بسیاری از افراد مبتلا به سرطان دچار درد متوسط تا شدیدی میشوند که نیاز به درمان با اپیوئیدهای قوی مانند اکسیکودون و مورفین دارند. با این وجود، اپیوئیدهای قوی، برای درد در همه افراد مؤثر نیستند، و همه آنها در همه افراد به خوبی تحمل نمیشوند. هدف از این مطالعه مروری بررسی این نکته بود که آیا اکسیکودون با تسکین درد و تحمل بهتری نسبت به سایر گزینههای ضد درد برای بزرگسالان مبتلا به سرطان همراه است. این یک نسخه بهروزرسانی شده از مطالعه مروری اولیه کاکرین است که در مورد اکسیکودون برای درد مرتبط با سرطان در سال 2015، شماره 2 منتشر شد.
ارزیابی اثربخشی و تحملپذیری اکسیکودون با هر روش تجویز برای درد در بزرگسالان مبتلا به سرطان.
برای این بهروزرسانی، ما پایگاه ثبت مرکزی کارآزماییهای کنترل شده کاکرین (CENTRAL ؛Cochrane Central Register of Controlled Trials) در کتابخانه کاکرین the Cochrane Library، MEDLINE و MEDLINE In-Process (Ovid)، Embase (Ovid)، Science Citation Index، نمایهنامه استنادی مقالات کنفرانسها – علوم Conference Proceedings Citation Index - Science (ISI Web of Science)، BIOSIS (ISI)، و PsycINFO (Ovid) را تا نوامبر 2016 جستوجو کردیم. ما همچنین 4 پایگاه ثبت کارآزمایی بالینی را جستوجو کردیم، منابع کتابشناسی مطالعات مربوطه را بررسی کردیم، و با نویسندگان مطالعات انتخاب شده تماس گرفتیم. ما هیچ محدودیتی از نظر زبان، تاریخ، یا وضعیت انتشار اعمال نکردیم.
ما کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (گروه موازی یا متقاطع) را مربوط به مقایسه اکسیکدون (هر فرمول یا روش تجویز) با پلاسبو یا یک داروی فعال (از جمله اکسیکدون) از نظر سابقه درد سرطان در بزرگسالان با بررسی شدت / تسکین درد، عوارض جانبی، کیفیت زندگی، و ترجیح شرکتکنندگان انتخاب کردیم.
دو نویسنده مطالعه مروری بهطور مستقل دادهها را استخراج و مطالعات انتخاب شده را با استفاده از روشهای استاندارد کاکرین ارزیابی کردند. ما دادههای مربوط به شدت درد را با استفاده از روش واریانس معکوس عمومی، و عوارض جانبی را با استفاده از روش Mantel-Haenszel، متاآنالیز (meta-analysis) کردیم، یا این دادهها را همراه با کیفیت زندگی و دادههای مربوط به ترجیح شرکتکننده خلاصه کردیم. ما کیفیت کلی شواهد را با استفاده از سیستم GRADE (نظام درجهبندی کیفیت شواهد و قدرت توصیهها) ارزیابی کردیم.
برای این بهروزرسانی، ما 6 مطالعه جدید (1258 شرکتکننده) را برای گنجاندن شناسایی کردیم. در مجموع، ما 23 مطالعه را انتخاب کردیم که در آنها 2648 شرکتکننده به کار گرفته شدند / تصادفیسازی شدند، که 2144 شرکتکننده از آنها برای اثربخشی و 2363 شرکتکننده برای ایمنی مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفتند. این مطالعات تعدادی از مقایسههای مربوط به داروهای مختلف را مورد بررسی قرار دادند.
تجزیهوتحلیل ترکیبی سه مطالعه از چهار مطالعه در مورد مقایسه اکسیکودون با آزادسازی کنترل شده (CR ؛controlled-release) با اکسیکودون با آزادسازی سریع (IR ؛immediate-release) نشان داد که توانایی اکسیکودون CR و IR برای تسکین درد مشابه بود (میانگین تفاوت استاندارد (SMD): 0.1؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.06 - تا 0.26؛ شواهد با کیفیت پائین). تجزیهوتحلیل ترکیبی عوارض جانبی تفاوت معنیداری بین اکسیکودون CR و IR از نظر ضعف و ناتوانی (asthenia) (خطر نسبی (RR): 0.58؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.2 تا 1.68)، پریشانی (confusion) (RR: 0.78؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.2 تا 3.02)، یبوست (constipation) (RR: 0.71؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.45 تا 1.13)، سرگیجه / گیجی (dizziness/lightheadedness) (RR: 0.74؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.4 تا 1.37)، خواب آلودگی / حالت خواب و بیداری (drowsiness/somnolence) (RR: 1.03؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.69 تا 1.54)، خشکی دهان (dry mouth) (RR: 1.14؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.48 تا 2.75)، بیخوابی (insomnia) (RR: 1.04؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.31 تا 3.53)، حالت تهوع (nausea) (RR: 0.85؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.56 تا 1.28)، عصبانیت (nervousness) (RR: 0.57؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.2 تا 1.64)، خارش (pruritus) (RR: 1.46؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.65 تا 3.25)، استفراغ (vomiting) (RR: 0.66 ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.38 تا 1.15)، و متوقف کردن به دلیل عوارض جانبی (RR: 0.6؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.29 تا 1.22) نشان نداد. کیفیت شواهد برای تمام این عوارض جانبی بسیار پائین بود. 3 مطالعه از این 4 مطالعه نتایج مشابهی را برای پذیرش درمان یافتند.
تجزیهو حلیل ترکیبی 7 مطالعه از 9 مطالعه برای مقایسه اکسیکودون CR با مورفین CR نشان داد که تسکین درد پس از درمان با مورفین CR به میزان قابلتوجهی بهتر از اکسیکودون CR بود (SMD: 0.14؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.01 تا 0.27؛ شواهد با کیفیت پائین). با این وجود، تجزیهوتحلیل حساس این نتیجه را تایید نکرد (SMD: 0.12؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.02 - تا 0.26).
تجزیهوتحلیل ترکیبی عوارض جانبی تفاوت معنیداری بین اکسیکودون CR و مورفین CR از نظر پریشانی (RR: 1.01؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.78 تا 1.31)، یبوست (RR: 0.98؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.82 تا 1.16)، سرگیجه / گیجی (RR: 0.76؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.33 تا 1.76)، خوابآلودگی / حالت خواب و بیداری (RR: 0.9؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.75 تا 1.08)، خشکی دهان (RR: 1.01؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.8 تا 1.26)، سوزش ادرار (RR: 0.71؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.4 تا 1.26)، حالت تهوع (RR: 1.02؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.82 تا 1.26)، خارش (RR: 0.81؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.51 تا 1.29)، استفراغ (RR: 0.94؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.68 تا 1.29)، و توقف درمان به دلیل عوارض جانبی (RR: 1.06؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.43 تا 2.6) نشان نداد. با این حال، RR برای توهمات (hallucinations) پس از درمان با اکسیکودون CR در مقایسه با مورفین CR به میزان قابلتوجهی پائین بود (RR: 0.52؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.28 تا 0.97). کیفیت شواهد برای تمام این عوارض جانبی بسیار پائین بود. تفاوتهای مشخصی در میزان پذیرش درمان یا کیفیت رتبهبندی زندگی وجود نداشت.
مطالعات باقیمانده اکسیکودون را در فرمولهای مختلف مقایسه کرده یا اکسیکودون را با اپیوئیدهای مختلف جایگزین مقایسه کردند. هیچ مطالعهای برتری یا ضعف بارزی را درباره اکسیکودون برای درد سرطان، همچنین درباره عامل ضددرد یا میزان عوارض جانبی و پذیرش درمان نیافت.
کیفیت این شواهد با خطر بالا یا نامشخص سوگیری مطالعات و با عدم دقت ناشی از میزان عوارض پائین یا بسیار پائین یا تعداد شرکتکنندگان برای بسیاری از پیامدها محدود شده بود.
نتیجهگیریهای نسخه قبلی این مطالعه مروری تغییری نکردهاند. دادهها حاکی از آن است که اکسیکودون سطح مشابهی را از تسکین درد و عوارض جانبی کلی در مقایسه با سایر اپیوئیدهای قوی مانند مورفین ارائه میکند. اگر چه ما درباره تسکین درد منفعت بالینی ناچیزی به نفع مورفین CR در برابر اکسیکودون CR شناسایی کردیم، پس از تجزیهوتحلیل حساس این کار را ادامه ندادیم و بنابراین ما این مهم را در نظر نمیگیریم. با این حال، در این تجزیهوتحلیل بهروزرسانی شده، ما دریافتیم که اکسیکودون CR نسبت به مورفین CR اغلب با توهمات کمتری همراه است، اما کیفیت این شواهد بسیار پائین بود، بنابراین این یافته باید با احتیاط بیشتری مورد توجه قرار بگیرد. نتیجهگیریهای ما با نتیجهگیریهای مطالعات مروری دیگر سازگار هستند و نشان میدهند در حالی که قابلیت اطمینان پایه شواهد پائین است، با توجه به عدم وجود تفاوتهای مهم در این تجزیهوتحلیل، بعید به نظر میرسد که وجود مطالعات سربهسر (head to head studies) بزرگتر مربوط به مقایسه اکسیکودون با مورفین موثر باشد، اگرچه کارآزماییهای خوب طراحی شده برای مقایسه اکسیکودون با سایر ضد دردهای قوی ممکن است مفید باشند. برای اهداف بالینی، اکسیکودون یا مورفین میتوانند بهعنوان اپیوئیدهای خوراکی خط اول برای تسکین درد سرطان در بزرگسالان استفاده شوند.