پیشینه
گردندرد یکی از سه شکایت عمده از سیستم اسکلتیعضلانی است که بیشتر از همه گزارش میشود. روشهای فراوان و مؤثری برای درمان گردندرد وجود دارد. از طب سوزنی بهمثابه جایگزینی برای درمان معمولتر درد عضلانیاسکلتی استفاده میشود. در این مطالعه مروری، رایجترین شواهد علمی فعلی درباره تأثیر طب سوزنی بر درمان گردندرد حاد، نیمهحاد و مزمن خلاصه شده است. این بهروزرسانی، جایگزینی برای مطالعه مروری کاکرین است که در همین زمینه در سال ۲۰۰۶ بهروزرسانی شده بود.
اهداف
تعیین اثرات طب سوزنی برای بزرگسالان مبتلا به گردندرد، با تمرکز بر کاهش درد، ناتوانی یا سنجش عملکرد، رضایت بیمار و اثرات درکشده بهطورکلی.
روش های جستجو
ما این موارد را جستوجو کردیم: پایگاه ثبت مرکزی کارآزماییهای کنترل شده کاکرین (CENTRAL ؛Cochrane Central Register of Controlled Trials)؛ MEDLINE؛ EMBASE؛ (Alternative and Natural Therapy Index System (MANTIS؛ (Cumulative Index to Nursing and Allied Health Literature (CINAHL و ( Index to Chiropractic Literature (ICL از ابتدا تا آگوست ,۲۰۱۵ همچنین، فهرست منابع، دو کارآزمایی ثبتشده و پایگاه اطلاعاتی سیستم تجزیه و تحلیل و (acupuncture database Traditional Chinese Medical Literature Analysis and Retrieval System (TCMLARS را در سال ۲۰۰۵ جستوجو کردیم.
معیارهای انتخاب
ما کارآزماییهای منتشرشدهای را در نظر گرفتیم که از شیوه تصادفی برای گروههای مداخله استفاده کرده بودند؛ یا به شکل متن کامل یا به صورت چکیده مقاله. ما کارآزماییهای کنترلشده شبهتصادفی را از مطالعه مروری خود حذف کردیم.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده مطالعه مروری تصمیمات مستقلی درباره هر مرحله از این مطالعه مروری اتخاذ کردند که عبارت بودند از: لحاظ کردن مقاله، استخراج دادهها و ارزیابی کیفیت روشهای کارآزماییها. ما کیفیت مطالعه را با استفاده از ابزار سنجش «خطر سوگیری (Bias)» مورد نظر گروه پشتیبانی بررسی کاکرین ارزیابی کردیم. با اجماع نظر، اختلافات را حل و فصل کردیم و در مواقعی که ناهمگونی بالینی وجود نداشت، با استفاده از مدلهای متاآنالیز (meta-analysis) اثرات تصادفی (random-effects)، مطالعات را در هم ادغام کردیم.
نتایج اصلی
از ۲۷ مطالعه مورد بررسی، سه مورد به افراد مبتلا به اختلالات سینه (WAD ؛whiplash-associated disorders) اعم از اختلالات حاد تا مزمن (۲۰۵ شرکتکننده)، پنج مورد به بررسی درد مزمن میوفاسیال گردن (۱۸۶ شرکتکننده)، پنج مورد به درد مزمن ناشی از تغییرات آرتروزی (۵۴۲ شرکتکننده)، شش مورد به درد مزمن گردن به هر علت (۴۰۱۱ شرکتکننده)، دو مورد گردندرد با علائم رادیکولار (۴۳ شرکتکننده) و شش مورد نیز به گردندرد مکانیکال تحتحاد یا مزمن (۵۱۱۱ شرکتکننده) اختصاص داشت.
درخصوص درد مکانیکی گردن متوجه شدیم که طب سوزنی در این موارد تأثیری مثبت و مفید دارد: در حالت پیگیری فوری در مقایسه با طب سوزنی ساختگی (sham acupuncture) برای شدت درد؛ در حالت پیگیری کوتاهمدت در مقایسه با دارونما یا درمان غیرفعال برای شدت درد؛ در حالت پیگیری کوتاهمدت در مقایسه با درمان با دارونما برای ناتوانی؛ و در حالت پیگیری کوتاهمدت در مقایسه با کنترل لیست انتظار برای شدت درد و بهبود ناتوانی گردن. به دلیل همگنی آماری، برای طب سوزنی در مقایسه با دارونما برای پیامدهای کوتاهمدت، ادغام آماری اقدامی مناسب بود (۰,۸۳ = P value؛ ۲۰% = I۲). نتایج به دست آمده از متاآنالیز به نفع طب سوزنی بود (میانگین تفاوت استاندارد (SMD): ۰,۲۳ - ؛ ۹۵% فاصله اطمینان (CI): ۰,۲۰ - تا ۰,۰۷ - ؛ ۰,۰۰۰۶ = P value). به نظر نمیرسد که این اثر در بلندمدت پایدار بماند. محققان در مطالعات اولیه ما این موضوع را بررسی نکردند که آیا تکرار جلسات بعدی موفقیتآمیز خواهد بود یا خیر.
به نظر میرسد که طب سوزنی، درمانی ایمن باشد، زیرا عوارض جانبی آن جزئی هستند. عوارض جانبی گزارششده عبارتاند از: افزایش درد، کبودی، غش کردن fainting، بدتر شدن نشانههای بیماری، ورم موضعی و سرگیجه (dizziness). این مطالعات هیچگونه عوارض جانبی تهدیدکننده جان بیمار را گزارش نکردند و با انجام آنها معلوم شد که روشهای درمانی مبتنی بر طب سوزنی مقرونبهصرفه هستند.
از زمان بررسی قبلی ما، کیفیتRCT ها بهبود یافته و ما خطر سوگیری را در بسیاری از آنها در حد پائین ارزیابی کردهایم. با این حال، با انجام چند کارآزمایی بزرگ، شواهدی با کیفیت بالا به دست آمده است.
نتیجهگیریهای نویسندگان
شواهد با کیفیت متوسط نشان میدهند که طب سوزنی، بهتر از طب سوزنی ساختگی موجب تسکین درد میشود؛ البته این موضوع در پایان درمان و در پیگیری کوتاهمدت اندازهگیری شده است. کسانی که طب سوزنی دریافت کرده بودند، درد و ناتوانی کمتری را طی پیگیری کوتاهمدت در مقایسه با کسانی گزارش دادند که در لیست انتظار بهسر میبردند. شواهد با کیفیت متوسط نیز نشان میدهند که برای تسکین درد در پیگیری کوتاهمدت، طب سوزنی مؤثرتر از درمان غیرفعال عمل میکند.
خلاصه به زبان ساده
استفاده از طب سوزنی برای درمان اختلالات گردن.
سوال مطالعه مروری
ما شواهد مربوط به تأثیر طب سوزنی را بر عملکرد، ناتوانی، رضایت بیمار و اثرات درکشده بهطورکلی در افراد مبتلا به گردندرد بررسی کردیم.
پیشینه
گردندرد یکی از سه شکایت عمده از سیستم اسکلتی عضلانی است که بیشتر از همه گزارش میشود. روشهای فراوان و مؤثری برای درمان گردندرد وجود دارد. گاه از طب سوزنی بهمثابه جایگزینی برای درمان معمولتر دردهای عضلانیاسکلتی استفاده میشود. در این مطالعه مروری، تعریف طب سوزنی عبارت بود از تحریک یک یا چند نقطه در بدن با وارد کردن سوزنهایی برای رسیدن به اثر درمانی. طب سوزنی به طور معمول شامل تحریک دستی سوزنها است، اما روشهای متفاوتی نیز رواج دارد مانند تحریک الکتریکی یا گرمایی سوزنها که «فتیلهگذاری» (moxibustion) نامیده میشود (سوزاندن گیاه موکسا (moxa)؛ (Artemisia vulgaris) روی پوست بدن و در انتهای دسته سوزن (به منظور درمان)). گاه طب سوزنی مبتنی بر تزریق کاربرد مؤثری دارد. در این روش، عصارههای گیاهی به نقاط سوزنخورده تزریق میشوند.
ویژگیهای مطالعه
در این مطالعه مروری، ۲۷ کارآزمایی (۵۴۶۲ شرکتکننده) را در نظر گرفتیم. در این کارآزماییها اثرات طب سوزنی بر گردندرد حاد تا مزمن (به مدت چند روز تا حداقل سه ماه) مورد بررسی قرار گرفته بود. طب سوزنی با طب سوزنی ساختگی، لیست انتظار یا درمان غیرفعال (مانند لیزر دارونما) مقایسه شده بود. زمان شواهد موجود به اوت سال ۲۰۱۵ برمیگردد.
نتایج اصلی
محققان، از وجود تنوع (variability) در جمعیتهای مورد مطالعه، روشهای طب سوزنی مورد استفاده و پیامدهای اندازهگیریشده سخن گفتند، بنابراین ما نتوانستیم نتایج حاصل از این کارآزماییها را برای به دست آوردن تصویری کلی از تأثیر طب سوزنی ترکیب کنیم. در نتیجه، ما فقط توانستیم به نتیجهگیریهای محدودی دست بزنیم.
افراد مبتلا به گردندرد مزمن که طب سوزنی دریافت کرده بودند، بلافاصله پس از درمان و در کوتاهمدت، در مقایسه با کسانی که تحت درمانهای مبتنی بر دارونما قرار گرفته بودند، تسکین بهتر درد را گزارش دادند. افراد مبتلا به گردندرد مزمن که طب سوزنی دریافت کرده بودند، تسکین بهتر درد و بهبود را در ناتوانی در کوتاهمدت، نسبت به کسانی که در لیست انتظار بهسر میبردند، گزارش دادند.
به نظر میرسد که درمانهای مبتنی بر طب سوزنی ایمن هستند و محققان فقط عوارض جانبی جزئی و کوتاهمدت را گزارش کردهاند.
کیفیت شواهد
کیفیت شواهدی که از آنها برای تعیین مفید بودن طب سوزنی استفاده شد، در حد پائین یا متوسط باقی میماند. محدودیتهای موجود در شواهد عبارتاند از: کم بودن شمار شرکتکنندگان در مطالعه، عدم تمایل محققان به پیگیری اینکه چه کسانی از مطالعه حذف شدهاند و اینکه آنها مطمئن نشدند که آیا بیمارانی که به مطالعه ورود پیدا کردند، به طور تصادفی به یک گروه اختصاص داده شدند یا خیر. اینگونه نقایص، موجب ایجاد سوگیری در مطالعات میشود و در نتیجه میزان باور ما را به این نتایج تحت تأثیر قرار میدهد.