کمبود مواد مغذی در میان بزرگسالان مبتلا به بیماری HIV، به ویژه در مناطق کمدرآمد رایج است؛ که در آن مناطق رژیم غذایی ممکن است همراه با کمبود ویتامینها و مواد معدنی ضروری باشد. برخی از مواد مغذی نقش مهمی در نگهداری سیستم ایمنی دارند و مصرف روتین مکمل میتواند مفید باشد. این یک بهروزرسانی از مطالعه مروری کاکرین است که قبلا در سال 2010 منتشر شده است.
ارزیابی اینکه کدام مکملهای غذایی در کاهش مرگومیر و موربیدیتی مرتبط با HIV در بزرگسالان مبتلا به HIV مثبت (به غیر از زنان باردار)، اثربخش و ایمن هستند.
از آنجایی که مطالعه مروری قبلی، تمام کارآزماییهای شناسایی شده را در جستوجوهای قبل از سال 2010 انتخاب کرده بود، ما از ژانویه 2010 تا 18 نوامبر 2016، به دنبال کارآزماییهای تصادفی سازی وکنترل شده (RCT) مربوط به مکملهای غذایی حاوی مواد مغذی، جستوجوی متون را انجام دادیم. ما پایگاه اطلاعاتی CENTRAL (کتابخانه کاکرین؛ the Cochrane Library)؛ Embase و PubMed را جستوجو کردیم. ما همچنین پلتفرم بینالمللی ثبت کارآزماییهای بالینی سازمان جهانی بهداشت (ICTRP) و ثبت کارآزماییهای ClinicalTrials.gov را بررسی کردیم. ما همچنین فهرست منابع تمام کارآزماییهای جدید انتخاب شده را بررسی کردیم.
ما RCTهایی را انتخاب کردیم که مکملهای حاوی یک، یا چند ماده مغذی را با دارونما، عدم درمان یا مکملهای دیگر مقایسه کردند. ما مطالعاتی را کنار گذاشتیم که عمدتا برای بررسی نقش مواد مغذی برای درمان شرکتکنندگان HIV مثبت مبتلا به موربیدیتی متابولیکی مربوط به درمان با آنتیرتروویروسی بسیار فعال (HAART؛ Highly Active Antiretroviral Therapy) طراحی شده بود. پیامدهای اولیه شامل مرگومیر به هر علت، موربیدیتی و پیشرفت بیماری بود.
دو نویسنده مطالعه مروری، بهطور مستقل کارآزماییها را برای گنجاندن در مطالعه انتخاب و کیفیت کارآزمایی را از نظر خطر سوگیری (Bias) بررسی کردند. در صورت امکان، ما نتایج را بر اساس خطر نسبی (RR) برای متغیرهای دوتایی، نسبت خطر (HR) برای دادههای زمان ـ تا ـ رویداد (time-to-event) و میانگین تفاوت (MD) برای متغیرهای پیوسته، هر کدام را با 95% فاصله اطمینان (CIs) ارائه کردیم. از آنجایی که ما اغلب قادر به ترکیب دادههای پیامدها نیستیم، ما آنها را برای هر مقایسه جدولبندی کردیم. ما اطمینان شواهد را با استفاده از روش GRADE ارزیابی کردیم.
ما 33 کارآزمایی را با 10325 شرکتکننده انتخاب کردیم که 17 کارآزمایی، جدید بودند. ده کارآزمایی، مکملهای مواد مغذی چندگانه روزانه را با دارونما در دوزهایی تا بیش از 20 بار رژیم مرجع غذایی، مقایسه کرده و یک کارآزمایی، دوز استاندارد روزانه را با دوز بالای روزانه مولتیویتامینها مقایسه کردند. در 19 کارآزمایی، مکملها با مواد مغذی تکی یا دوگانه (مانند ویتامینهای A و D، روی و سلنیوم) و پلاسبو مقایسه شدند و در سه کارآزمایی دوزهای مختلف یا ترکیبی از مواد مغذی مورد مقایسه قرار گرفتند.
مواد مغذی چندگانه
ما تجزیه و تحلیل را درباره بزرگسالان دریافتکننده درمان آنتیرتروویروسی ساده (ART-naive) (3 کارآزمایی، 1448 شرکتکننده)، بزرگسالان دریافتکننده درمان آنتیرتروویروسی (ART) (1 کارآزمایی، 400 شرکتکننده) و بزرگسالان مبتلا به سل فعال همزمان و دریافتکننده ART-naive (3 کارآزمایی، 1429 شرکتکننده) انجام دادیم. مکملهای مواد مغذی چندگانه روتین، ممکن است در بزرگسالان مبتلا به HIV، تاثیر کمی بر مرگومیر داشته یا تاثیری نداشته باشد (RR: 0.91؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.72 تا 1.15؛ 7 کارآزمایی، 2897 شرکتکننده، شواهد با اطمینان پائین).
مکملهای روتین تا دو سال ممکن است بهطور متوسط بر میانگین تعداد سلولهای CD4+ (MD: 26.40 سلول/میلیمتر مکعب؛ 95% فاصله اطمینان (CI) 22.91 - تا 75.70؛ 6 کارآزمایی؛ 1581 شرکتکننده؛ شواهد با اطمینان پائین) یا بهطور متوسط بر میانگین بار ویروسی (MD: - 1.0 log10viral copies؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.26 - تا 06.0؛ 4 کارآزمایی؛ 840 شرکتکننده؛ شواهد با اطمینان متوسط) تاثیر کمی داشته یا تاثیری نداشته باشد. یک کارآزمایی اضافی در بوتسوانا درباره بزرگسالان دریافتکننده ART-naïve، افزایش در زمان رسیدن تعداد سلولهای CD4 + به < 250 سلول/میلیلیتر مکعب را پس از دو سال دریافت مکملهای با دوز بالا گزارش کرد (HR: 0.48؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.26 تا 0.88؛ 1 کارآزمایی، 439 شرکتکننده). با این حال، نویسندگان کارآزمایی، این تاثیر را فقط در یک بازوی کارآزمایی که چندین ماده مغذی را به همراه سلنیوم دریافت کرده بودند (نه مکمل تنها) گزارش کردند، که با یافتههای کارآزماییهای دیگر که از ترکیبات مشابه مواد مغذی و سلنیوم استفاده کردند؛ متناقض بود.
در یک کارآزمایی دیگر که مکملهای مواد مغذی چندگانه را با دوز بالا با دوزهای استاندارد در افراد دریافتکننده ART مقایسه کردند، نوروپاتی محیطی با مکملهای با دوز بالا نسبت به دوز استاندارد پائینتر بود (خطر نسبی بروز (IRR): 0.81؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 7.0 تا 0.94؛ 1 کارآزمایی؛ 3418 شرکتکننده)، اما این کارآزمایی به دلیل افزایش عوارض جانبی (افزایش سطح آلانین ترانسآمیناز (ALT)) در گروه دوز بالا متوقف شد.
مواد مغذی تکی یا دوتایی
هیچ یک از کارآزماییهای مربوط به مکملهای مواد مغذی تکی یا دوتایی برای ارزیابی تأثیرات مکملها بر پیامدهای مرگومیر و موربیدیتی به اندازه کافی قوی نبودند. هیچ تغییر بالینی معنیداری در تعداد سلول های CD4 (دادهها ترکیب نشدند؛ 14 کارآزمایی؛ 2370 شرکتکننده؛ شواهد با اطمینان پائین یا بسیار پائین) یا بار ویروسی (دادهها ترکیب نشدند؛ 7 مطالعه؛ 1334 شرکتکننده؛ شواهد با اطمینان پائین و بسیار پائین) گزارش نشد. مکمل احتمالا غلظت ویتامین D و روی را در خون افزایش دهد (دادهها ترکیب نشدند، ویتامین D: چهار کارآزمایی؛ 299 شرکتکننده؛ روی: چهار کارآزمایی؛ 484 شرکتکننده؛ شواهد با اطمینان متوسط) و همچنین ممکن است غلظت ویتامین A را در خون افزایش دهد (دادهها ترکیب نشدند؛ سه کارآزمایی؛ 495 شرکتکننده؛ شواهد با اطمینان پائین)، به ویژه در کسانی که کمبود دارند.
تجزیه و تحلیل کارآزماییهای موجود، مزایای بالینی مهم مرتبط با مکملهای مواد مغذی چندگانه معمول را در افراد مبتلا بهHIV اثبات نکرده است. کارآزماییهای بزرگتر ممکن است اثرات کوچک اما مهمی را اثبات کنند.
این یافتهها نباید بهعنوان دلیلی برای انکار نقش مکملهای غذایی حاوی مواد مغذی برای افراد مبتلا به HIV تفسیر شوند که در معرض کمبودهای خاص هستند یا در شرایطی که رژیم غذایی فرد، از نظر مقدار روزانه توصیهشده ویتامینها و مواد معدنی کافی نیست.