراکی به سرعت اندازه پولیپها را کاهش داده و موجب بهبود نشانههای بیماری میشوند. عوارض جانبی کورتیکواستروئیدها میتواند بیخوابی، تغییرات خلقوخو و تغییرات دستگاه گوارش (مانند درد معده، سوزش سر دل، اسهال، یبوست، تهوع و استفراغ) باشد. وقتی کورتیکواستروئیدها در طولانی‐مدت استفاده شوند یا حتی در بسیاری از دورههای کوتاه‐مدت گزارش شده، احتمال استئوپروز نیز وجود دارد.
ویژگیهای مطالعه
این مرور شامل شواهد به ثبت رسیده تا 11 آگوست 2015 است. ما دو کارآزمایی تصادفیسازی و کنترل شده را با مجموع 78 شرکتکننده وارد مرور کردیم.
یک کارآزمایی شامل 30 بزرگسال مبتلا به پولیپ بینی بود. شرکتکنندگان یا کورتیکواستروئیدهای داخل بینی را همراه با کورتیکواستروئیدهای خوراکی، دریافت کردند یا فقط کورتیکواستروئیدهای داخل بینی مصرف کردند. تنها نتیجه گزارش شده مربوط به این مرور این بود که اندازه پولیپ بینی با اتمام دوره درمان (سه هفته) کاهش یافته یا خیر.
یک کارآزمایی دیگر شامل 48 کودک (با میانگین سنی هشت سال) مبتلا به رینوسینوزیت مزمن اما بدون پولیپ بینی بود. شرکتکنندگان این کارآزمایی یا آنتیبیوتیک همراه با کورتیکواستروئیدهای خوراکی یا فقط آنتیبیوتیک و دارونما (placebo) (حبه قند) دریافت کرده بودند. کورتیکواستروئیدهای خوراکی و دارونما به مدت 15 روز و آنتیبیوتیک به مدت 30 روز به شرکتکنندگان داده شد. در گزارش این کارآزمایی به یافتههایی اشاره شده که هنگام پایان درمان (در یک ماه) با آنتیبیوتیک به دست آمده است.
نتایج کلیدی
در پایان یک دوره درمان سههفتهای، افرادی که هم کورتیکواستروئیدهای داخل بینی و هم استروئیدهای خوراکی دریافت کرده بودند، احتمالا اندازه پولیپ بینی آنها در مقایسه با افرادی که فقط کورتیکوستروئید داخل بینی دریافت کرده بودند، کوچکتر شده بود. در کارآزمایی مورد نظر وضعیت افراد پیگیری نشدند تا مشخص شود اندازه پولیپ پس از پایان مدت کارآزمایی افزایش یافته یا خیر. این کارآزمایی درباره عوارض جانبی یا سایر پیامدهای مهم برای بیماران، مانند شدت نشانهها یا کیفیت زندگی اطلاعاتی را ارائه نمیدهد.
کودکانی که هم آنتیبیوتیک و هم کورتیکواستروئیدهای خوراکی دریافت کرده بودند، در مقایسه با کودکان دریافت کننده آنتیبیوتیک و درمان کنترل، ظاهرا پس از درمان مجموع نمرات نشانههای آنان پائینتر و نمره اسکن توموگرافی کامپیوتری (computerised tomography; CT) بهتری داشتند. گزارش مربوط به عوارض جانبی در این کارآزمایی چندان روشن نبود، بنابراین بسیار دشوار است بگوییم که همه شرکتکنندگان دچار اختلالات گوارشی، تغییرات خلقوخو یا اختلالات خواب شدند یا خیر.
کیفیت شواهد
ارزیابی ما از کیفیت شواهد برای استروئیدهای خوراکی همراه با استروئید داخل بینی برای بزرگسالان با پولیپ بینی بسیار پائین است (درباره این تخمین بسیار نامطمئن هستیم)، زیرا تعداد شرکتکنندگان در این کارآزمایی اندک است و بنابراین، شواهد به دست آمده از آن قابل اطمینان نیست. با توجه به شیوهای که این کارآزمایی بر اساس آن صورت گرفته (یعنی هدایت شده بود)، خطر سوگیری (bias) در آن بالا بود. در این کارآزمایی به عوارض جانبی و نتایج پس از پایان درمان اشارهای نشده بود.
کیفیت شواهد مربوط به استروئیدهای خوراکی و آنتیبیوتیک را برای کودکان پائین ارزیابی کردیم (به احتمال فراوان انجام پژوهش بیشتر، تاثیر مهمی بر اعتماد ما در خصوص تخمین اثرگذاری این روشهای درمانی و تغییر در این تخمین خواهد داشت)، زیرا شواهد موجود از یک کارآزمایی در ابعاد کوچک به دست آمده است. سوگیری در این کارآزمایی پُر‐خطر نبود، اما تنها شامل کودکان بدون پولیپ بینی میشد که ممکن است این نتایج درباره بزرگسالان مبتلا به پولیپ بینی صدق نکند. در این کارآزمایی نتایج پس از پایان درمان و همچنین عوارض جانبی درمان به خوبی گزارش نشده بود.