مکمل‌یاری با ویتامین D در دوره بارداری ممکن است برای حفاظت در برابر پیامدهای جانبی بارداری مورد نیاز باشد. این، به‌روزرسانی مروری است که نخستین بار در سال ۲۰۱۲ و سپس در ۲۰۱۶ منتشر شد.

بررسی این‌که مکمل‌یاری با ویتامین D به تنهایی یا در ترکیب با کلسیم یا سایر ویتامین‌ها و مواد معدنی‌ای که در طول دوران بارداری به زنان داده می‌شود، می‌تواند به‌طور ایمنی منجر به بهبود پیامدهای مربوط به مادر و نوزاد شود یا خیر؟

برای این به‌روزرسانی، ما پایگاه ثبت کارآزمایی‌های گروه بارداری و زایمان در کاکرین (Cochrane Pregnancy and Childbirth) (در ۱۲ جولای ۲۰۱۸) را جست‌وجو کردیم، با سازمان‌های مرتبط تماس گرفتیم (۱۵ می ۲۰۱۸)، فهرست منابع کارآزمایی‌های بازیابی شده و پایگاه‌های ثبت را در clinicaltrials.gov و پلت‌فرم بین‌المللی ثبت کارآزمایی‌های بالینی سازمان جهانی بهداشت (WHO International Clinical Trials Registry Platform) (در ۱۲ جولای ۲۰۱۸) جست‌وجو کردیم. اگر چکیده‌ها به اندازه کافی اطلاعات داشتند که بتوان آن‌ها را استخراج کرد، آن‌ها را وارد کردیم.

کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و شبه‌تصادفی‌سازی شده‌ای که به ارزیابی تاثیر مکمل‌یاری با ویتامین D به تنهایی یا در ترکیب با سایر ریزمغذی‌ها، در مقایسه با دارونما (placebo) یا عدم مداخله، برای زنان در دوران بارداری پرداخته بودند.

دو نویسنده مطالعه مروری به صورت مستقل از هم (i) قابلیت ورود کارآزمایی‌ها را بر اساس معیارهای ورود ارزیابی کردند، (ii) داده‌ها را از کارآزمایی‌های وارد شده استخراج کردند، و (iii) خطر سوگیری (bias) کارآزمایی‌های وارد شده را بررسی کردند. قطعیت شواهد با استفاده از رویکرد درجه‌بندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (Grading of Recommendations Assessment, Development and Evaluation; GRADE) ارزیابی شد.

ما ۳۰ کارآزمایی (۷۰۳۳ زن) را وارد و ۶۰ کارآزمایی را از آن خارج کردیم، شش کارآزمایی در حال انجام/منتشر نشده را شناسایی کردیم و دو کارآزمایی در انتظار ارزیابی هستند.

مکمل‌یاری با ویتامین D به تنهایی در مقابل دارونما/عدم مداخله

در مجموع ۲۲ کارآزمایی با حضور ۳۷۲۵ زن باردار در این مقایسه وارد شدند؛ ۱۹ کارآزمایی در معرض خطر پائین تا متوسط سوگیری برای اغلب حوزه‌ها و سه کارآزمایی در معرض خطر بالای سوگیری برای اغلب دامنه‌ها بودند. مکمل‌یاری با ویتامین D به تنهایی در دوران بارداری در مقایسه با زنانی که دارونما یا عدم مداخله دریافت کردند، احتمالا خطر پره‌اکلامپسی (خطر نسبی (RR): ۰,۴۸؛ ۹۵% فاصله اطمینان (CI): ۰.۳۰ تا ۰.۷۹؛ ۴ کارآزمایی؛ ۴۹۹ زن؛ شواهد با قطعیت متوسط ) و دیابت بارداری (RR: ۰,۵۱؛ ۹۵% CI؛ ۰.۲۷ تا ۰.۹۷؛ ۴ کارآزمایی؛ ۴۴۶ زن؛ شواهد با قطعیت متوسط ) را کاهش می‌دهد و احتمالا خطر داشتن نوزادی را با وزن پائین نوزاد در زمان تولد (کمتر از ۲۵۰۰ گرم) (RR: ۰,۵۵؛ ۹۵% CI؛ ۰.۳۵ تا ۰.۸۷؛ ۵ کارآزمایی؛ ۶۹۷ زن؛ شواهد با قطعیت متوسط ) کم می‌کند. مکمل‌یاری با ویتامین D ممکن است تفاوت اندک یا عدم تفاوت در خطر داشتن زایمان زودرس کمتر از ۳۷ هفته در مقایسه با عدم مداخله یا دارونما ایجاد کند (RR: ۰,۶۶؛ ۹۵% CI؛ ۰.۳۴ تا ۱.۳۰، ۷ کارآزمایی، ۱۶۴۰ زن، شواهد با قطعیت پائین ). از نظر عوارض جانبی در مادر ، مکمل‌یاری با ویتامین D ممکن است خطر هموراژی شدید پس از زایمان را کاهش دهد (RR: ۰,۶۸؛ ۹۵% CI؛ ۰.۵۱ تا ۰.۹۱؛ ۱ کارآزمایی؛ ۱۱۳۴ زن؛ شواهد با قطعیت پائین ). هیچ موردی از هیپرکلسمی وجود نداشت (۱ کارآزمایی، ۱۱۳۴ زن، شواهد با قطعیت پائین) و در مورد افزایش یا کاهش خطر ابتلا به سندرم نفریتیک (nephritic syndrome) با ویتامین D بسیار نامطمئن هستیم (RR: ۰,۱۷؛ ۹۵% CI؛ ۰.۰۱ تا ۴.۰۶؛ ۱ کارآزمایی، ۱۳۵ زن، شواهد با قطعیت بسیار پائین ). با این‌ حال، با توجه به کمبود اطلاعات به‌طور کلی برای عوارض جانبی در مادر، نمی‌توان نتیجه‌گیری قطعی کرد.

مکمل‌یاری با ویتامین D و کلسیم در مقابل دارونما/عدم مداخله

نه کارآزمایی شامل ۱۹۱۶ زن باردار در این مقایسه وارد شدند؛ سه کارآزمایی در معرض خطر کم سوگیری تخصیص و کورسازی، چهار کارآزمایی در معرض خطر بالای سوگیری و دو مورد هم در بعضی قسمت‌ها، خطر پائین، خطر بالا یا خطر نامشخص داشتند. مکمل‌یاری با ویتامین D و کلسیم در طول بارداری احتمالا خطر پره‌اکلامپسی (RR: ۰,۵۰؛ ۹۵% CI؛ ۰.۳۲ تا ۰.۷۸؛ ۴ کارآزمایی؛ ۱۱۷۴ زن؛ شواهد با قطعیت متوسط ) را کاهش می‌دهد. اثر مداخله بر دیابت بارداری (RR: ۰,۳۳؛ ۹۵% CI؛ ۰.۰۱ تا ۷.۸۴؛ ۱ کارآزمایی؛ ۵۴ زن؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین ) و داشتن نوزادی با وزن پائین نوزاد در زمان تولد (کمتر از ۲۵۰۰ گرم) (RR: ۰,۶۸؛ ۹۵% CI؛ ۰.۱۰ تا ۴.۵۵؛ ۲ کارآزمایی؛ ۱۱۰ زن؛ شواهد با قطعیت بسیار پائین ) در مقایسه با عدم مداخله یا دارونما نامشخص است. مکمل‌یاری با ویتامین D و کلسیم در دوران بارداری ممکن است منجر به افزایش خطر زایمان پره‌ترم کمتر از ۳۷ هفته در مقایسه با عدم مداخله یا دارونما شود (RR: ۱,۵۲؛ ۹۵% CI؛ ۱.۰۱ تا ۲.۲۸؛ ۵ کارآزمایی؛ ۹۴۲ زن؛ شواهد با قطعیت پائین ). هیچ کارآزمایی‌ای در این مقایسه عوارض جانبی در مادر را گزارش نکردند.

مکمل‌یاری با ویتامین D + کلسیم + دیگر ویتامین‌ها و مواد معدنی در مقابل کلسیم + دیگر ویتامین‌ها و مواد معدنی (بدون ویتامین D)

یک کارآزمایی با ۱۳۰۰ شرکت‌کننده در این مقایسه وارد شد؛ این مطالعه در معرض خطر پائین سوگیری قرار داشت. پره‌اکلامپسی ارزیابی نشد. مکمل‌یاری با ویتامین D + دیگر ریزمغذی‌ها ممکن است تفاوت اندک یا عدم تفاوت در خطر زایمان زودرس کمتر از ۳۷ هفته (RR: ۱,۰۴؛ ۹۵% CI؛ ۰.۶۸ تا ۱.۵۹؛ ۱ کارآزمایی؛ ۱۲۹۸ زن؛ شواهد با قطعیت پائین )؛ یا وزن پائین نوزاد در زمان تولد (کمتر از ۲۵۰۰ گرم) (RR: ۱,۱۲؛ ۹۵% CI؛ ۰.۸۲ تا ۱.۵۱؛ ۱ کارآزمایی؛ ۱۲۹۸ زن؛ شواهد با قطعیت پائین ) ایجاد کند. مشخص نیست آیا تفاوتی در خطر دیابت بارداری (RR: ۰,۴۲؛ ۹۵% CI؛ ۰.۱۰ تا ۱.۷۳) یا عوارض جانبی در مادر (هیپرکلسمی بدون حادثه جانبی؛ هیپرکلسیوری RR: ۰,۲۵؛ ۹۵% CI؛ ۰.۰۲ تا ۳.۹۷؛ ۱ کارآزمایی؛ ۱۲۹۸ زن) وجود دارد یا خیر، زیرا قطعیت شواهد برای هر دو پیامد بسیار پائین بود.

ما ۳۰ کارآزمایی (۷۰۳۳) را در طول سه مقایسه جداگانه وارد کردیم. ارزیابی‌های GRADE از متوسط تا بسیار پائین متغیر بودند، که دلیل کاهش آن‌ها محدودیت‌های موجود در طراحی مطالعه، عدم دقت و غیرمستقیم بودن بود.

مکمل‌یاری زنان باردار با ویتامین D به‌تنهایی، احتمالا خطر ابتلا به پره‌اکلامپسی، دیابت بارداری، وزن پائین نوزاد در زمان تولد را کاهش می‌دهند و ممکن است خطر خونریزی شدید پس از زایمان را کاهش دهند. ویتامین D ممکن است در خطر زایمان زودرس در کمتر از ۳۷ هفته بارداری تغییر چندانی نداشته باشد. مکمل‌یاری زنان باردار با ویتامین D و کلسیم احتمالا خطر پره‌اکلامپسی را کاهش می‌دهند اما ممکن است خطر زایمان زودرس را در کمتر از ۳۷ هفته بارداری افزایش دهند (این یافته‌ها تحقیقات بیش‌تری را می‌طلبند). مکمل‌یاری زنان باردار با ویتامین D و دیگر مواد مغذی ممکن است تفاوت اندک یا عدم تفاوت در خطر زایمان زودرس در کمتر از هفته ۳۷ هفته بارداری یا وزن پائین نوزاد در زمان تولد (کمتر از ۲۵۰۰ گرم) ایجاد کند. انجام کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی شده بزرگ‌تر و با کیفیت بالای قوی بیش‌تری به منظور ارزیابی اثرات مکمل‌یاری با ویتامین D در دوران بارداری، به خصوص در رابطه با خطر عوارض جانبی در مادر، مورد نیاز است.