ویتامین D یک ریز‐مغزی مهم برای رشد استخوان‌ها و عملکرد ایمنی بدن است. کمبود آن می‌تواند منجر به رخداد ریکتز (rickets) و برخی عفونت‌ها مثل عفونت‌های تنفسی شود. شواهد مربوط به تاثیرات مکمل آن بر عفونت‌های کودکان به صورت سیستماتیک مورد ارزیابی قرار نگرفته است.

بررسی نقش مکمل ویتامین D در پیشگیری از پنومونی، سل (TB)، اسهال و مالاریا در کودکان زیر پنج سال. این مرور شامل کشورهای با سطح درآمد بالا، متوسط و پائین می‌شود.

پایگاه ثبت تخصصی گروه بیماری‌های عفونی در کاکرین؛ پایگاه ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل‌ شده کاکرین (CENTRAL)؛ کتابخانه کاکرین؛ MEDLINE؛ EMBASE؛ LILACS؛ پلت‌فرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی سازمان جهانی بهداشت (ICTRP؛http://www.who.int/ictrp/en/)؛ ClinicalTrials.gov و ISRCTN registry (http://www.isrctn.com) را تا ۱۶ جون ۲۰۱۶ جست‌وجو کردیم.

کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای (randomised controlled trials; RCTs) را وارد مرور کردیم که به ارزیابی استفاده پیشگیرانه از مکمل ویتامین D (در برابر دارونما (placebo) یا عدم مداخله) در کودکان زیر پنج سال پرداخته بودند.

دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم به غربالگری عناوین و چکیده‌ها، استخراج داده‌ها و بررسی خطر سوگیری (bias) در کارآزمایی‌های وارد شده پرداختند.

چهار کارآزمایی با مجموع ۳۱۹۸ کودک زیر پنج سال معیارهای ورود به این مرور را داشتند که در افغانستان، اسپانیا و ایالات متحده امریکا انجام شده بودند. شیوع کمبود ویتامین D در این جمعیت‌ها به طور گسترده‌ای متغیر بود (محدوده: %۷۳,۱ در افغانستان، ۱۰ تا ۱۲% در ایالات متحده و ۶.۲% در اسپانیا). کارآزمایی‌های وارد شده به ارزیابی مورتالیتی (دو کارآزمایی)، بروز پنومونی (دو کارآزمایی)، بروز اسهال (دو کارآزمایی)، بستری شدن در بیمارستان (دو کارآزمایی)، و مقادیر متوسط ویتامین D سرم (چهار کارآزمایی) پرداخته بودند.

ما نمی‌دانیم که مکمل ویتامین D بر مورتالیتی به هر علتی تاثیر می‌گذارد یا خیر، چرا که بررسی این پیامد به دلیل وقوع کم، به خوبی صورت نگرفته بود (خطر نسبی (RR): ۱,۴۳؛ ۹۵% فاصله اطمینان (CI): ۰.۵۴ تا ۳.۷۴؛ یک کارآزمایی؛ ۳۰۴۶ شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت پائین).

در رابطه با پنومونی، اپیزودهایی از پنومونی «تایید شده با روش رادیوگرافی» مربوط به اولین بار یا تنها اپیزود پنومونی، تفاوت اندکی بین گروه‌های دریافت کننده مکمل و گروه‌های بدون مکمل وجود داشت (نسبت میزان: ۱,۰۶؛ ۹۵% فاصله اطمینان (CI): ۰.۸۹ تا ۱.۲۶؛ دو کارآزمایی، ۳۱۳۴ شرکت‌کننده، شواهد با کیفیت متوسط)، همین‌طور برای کودکان با پنومونی تایید شده یا تایید نشده نیز به همین صورت بود (RR: ۰,۹۵؛ ۹۵% CI؛ ۰.۸۷ تا ۱.۰۴؛ یک کارآزمایی؛ ۳۰۴۶ شرکت‌کننده). در این دو کارآزمایی تفاوت واضحی بین کودکان با و بدون مکمل از نظر اپیزودهای اسهال وجود نداشت.

در تنها کارآزمایی بزرگ که در افغانستان انجام شده بود، نویسندگان کارآزمایی گزارش کرده بودند که تجویز مکمل ویتامین D با افزایش تکرار اپیزودهای پنومونی تایید شده با رادیوگرافی قفسه سینه همراه بوده است (RR: ۱,۶۹؛ ۹۵% CI؛ ۱.۲۸ تا ۲.۲۱؛ یک کارآزمایی؛ ۳۰۴۶ شرکت‌کننده)، اما این مسئله در مورد پیامدهای پنومونی تایید شده یا تایید نشده صادق نبود (RR: ۱.۰۶؛ ۹۵% CI؛ ۱.۰۰ تا ۱.۱۳؛ یک کارآزمایی؛ ۳۰۴۶ شرکت‌کننده).

در مورد بستری در بیمارستان که در یک کارآزمایی کوچک اندازه‌گیری شده بود، هیچ گونه تفاوتی مشاهده نشده بود (RR: ۰,۸۶؛ ۹۵% CI؛ ۰.۲۰ تا ۳.۶۲؛ یک کارآزمایی؛ ۸۸ شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین).

میزان متوسط سطح ویتامین D سرمی در کودکانی که مکمل دریافت کرده بودند، در پایان دوره تجویز مکمل، بیشتر از کودکان گروه بدون مکمل بود (MD: ۷,۷۲ نانوگرم/میلی‌لیتر؛ ۹۵% CI؛ ۰.۵۰ تا ۱۴.۹۳؛ چهار کارآزمایی؛ ۲۶۶ شرکت‌کننده؛ شواهد با کیفیت پائین). این نتایج در ابتدا توسط دو کارآزمایی کوچک‌تر با ابعاد بزرگی از تاثیر مطرح شده بودند. در دو مطالعه بزرگ‌تر در بیشتر دوره‌های کارآزمایی، سطح سرمی ویتامین D در گروه مداخله بالا بود، اما در انتهای دوره این‌گونه نبود. علت این مساله شاید گذشتن زمان از آخرین دوز هنگام اندازه‌گیری، کمپلیانس ناقص، یا نیاز بالای بدن در سنین نوزادی به ویتامین D باشد.

هیچ کارآزمایی را نیافتیم که بروز TB، مالاریا یا بیماری‌های تب‌دار، طول مدت پنومونی، طول مدت اسهال، شدت عفونت و مورتالیتی به علل خاص (ناشی از TB، اسهال یا مالاریا) را گزارش کرده باشد.

شواهد مربوط به یک کارآزمایی بزرگ، مزیت استفاده از مکمل ویتامین D را بر بروز پنومونی یا اسهال در کودکان زیر پنج سال نشان نداد. تا آنجایی که می‌دانیم هیچ کارآزمایی تاکنون انجام نشده که به ارزیابی نقش تجویز مکمل در پیشگیری از دیگر عفونت‌ها مثل TB و مالاریا پرداخته باشد.