سل (tuberculosis) و سوء‌تغذیه دارای یک رابطه پیچیده با یکدیگر هستند. سل ممکن است از طریق افزایش سوخت و ساز و کاهش مصرف مواد غذایی موجب سوء‌تغذیه شود و کمبودهای تغذیه‌ای ممکن است این بیماری را وخیم‌تر کند، یا بهبودی را به وسیله تضعیف سیستم‌ ایمنی بدن به تاخیر اندازد. در حال حاضر، هیچ دستورالعمل تغذیه‌ای مبتنی بر شواهد برای بزرگسالان و کودکان تحت درمان بیماری سل وجود ندارد.

بررسی تاثیرات مکمل‌های تغذیه‌ای خوراکی در افراد مبتلا به سل که با درمان دارویی ضد‐سل تحت درمان هستند.

ما پایگاه ثبت تخصصی گروه بیماری‌های عفونی در کاکرین (Cochrane Infectious Disease Group Specialized Register)؛ پایگاه ثبت مرکزی کارآزمایی‌های کنترل شده کاکرین (CENTRAL؛ شماره ۱؛ ۲۰۱۶)؛ MEDLINE (از ۱۹۴۶ تا ۴ فوریه ۲۰۱۶)؛ EMBASE (از ۱۹۸۰ تا ۴ فوریه ۲۰۱۶)؛ LILACS (از ۱۹۸۲ تا ۴ فوریه ۲۰۱۶)؛ متا رجیستری از کارآزمایی‌های کنترل شده (m RCT)؛ پلت‌فرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی (ICTRP) سازمان جهانی بهداشت (WHO) و Indian Journal of Tuberculosis را تا ۴ فوریه ۲۰۱۶ جست‌وجو کرده و فهرست منابع همه مطالعات وارد شده را بررسی کردیم.

کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل شده‌ای که هر نوع مکمل غذایی خوراکی را به مدت حداقل چهار هفته با عدم استفاده از مداخله تغذیه‌ای یا دارونما (placebo) یا مشاوره رژیم غذایی تنها برای افراد مبتلا به سل که تحت درمان فعال قرار دارند، مقایسه کردند. پیامدهای اولیه مورد علاقه مرگ‌ومیر به هر علتی و درمان قطعی در شش و ۱۲ ماه بود.

دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم کارآزمایی‌ها را برای گنجاندن در مطالعه انتخاب کرده، داده‌ها را استخراج و خطر سوگیری (bias) کارآزمایی‌های وارد شده را ارزیابی کردند. ما نتایج را به صورت خطر نسبی (RR) برای متغیرهای دو‐حالتی و تفاوت میانگین (MD) برای متغیرهای پیوسته، با ۹۵% فواصل اطمینان (CIs) ارائه کردیم. در جایی که اقتضا می‌کرد، داده‌های حاصل از کارآزمایی‌های دارای مداخلات و پیامدهای مشابه تجمیع کردیم. کیفیت شواهد را با استفاده از رویکرد درجه‌‏بندی توصیه‏، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ارزیابی کردیم.

سی‌وپنج کارآزمایی، شامل ۸۲۸۳ شرکت‌کننده، معیارهای ورود به این مرور را داشتند.

مکمل درشت‐مغذی

شش کارآزمایی تامین غذای رایگان، یا مکمل‌های پرانرژی را ارزیابی کردند. فقط دو کارآزمایی کل رژیم غذایی را اندازه‌گیری کردند و در هر دو کارآزمایی مداخله مصرف کالری را در مقایسه با گروه کنترل افزایش داد.

کارآزمایی‌های موجود برای اثبات یا رد قابل اطمینان مزایای بالینی مهم بر مورتالیتی (RR: ۰,۳۴؛ ۹۵% CI؛ ۰.۱۰ تا ۱.۲۰؛ چهار کارآزمایی، ۵۶۷ شرکت‌کننده، شواهد با کیفیت بسیار پائین )، درمان قطعی (RR: ۰,۹۱؛ ۹۵% CI؛ ۰.۵۹ تا ۱.۴۱؛ یک کارآزمایی، ۱۰۲ شرکت‌کننده، شواهد با کیفیت بسیار پائین )، یا تکمیل درمان (داده‌ها تجمیع نشدند؛ دو کارآزمایی، ۳۶۵ شرکت‌کننده، شواهد با کیفیت بسیار پائین) بیش از حد کوچک بودند.

استفاده از مکمل احتمالا باعث افزایش جزئی در وزن‌گیری در طول درمان سل فعال می‌شود، اگرچه این افزایش در تمام کارآزمایی‌ها به صورت هم‌سو و سازگار مشاهده نشد (داده‌ها تجمیع نشدند؛ پنج کارآزمایی، ۸۸۳ شرکت‌کننده، شواهد با کیفیت متوسط ). دو مطالعه کوچک شواهدی را فراهم کردند که نشان می‌دهد کیفیت زندگی نیز ممکن است بهبود یابد، اما کارآزمایی‌ها برای اطمینان زیادی به نتیجه بیش از حد کوچک بودند (داده‌ها تجمیع نشدند؛ دو کارآزمایی، ۱۳۴ شرکت‌کننده، شواهد با کیفیت پائین).

مکمل ریز‐مغذی

شش کارآزمایی مکمل‌های ریز‐مغذی چند‐گانه را در دوزهای تا ۱۰ برابر مقدار مرجع و ۱۸ کارآزمایی یک مکمل واحد یا دوگانه ریز‐مغذی را ارزیابی کردند.

مکمل ریز‐مغذی چندگانه روتین ممکن است تاثیری اندک یا عدم تاثیر بر مورتالیتی در افراد با HIV منفی مبتلا به بیماری سل (RR: ۰,۸۶؛ ۹۵% CI؛ ۰.۴۶ تا ۱.۶؛ چهار کارآزمایی، ۱۲۱۹ شرکت‌کننده، شواهد با کیفیت پائین )، یا افراد با HIV مثبت که درمان ضد‐رتروویروسی (antiretroviral) دریافت نمی‌کنند (RR: ۰,۹۲؛ ۹۵% CI؛ ۰.۶۹ تا ۱.۲۳؛ سه کارآزمایی، ۱۴۲۹ شرکت‌کننده، شواهد با کیفیت متوسط ) داشته باشد. شواهد کافی برای اطلاع از اینکه دریافت مکمل باعث بهبود درمان قطعی (هیچ کارآزمایی)، تکمیل درمان (RR: ۰,۹۹؛ ۹۵% CI؛ ۰.۹۵ تا ۱.۰۴؛ یک کارآزمایی، ۳۰۲ شرکت‌کننده، شواهد با کیفیت بسیار پائین ) یا نسبت افرادی که در طول هشت هفته اول دارای خلط مثبت باقی می‌مانند (RR: ۰,۹۲؛ ۹۵% CI؛ ۰.۶۳ تا ۱.۳۵؛ یک کارآزمایی، ۱۰۲۰ شرکت‌کننده، شواهد با کیفیت بسیار پائین ) می‌شود یا خیر، وجود ندارد. با این حال، استفاده از مکمل ممکن است تاثیری اندک یا عدم تاثیر بر وزن‌گیری در طول درمان داشته باشد (داده‌ها تجمیع نشد؛ پنج کارآزمایی، ۲۹۴۰ شرکت‌کننده، شواهد با کیفیت پائین)، هیچ مطالعه‌ای تاثیر آن را بر کیفیت زندگی ارزیابی نکرد.

به نظر می‌رسد سطح پلاسمایی ویتامین A پس از شروع درمان سل بدون در نظر گرفتن مکمل افزایش می‌یابد. در مقابل، مصرف مکمل احتمالا سطح پلاسمایی روی، ویتامین D، ویتامین E و سلنیوم را بهبود می‌بخشد، اما نشان داده نشده که این امر دارای مزایای بالینی مهم باشد. توجه داشته باشید، با وجود مطالعات متعدد مکمل ویتامین D در دوزهای مختلف، مزایایی با اهمیت آماری در تبدیل خلط (sputum conversion) نشان داده نشده است.

در حال حاضر پژوهش کافی برای پی بردن به اینکه به طور معمول ارائه مواد غذایی رایگان، یا مکمل‌های انرژی پیامدهای درمان سل را بهبود می‌بخشد یا خیر، وجود ندارد، اما احتمالا وزن‌گیری را در برخی از شرایط بهبود می‌بخشد.

اگر چه سطوح خونی برخی از ویتامین‌ها ممکن است در افراد با شروع درمان برای سل فعال، کم باشد؛ در حال حاضر هیچ شواهد قابل اطمینانی وجود ندارد که نشان دهد مصرف مکمل به میزان بالاتر از مقدار روزانه توصیه شده، دارای مزایای بالینی است.