ما ۱۷۳۶ استناد را غربالگری کرده و ۳۸ مطالعه (۳۲۱۴ شرکتکننده) را برای ورود به مرور انتخاب کردیم. در این مطالعات، هراس از اجتماع (۱۱ کارآزمایی)، اختلال پانیک با یا بدون آگورافوبیا (۸ کارآزمایی)، اختلال اضطرابی جنرالیزه (۵ کارآزمایی)، اختلال استرس پس از تروما (۲ کارآزمایی)، اختلال وسواسی جبری (۲ کارآزمایی) و فوبیای خاص (۲ کارآزمایی) مورد بررسی قرار گرفت. هشت مطالعه باقیمانده شامل طیفی از تشخیصهای اختلال اضطرابی بودند. مطالعات در سوئد (۱۸ کارآزمایی)، استرالیا (۱۴ کارآزمایی)، سوئیس (۳ کارآزمایی)، هلند (۲ کارآزمایی)، و ایالات متحده آمریکا (۱ کارآزمایی) انجام و انواع پروتکلهای ICBT را بررسی کردند. سه مقایسه اولیه مشخص شدند، ICBT با حمایت درمانگر در مقابل کنترل لیست انتظار، ICBT با حمایت درمانگر در مقابل ICBT هدایت نشده، و ICBT با حمایت درمانگر در مقابل CBT رو‐در‐رو.
شواهدی با کیفیت پائین از ۱۱ مطالعه (۸۶۶ شرکتکننده) خطر نسبی (RR) تجمعی را معادل ۳,۷۵ (۹۵% CI؛ ۲.۵۱ تا ۵.۶۰؛ I۲ = ۵۰%) برای بهبود بالینی قابل توجه در اضطراب پس از درمان گزارش کردند، که به نفع ICBT با حمایت درمانگر، نسبت به لیست انتظار، توجه، اطلاعات، یا فقط گروه بحث آنلاین بود. SMD برای نشانههای خاص اختلال پس از درمان (۲۸ مطالعه، ۲۱۴۷ شرکتکننده؛ SMD: ‐۱,۰۶؛ ۹۵% CI؛ ۱.۲۹‐ تا ۰.۸۲‐؛ I۲ = ۸۳%) و نشانههای اضطراب عمومی پس از درمان (۱۹ مطالعه، ۱۴۹۶ شرکتکننده؛ SMD: ‐۰,۷۵؛ ۹۵% CI؛ ۰.۹۸‐ تا ۰.۵۲‐؛ I۲ = ۷۸%) به نفع ICBT با حمایت درمانگر هستند؛ کیفیت شواهد برای هر دو پیامد پائین بود.
یک مطالعه، CBT هدایت نشده و ICBT با حمایت درمانگر را از نظر بهبود بالینی قابل توجه اضطراب در دوره پس از درمان در بیماران با هم مقایسه کرد که هیچ تفاوتی را در پیامد بین درمانها به دست نیاورد (۵۴ شرکتکننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). در دوره پس از درمان هیچ تفاوت واضحی بین CBT هدایت نشده و ICBT با حمایت درمانگر برای نشانههای اضطراب خاص اختلال (۵ مطالعه، ۳۱۲ شرکتکننده؛ SMD: ‐۰,۲۲؛ ۹۵% CI؛ ۰.۵۶‐ تا ۰.۱۳؛ I۲ = ۵۸%؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین) یا علائم اضطراب عمومی (۲ مطالعه، ۱۳۸ شرکتکننده؛ SMD: ۰,۲۸؛ ۹۵% CI؛ ۲.۲۱‐ تا ۲.۷۸؛ I۲ = ۰%؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین) وجود نداشت.
ICBT با حمایت درمانگر در مقایسه با CBT رو‐در‐رو، تفاوت معناداری را در بهبود بالینی قابل توجه اضطراب در دوره پس از درمان نشان نداد (۴ مطالعه، ۳۶۵ شرکتکننده؛ RR: ۱,۰۹؛ ۹۵% CI؛ ۰.۸۹ تا ۱.۳۴؛ I۲ = ۰%، شواهد با کیفیت پائین). در دوره پس از درمان، هیچ تفاوت واضحی نیز بین CBT رو‐در‐رو و ICBT با حمایت درمانگر برای نشانههای اضطراب خاص اختلال (۷ مطالعه، ۴۵۰ شرکتکننده؛ SMD: ۰,۰۶؛ ۹۵% CI؛ ۰.۲۵‐ تا ۰.۳۷؛ I۲ = ۶۰%؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین) یا علائم اضطراب عمومی (۵ مطالعه، ۳۱۷ شرکتکننده؛ SMD: ۰,۱۷؛ ۹۵% CI؛ ۰.۳۵‐ تا ۰.۶۹؛ I۲ = ۷۸%؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین) وجود نداشت.
به طور کلی، خطر سوگیری در مطالعات گنجانده شده در اکثر دامنهها در سطح پائین یا نامشخصی قرار داشت. با این حال، به دلیل ماهیت کارآزماییهای مداخلات روانیاجتماعی، کورسازی شرکتکنندگان و پرسنل، و ارزیابی پیامد، تمایل زیادی به خطر سوگیری وجود داشت. ناهمگونی در تعدادی از متاآنالیزها قابل توجه بود، بعضی از آنها بر اساس نوع اختلال اضطراب توضیح داده شدند یا به دلیل ترکیب بسیاری از معیارهای ارزیابی، ممکن است ناشی از معیارهای متاآنالیزی رخ داده باشند. عوارض جانبی به ندرت گزارش شدند.
چه کسانی ممکن است علاقهمند به این مرور باشند؟
افرادی که از اختلالات اضطرابی رنج میبرند و خانوادههایشان.
پزشکان عمومی.
متخصصانی که در سرویسهای خدمات رواندرمانی کار میکنند.
توسعهدهندگان درمانهای مبتنی بر اینترنت در جهت مدیریت مشکلات بهداشت روان.
چرا این مرور مهم است؟
بسیاری از بزرگسالان از اختلالات اضطرابی رنج میبرند، که تأثیر بسزایی در زندگی روزمره آنها دارد. اختلالات اضطرابی، به دلیل غیبت از محل کار و کاهش کیفیت زندگی، اغلب منجر به هزینههای بالای مراقبت سلامت و تحمیل هزینههای زیاد بر جامعه میشوند. تحقیقات نشان داده که درمان شناختی رفتاری (cognitive behavioural therapy; CBT) درمان موثری است که به کاهش اضطراب کمک میکند. با این حال، به دلیل طولانی بودن لیستهای انتظار، کمبود وقت موجود برای گرفتن وقت ملاقات، مشکلات حمل و نقل، و تعداد محدود درمانگران واجد شرایط، بسیاری از افراد قادر به دسترسی رو‐در‐رو به CBT نیستند.
CBT مبتنی بر اینترنت (internet‐based CBT; ICBT) یک راهحل احتمالی را برای غلبه بر بسیاری از موانع دسترسی به درمان حضوری ارائه میدهد. درمانگران میتوانند از بیمارانی که از طریق تلفن یا پست الکترونیکی به درمان مبتنی بر اینترنت دسترسی دارند، حمایت کنند. امید است که این روش راهی را برای افزایش دسترسی به CBT، به ویژه برای افرادی که در مناطق روستایی زندگی میکنند، فراهم آورد. هنوز مشخص نیست که ICBT با حمایت درمانگر در کاهش نشانههای اضطرابی موثر است یا خیر.
هدف این مرور پاسخدهی به چه سوالاتی است؟
هدف از این مرور، جمعبندی و خلاصه کردن نتایج تحقیقات فعلی است تا دریابد که ICBT با حمایت درمانگر، درمانی موثر برای اضطراب به شمار میآید یا خیر.
این مرور کاکرین با هدف پاسخ به سوالات زیر انجام شد:
‐ آیا ICBT با حمایت درمانگر موثرتر از عدم درمان (لیست انتظار) است؟
‐ ICBT با حمایت درمانگر در مقایسه با CBT رو‐در‐رو، تا چه اندازه موثر است؟
‐ ICBT با حمایت درمانگر در مقایسه با CBT هدایت نشده (خود‐یاری (self‐help) و بدون ورود درمانگر به حیطه درمان) چقدر موثر است؟
‐ کیفیت تحقیقات فعلی در مورد ICBT با حمایت درمانگر برای مدیریت اضطراب در چه سطحی قرار دارند؟
چه مطالعاتی وارد این مرور شدند؟
تمامی بانکهای اطلاعاتی برای یافتن مطالعاتی با کیفیت بالا از ICBT با حمایت درمانگر در درمان اضطراب، جستوجو شدند که تا مارچ ۲۰۱۵ منتشر شدند. مطالعات برای ورود به مطالعه، باید کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده و با حضور بزرگسالان بالای ۱۸ سال با تشخیص اصلی اختلال اضطراب میبودند؛ ۳۸ مطالعه با مجموع ۳۲۱۴ شرکتکننده در مرور گنجانده شدند.
شواهد حاصل از این مرور به ما چه میگویند؟
ICBT با حمایت درمانگر نسبت به عدم درمان (لیست انتظار) در بهبود اضطراب و کاهش نشانهها، بسیار موثرتر بود. کیفیت شواهد پائین تا متوسط گزارش شدند.
تفاوت معناداری در اثربخشی ICBT با حمایت درمانگر و CBT هدایت نشده وجود نداشت، اگرچه کیفیت شواهد بسیار پائین بود. رضایت بیمار از ICBT مورد حمایت درمانگر، عموما در سطح بالاتری گزارش شد، هر چند رضایت بیمار به طور رسمی ارزیابی نشد.
ICBT با حمایت درمانگر در مقایسه با CBT رو‐در‐رو ممکن است از نظر کارآیی متفاوت نباشد. کیفیت شواهد در سطح پائینی گزارش شدند.
به جز برای کورسازی شرکتکنندگان، پرسنل، و ارزیابی پیامد، خطر پائین سوگیری (bias) در مطالعات وارد شده وجود داشت. عوارض جانبی به ندرت در مطالعات گزارش شدند.
صفحه ۱ از ۱ |
کلیه حقوق این وب سایت متعلق به مرکز همکار کاکرین ایران می باشد.
طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق
© 2025 CC BY-NC 4.0 | Cochrane Iran Associate Centre
Designed & Developed by : Yektaweb