در دهه 1960، سیلانتهای دندانی (Dental sealants) برای پیشگیری از پوسیدگی دندان، عمدتا در شیارها و فیشورهای سطوح اکلوزال دندان (occlusal tooth surfaces) معرفی شدند. سیلانتهایی که برای جلوگیری از رشد باکتریها بهکار میروند ممکن است منجر به پوسیدگی دندان شوند. شواهد نشان میدهند که فیشور سیلانتها (fissure sealants) در مقایسه با عدم استفاده از سیلانتها، در جلوگیری از پوسیدگی دندان کودکان و نوجوانان موثر هستند. با این حال، این اثربخشی ممکن است با میزان پوسیدگی در این جمعیت مرتبط باشد. این یک بهروزرسانی از مطالعه مروری منتشر شده در سالهای 2004، 2008 و 2013 است.
مقایسه اثرات انواع مختلف فیشور سیلانت در پیشگیری از پوسیدگی در سطوح اکلوزال دندان دائمی کودکان و نوجوانان.
متخصص اطلاعات سلامت دهان درکاکرین منابع زیر را جستوجو کرد: پایگاه ثبت کارآزماییهای سلامت دهان در کاکرین (تا 3 آگوست 2016)، پایگاه ثبت مرکزی کارآزماییهای کنترل شده کاکرین CENTRAL؛ (کتابخانه کاکرین the Cochrane Library؛ شماره 7؛ 2016)، MEDLINE Ovid (از 1946 تا 3 آگوست 2016) و Embase Ovid (از 1980 تا 3 آگوست 2016). ما برای یافتن کارآزماییهای در حال انجام، ClinicalTrials.gov و پلتفرم بینالمللی ثبت کارآزماییهای بالینی سازمان جهانی بهداشت (World Health Organization International Clinical Trials Registry Platform) را تا 3 آگوست 2016 جستوجو کردیم. هیچ محدودیتی از نظر زبان یا تاریخ انتشار اعمال نشد.
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده (RCT) مربوط به مقایسه سیلانتها با عدم استفاده از سیلانتها یا با انواع مختلف مواد سیلانت برای جلوگیری از پوسیدگی سطوح اکلوزال دندانهای پرمولار یا مولار (premolar or molar teeth) در کودکان و نوجوانان تا سن 20 سال. مطالعات باید شامل حداقل 12 ماه پیگیری بودند. ما مطالعاتی که کامپومرها (compomers) را با رزین/کامپوزیت (resins/composites) مقایسه کردند، حذف کردیم.
دو نویسنده مطالعه مروری بهطور جداگانه نتایج جستوجو را غربالگری، دادهها را استخراج و خطر سوگیری (Bias) مطالعات انتخابشده را بررسی کردند. ما پیامدهای پوسیدگی یا عدم پوسیدگی سطوح اکلوزال دندان مولار دائمی را بر اساس نسبت شانس (OR) یا خطر نسبی (RR) ارائه کردیم. برای یافتن میانگین افزایش پوسیدگی دندان، ما از میانگین تفاوت (MD) استفاده کردیم. تمام اندازهگیریها با استفاده از 95% فاصله اطمینان (CI) ارائه شد. ما متاآنالیزها (meta-analysis) را برای مقایسههایی که در آنها بیش از سه کارآزمایی وجود داشت، با استفاده از مدل اثرات تصادفی انجام دادیم؛ در غیر این صورت از مدل اثر ثابت استفاده کردیم. برای ارزیابی کیفیت شواهد، از سیستم GRADE (نظام درجهبندی کیفیت شواهد و قدرت توصیهها) استفاده کردیم.
ما 38 کارآزمایی را انتخاب کردیم که در مجموع شامل 7924 کودک بودند؛ هفت کارآزمایی برای این بهروزرسانی جدید بودند (1693 شرکتکننده). 15 کارآزمایی، اثرات سیلانت بر پایه رزین (resin-based sealant) را در برابر عدم استفاده از سیلانت ارزیابی کردند (3620 شرکتکننده در 14 مطالعه با 575 جفت دندان در یک مطالعه)؛ سه کارآزمایی به ارزیابی سیلانت گلاس آینومر (glass ionomer sealant) در مقایسه با عدم استفاده از سیلانت پرداختند (905 شرکتکننده)؛ و 24 کارآزمایی، یک نوع سیلانت را در مقابل نوع دیگر آن ارزیابی کردند (4146 شرکتکننده). کودکان 5 تا 16 ساله بودند. کارآزماییها قرار گرفتن شرکتکنندگان را در معرض فلوراید یا شیوع پوسیدگی از پایه را به ندرت گزارش کردند.
سیلانت بر پایه رزین در مقابل عدم استفاده از سیلانت
سیلانتهای بر پایه رزین نوع دوم، سوم و چهارم از پوسیدگیهای دندان مولار دائمی در کودکان 5 تا 10 ساله جلوگیری کردند (در 24 ماه پیگیری: OR: 0.12؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.08 تا 0.19؛ 7 کارآزمایی (5 کارآزمایی منتشرشده در دهه 1970؛ 2 کارآزمایی در دهه 2010)؛ 1548 کودک تصادفیسازی شده؛ 1322 کودک ارزیابی شده؛ شواهد با کیفیت متوسط). اگر ما فرض میکردیم که 16% از سطوح کنترل دندان طی 24 ماه پیگیری (160 دندان پوسیده از هر 1000 دندان) تخریب شده بود، پس استفاده از سیلانت بر پایه رزین، نسبت سطوح پوسیده شده را به 5.2% کاهش میداد (95% فاصله اطمینان (CI): %3.13 تا 7.37%).
بهطور مشابه، با فرض اینکه 40% از سطوح کنترل دندان پوسیده باشد (400 دندان پوسیده از هر 1000 دندان)، پس استفاده از سیلانت بر پایه رزین، نسبت سطوح پوسیده را به 6.25% کاهش خواهد داد (95% فاصله اطمینان (CI): %3.84 تا 9.63%). اگر 70% از سطوح کنترل دندان پوسیده باشد، 19% از سطوح پوسیده در گروه سیلانت خواهد بود (95% فاصله اطمینان (CI): %12.3 تا 27.2%). این اثر پیشگیری از پوسیدگی در پیگیری طولانیتر حفظ شد، اما کیفیت و کمیت شواهد کاهش یافت (بهعنوان مثال در 48 تا 54 ماه پیگیری: OR: 0.21؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.16 تا 0.28؛ 4 کارآزمایی؛ 482 کودک ارزیابی شده؛ RR: 0.24؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.12 تا 0.45، 203 کودک ارزیابی شده). اگر چه مطالعات بهطور کلی به خوبی انجام شده بودند، ما کورسازی ارزیابی پیامد را در همه کارآزماییها برای پوسیدگی، در معرض خطر بالای سوگیری ارزیابی کردیم (امکان کورسازی ارزیابی پیامد در مطالعات وجود ندارد چرا که ارزیابان پیامد میتوانند سیلانت را دیده و شناسایی کنند).
سیلانت گلاس آینومر در مقابل عدم استفاده از سیلانت
توسط سه مطالعه مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج در 24 ماه ثابت نشده بودند (شواهد با کیفیت بسیار پائین).
یک نوع سیلانت در مقابل نوع دیگر
اثربخشی نسبی انواع مختلف سیلانتها ناشناخته هستند (شواهد با کیفیت بسیار پائین). ما 24 کارآزمایی را انتخاب کردیم که بهطور مستقیم دو نوع مختلف مواد سیلانت را مقایسه کردند. مقایسهها با توجه به نوع ارزیابی سیلانت، پیامدهای انتخاب شده و مدت پیگیری متفاوت بودند.
عوارض جانبی
فقط در چهار کارآزمایی عوارض جانبی مورد ارزیابی قرار گرفت. هیچ عوارض جانبی گزارش نشده بود.
سیلانتهای بر پایه رزین استفاده شده بر روی سطوح اکلوزال مولار دائمی در جلوگیری از پوسیدگی دندان در کودکان و نوجوانان موثر هستند. مطالعه مروری ما شواهدی با کیفیت متوسط یافت که نشان دادند سیلانتهای بر پایه رزین در مقایسه با عدم استفاده از سیلانت، پوسیدگی را هنگامی که پس از 24 ماه اندازهگیری میشوند، بین 11% تا 51% کاهش میدهند. در نقاط زمانی تا 48 ماه، منفعت مشابهی دیده شد. پس از پیگیری طولانی، کمیت و کیفیت شواهد کاهش یافت. شواهد برای قضاوت در مورد اثربخشی سیلانت گلاس آینومر یا اثربخشی نسبی انواع مختلف سیلانتها ناکافی بود. اطلاعات مربوط به عوارض جانبی محدود بودند، اما در مطالعاتی که عوارض را گزارش داده بودند، هیچ موردی اتفاق نیفتاد. تحقیقات بیشتری با پیگیری طولانی مورد نیاز است.