آمبولی ریه (pulmonary embolism; PE) میتواند هنگامی که یک ترومبوز (لخته خونی) سفری را از طریق وریدها آغاز کرده و داخل شریانهای ریه گیر میافتد، و باعث یک انسداد میشود، رخ دهد. افرادی که تصور میشود در معرض خطر باشند، عبارتند از افراد مبتلا به سرطان، افرادی که اخیر پروسیجر جراحی داشتهاند یا مدت طولانی بیتحرک بودهاند، و زنان باردار. تظاهرات بالینی میتواند متغیر باشد، اما نشانههای تنفسی با علت ناشناخته مانند اشکال در تنفس، درد قفسه سینه و افزایش تعداد تنفس شایع است.
D‐dimerها قطعاتی از پروتئین هستند و زمانی که یک لخته خونی به عنوان یک نتیجه از فرآیندهای طبیعی بدن یا با استفاده از داروهای فیبرینولیتیک تجویزی میشکند، به داخل جریان خون آزاد میشوند. تست D‐dimer یک بررسی آزمایشگاهی است که در حال حاضر برای منتفی دانستن حضور سطوح پلاسمای D‐dimer بالا و در عین حال در ارتباط با ترومبوآمبولی وریدی (venous thromboembolism; VTE)، استفاده میشود. تستهای D‐dimer سریع، ساده و ارزان است و میتواند از هزینههای سنگین تستهای تشخیصی پیشگیری کند.
دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم معیارهای خروج از مطالعه را برای مقالات کامل شده اعمال کردند و اختلافات از طریق بحث حلوفصل شد.
مطالعات مقطعی انجام شده با D‐dimer را وارد مرور کردیم که در آنها سینتیگرافی ونتیلاسیون/پرفیوژن (ventilation/perfusion; V/Q)، آنژیوگرافی ریه با توموگرافی کامپیوتری (computerised tomography pulmonary angiography; CTPA)، آنژیوگرافی انتخابی ریه و آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی ریه (magnetic resonance pulmonary angiography; MRPA) به عنوان استاندارد مرجع استفاده شده بودند.
• شرکتکنندگان: بزرگسالانی که به طور سرپایی در بیمارستان درمان شده بودند یا توسط A&E اداره شده بودند و مشکوک به احتمال PE حاد بودند، اگر نمره احتمال پیش‐ آزمون بر اساس CPR دریافت میکردند، واجد شرایط برای ورود به مرور بودند.
• تستهای شاخص: تستهای D‐dimer کمّی، نیمه‐کمّی و کیفی.
• شرایط هدف: PE حاد علامتدار.
• استانداردهای مرجع: ما مطالعاتی را وارد مرور کردیم که آنژیوگرافی ریه، سینتیگرافی V/Q؛ CTPA و MRPA را به عنوان تستهای مرجع استاندارد استفاده کرده بودند.
سوال مطالعه مروری
بررسی توانایی تست D‐dimer برای منتفی دانستن تشخیص آمبولی ریه (pulmonary embolism; PE) حاد در بیماران تحت درمان سرپایی در بیمارستان و بخشهای اورژانس و تصادفات (accident and emergency; A&E).
پیشینه
آمبولی ریه (PE) یک حالت جدی، و بالقوه کشنده است و زمانی رخ میدهد که یک لخته خونی در رگهای خونی در ریهها گیر میافتد. زمانی که افراد به بخشهای A&E بیمارستان با شکایتهایی مثل اشکال در تنفس، تنگی نفس و درد قفسه سینه مراجعه میکنند، چند توضیح امکانپذیر است، اما تشخیص سریع لازم است. تستهایی که برای تشخیص لختههای خونی در ریهها وجود دارند تهاجمی و وقتگیر هستند، و میتوانند بار (burden) رادیاسیون داشته و پُر‐هزینه باشند. تستهای سریع، با انجام آسان و ارزانقیمت میتواند برای منتفی دانستن تشخیص بسیار ارزشمند باشند.
یکی از این تستها، تست D‐dimer است، دلیل این نام این است که قطعات کوچک را از پروتئین در خون، که D‐dimer نام دارند، تشخیص میدهد. وقتی کسی با نشانههای تنگی نفس و درد قفسه سینه به بخش A&E بیمارستان مراجعه میکند، مراقبان معاینه را انجام میدهند و سوالاتی در مورد تاریخچه پزشکی بیمار و سبک زندگی او میپرسند. این کار به آنها برای محاسبه نمره خطر بیمار در مورد اینکه نشانهها به دلیل PE است یا خیر، کمک میکند.
اگر امتیازات نشان دهند که آنها در معرض خطر بالای لخته خونی در ریهها قرار دارند، بیماران بلافاصله تحت اسکن تشخیصی قرار میگیرند (یا در حالی که منتظر نتایج تست هستند درمان شوند). تست D‐dimer میتواند برای افرادی که در گروه احتمال کم یا متوسط (یا غیر‐محتمل) قرار دارند، تجویز شود، نتیجه D‐dimer منفی ممکن است موجب منتفی دانستن تشخیص PE بدون نیاز به تصویربرداری باشد.
ویژگیهای مطالعه
این مرور همه شواهد ارائه شده توسط مطالعاتی که توانایی D‐dimer را برای منتفی دانستن PE در افراد درمان سرپایی در بیمارستان و بخشهای A&E بررسی کرده بودند، را در نظر گرفت.
ما همه گزارشهای موجود را از یک جستوجوی گسترده در بانکهای اطلاعاتی منابع علمی پزشکی ارزیابی کردیم. دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم مطالعاتی را که معیارهای بررسی را داشتند ارزیابی کردند، که شامل استفاده از یک طراحی مطالعه به نام مطالعه مقطعی بود: گنجاندن افراد با نشانههای PE که به طور سرپایی در بیمارستان و بخشهای A&E حضور داشتند، استفاده از نمره خطر و سپس یک تست D‐dimer، و مقایسه نتایج حاصل از تست D‐dimer با نتایج بهترینهای تستهای در دسترس ‐ اسکن ونتیلاسیون/پرفیوژن (ventilation/perfusion scanning; V/Q scanning)، آنژیوگرافی ریه، آنژیوگرافی کامپیوتری توموگرافی ریه (computerised tomography pulmonary angiography)، و آنژیوگرافی مغناطیسی رزونانس ریه (magnetic resonance pulmonary angiography).
نتایج کلیدی
چهار مطالعه معیارهای ورود ما را داشتند، و دادههایی از ۱۵۸۵ بیمار در دسترس بود. ما شواهدی یافتیم که نشان داد منفی بودن (نبود بیماری) تست D‐dimer در رد PE و شناسایی افراد بدون PE بسیار خوب است، اما تعداد زیاد نتایج مثبت کاذب نشان میدهد که افراد با D‐dimer افزایش یافته ممکن است به PE مبتلا نباشند، بنابراین، نتیجه مثبت نیاز به تصویربرداری پس از آن دارد. در یک مطالعه، نتایج مثبت کاذب در افراد مسنتر از ۶۵ سال شایعتر بود.
کیفیت شواهد
جریان بیماران و زمانبندی تست D‐dimer و تست مرجع استاندارد از بزرگترین نگرانیهای روششناسی مطالعه بود، هیچ کدام از نویسندگان مطالعه نمودار جریان بیماران را برای نشان دادن جریان بیماران حین مطالعه ارائه نداده بودند، و فقط یک مطالعه به وضوح گزارشی از زمان بین تجویز شاخص و تستهای مرجع استاندارد داشت. در سه مطالعه باقی مانده، زمانبندی بین انجام تست شاخص و تکمیل استاندارد مرجع به وضوح ذکر نشده بود، که منجر به طبقهبندی نامشخص سوگیری (bias) شد.
نتیجهگیریها
شواهد محدود از مطالعات وارد شده در این مرور نشان میدهد که تست D‐dimer کمّی که در بخشهای اورژانس استفاده میشود نتایج منفی کاذب اندکی دارد اما با مقدار بسیار بالایی از نتایج مثبت کاذب، با سطح بالایی از حساسیت سیستماتیک آشکار در تمام گروههای سنی، همسو و سازگار است. این موضوع باعث میشود این تست به عنوان یک تست رد کننده مفید باشد اما به آن معنی است که نتیجه مثبت نیاز به تصویربرداری تشخیصی دارد.
به منظور تخمین دقت تشخیصی ABI، که تحت عنوان شاخص فشار براکیال نیز شناخته میشود، برای تشخیص بیماری شریان محیطی در افرادی که دچار درد پا هنگام راه رفتن شده و با استراحت بهبود مییابند.
در آگوست ۲۰۱۳، در بانکهای اطلاعاتی زیر جستوجو انجام دادیم: MEDLINE (Ovid SP)؛ Embase (Ovid SP)؛ (CINAHL) the Cumulative Index to Nursing and Allied Health Literature؛ منابع علمی سلامت آمریکای لاتین و کارائیب (LILACS) (Bireme)؛ پایگاه اطلاعاتی خلاصه مرورهای اثرات و پایگاه اطلاعاتی ارزیابی فناوری سلامت در کتابخانه کاکرین، Institute for Scientific Information (ISI) نمایهنامه استنادی مقالات کنفرانسهای علمی و British Library Zetoc Conference search and Medion.
ما مطالعات مقطعی را در مورد ABI که در آنها اولتراسونوگرافی داپلکس یا آنژیوگرافی به عنوان استاندارد مرجع استفاده شده بود، وارد کردیم. همچنین مطالعات مقطعی یا کوهورت دقت تست تشخیصی (DTA) را وارد کردیم که هر دو مطالعات آیندهنگر و گذشتهنگر را در برمیگرفتند. شرکتکنندگان شامل بزرگسالان مبتلا به درد پا هنگام راه رفتن بودند که با استراحت بهبود مییافتند، افرادی که در شرایط مراقبتهای اولیه یا ثانویه (فقط بیماران سرپایی) مورد تست قرار گرفتند و علائم و نشانههای ایسکمی بحرانی اندام را نداشتند (درد حین استراحت، زخمهای ایسکمیک یا گانگرن). تست شاخص، تست ABI بود، که همچنین شاخص فشار مچ پایی بازویی (ankle brachial pressure index; ABPI) یا شاخص مچ پا بازو (Ankle Arm Index; AAI) نامیده میشود و با استفاده از یک داپلر دستی یا دستگاه oscillometry برای تشخیص عروق مچ پا انجام شد. دادههای جمعآوری شده را از طریق سنسورهای فشار (sphygmomanometers) (هم دستی و هم آنروئید) و تجهیزات دیجیتال وارد کردیم.
دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم استخراج دادهها را با استفاده از یک فرم استاندارد، که شامل ارزیابی کیفیت مطالعه بود، انجام داده و اختلافنظرها را با بحث حل کردند. زمانی که دادههای سطح شرکتکننده برای قرار دادن در جداول ۲ × ۲ احتمالی (مثبت واقعی، منفی واقعی، مثبت کاذب و منفی کاذب) در دسترس بودند، دو نفر از نویسندگان مرور دادهها را استخراج کردند. پس از یک فاز پایلوت که دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم کار کردند، ما از ابزار ارزیابی کیفیت روششناختی موسوم به (QUADAS‐۲) Quality Assessment of Diagnostic Accuracy Studies‐۲ استفاده کردیم که سوال مرور ما را یکی کرد، همراه با یک نمودار جریان برای کمک به درک تجسس از انجام مطالعه در صورت لزوم و ارزیابی خطر سوگیری (bias) و قابلیت کاربرد قضاوتها.
ما ۱۷,۰۵۵ رکورد را از طریق جستوجو در بانکهای اطلاعاتی شناسایی کردیم. ۷۴۶ مقاله کامل را به دست آورده و آنها را برای مرتبط بودن ارزیابی کردیم. ۴۹ مطالعه را به دقت بررسی کردیم تا واجد شرایط بودن آنها برای مرور مشخص شود که ۴۸ مورد حذف شد، بهطور عمده به این دلیل که شرکتکنندگان بیمارانی نبودند که فقط با درد پا هنگام فعالیت مراجعه کرده باشند، محققان از هیچ استاندارد مرجع یا از آنژیوگرافی و اولتراسونوگرافی داپلکس به عنوان استاندارد مرجع استفاده نکردند. بیشتر مطالعات برای بیش از یک دلیل حذف شدند. فقط یک مطالعه معیار واجد شرایط بودن این مرور را داشت و دادههای دقت سطح اندام تحتانی را از فقط ۸۵ شرکتکننده (۱۵۸ پا) به دست آوردند. این مطالعه آیندهنگر روش داپلر دستی را برای به دست آوردن ABI (انجام شده توسط پرسنل آموزش ندیده) با روش oscillometric اتوماتیک مقایسه کردند. دادهها در سطح اندام تحتانی که توسط مطالعه گزارش شد، نشان دادند که دقت ABI در تشخیص بیماری شریانی قابل توجه در آنژیوگرافی، زمانی که تنگی مجرا در عروق فموروپوپلیتهآل (femoropopliteal vessels) وجود دارد، برتر است، با حساسیت ۹۷%؛ (۹۵% فاصله اطمینان (CI): ۹۳% تا ۹۹%) و ویژگی ۸۹%؛ (۹۵% CI؛ ۶۷% تا ۹۵%) برای oscillometric ABI و حساسیت ۹۵%؛ (۹۵% CI؛ ۹۵% تا ۹۷%) و ویژگی ۵۶%؛ (۹۵% CI؛ ۳۳% تا ۷۰%) برای داپلر ABI. حد مرزی ABI گزارش نشد. محققان ویژگی پائینتر را برای داپلر به این واقعیت نسبت دادند که پالس دورسالیس پدیس یا تیبیال توسط داپلر در ۱۲ از ۲۷ پا با عروق طبیعی یا ضایعات غیر‐قابل توجه تشخیص داده نشد. برتری روش oscillometric (خودکار) برای به دست آوردن عدد ABI بر روش دستی با استفاده از پروب داپلر که توسط اپراتورهای بیتجربه مورد استفاده قرار میگیرد، میتواند یک یافته بالینی مهم باشد.
بیماری شریان محیطی (peripheral arterial disease; PAD) پاها ۱۳% از افراد بالای ۵۰ سال را تحت تاثیر قرار میدهد. گاهی اوقات PAD «ساکت» است و افراد از ابتلا به آن آگاه نیستند اما PAD میتواند موجب درد در پاها، به ویژه در پیادهروی، شود و این نوع PAD علامتدار حدود ۵% از افراد را کشورهای غربی بین ۵۵ تا ۷۴ سالگی درگیر میکنند. در PAD، رسوبات چربی (آترواسکلروز (atherosclerosis)) و لختههای خونی موجب باریکشدگی و انسداد شریانها میشود. این امر منجر به ضعف جریان خون به عضلات طی ورزش میشود و نشانه کلاسیک درد عضلانی را طی راه رفتن ایجاد میکند که پس از استراحت از بین میرود (لنگش متناوب (intermittent claudication)). در موارد شدید PAD نشانههای درد حین استراحت، زخم و گانگرن (gangrene) ممکن است پیشرفت کند و اگر درمان نشود، میتواند منجر به آمپوتاسیون اندام بدن شود. افراد مبتلا به PAD نیز در معرض خطر ابتلا به بیماریهای قلبیعروقی و سکته مغزی هستند. شاخص مچ پایی بازویی (ankle brachial index; ABI) یک تست است که برای تشخیص بیماری PAD مورد استفاده قرار میگیرد. این تست با استفاده از یک دستگاه برای اندازهگیری فشار خون با یک کاف قابل باد شدن و اندازهگیری فشار خون در بازوی فوقانی و مچ پا انجام میشود. تجهیزات میتواند به صورت دستی یا دیجیتالی با محاسبه اتوماتیک الکترونیکی فشار خون باشد. از ABI به طور گستردهای برای ارزیابی PAD توسط پرستاران متخصص، پزشکان، جراحان و متخصصان امراض پا که در بیمارستان کار میکنند، استفاده میشود. تقسیم فشار خون رکورد شده در مچ پا به همان میزان رکورد شده در بازو، یک نسبت (ratio) را تولید میکند. مقادیر ۰,۹۰ تا ۱.۳۰ برای بزرگسالان طبیعی است و نسبت کمتر از ۰.۸ نشان می دهد که PAD وجود دارد. مقادیر کمتر (< ۰.۷) نشان میدهد که بیماری شدید است و ممکن است افراد مبتلا به زخم و گانگرن باشند. افراد مبتلا به PAD خفیف تا متوسط میتوانند در موقعیتهای مختلفی با استفاده از ABI به تشخیص برسند: در طول بررسی پای دیابتی معمول در طبابت بالینی، در کلینیکهای سلامت در سطح جامعه و در بیمارستان، به عنوان یک تست غربالگری برای PAD در افرادی که هیچ نشانهای ندارند و در طول ارزیابی افرادی که با درد شدید پا هنگام فعالیت مراجعه و شک به PAD وجود دارد. وقتی تشخیص بیماری PAD اثبات شود، درمان شامل تجویز درمان پیشگیرانه ثانویه و مشاوره تغییر در شیوه زندگی (ورزش، ترک سیگار، رژیم غذایی، وزن)، و برای کسانی که با اختلال در کیفیت زندگی همراه هستند، درمان ممکن است شامل ورزشدرمانی تحت نظارت یا برقراری مجدد جریان خون باشد، که معمولا به جای جراحی، درمان داخل عروقی انجام میشود. در بیمارستانها، از تستهای دیگر ممکن است برای تشخیص PAD استفاده شود. اولتراسوند داپلکس (duplex ultrasound; DUS) جریان خون را در شریانها نشان میدهد و یک روش غیر‐تهاجمی است اما فقط یک رادیولوژیست با تجربه میتواند تصاویر مفید دریافت کند. کارکنان بیمارستان میتوانند از دیگر تستها برای تصویرسازی رگهای خونی استفاده کنند، یعنی آنژیوگرافی توموگرافی کامپیوتری (computerised tomography angiography; CTA)، آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی (magnetic resonance angiography; MRA) و آنژیوگرافی کاتتر (catheter angiography). تست ABI غیر‐تهاجمی و ارزان است و بهطور گستردهای در بالین استفاده میشود؛ بنابراین، ما تمام گزارشهای موجود را مرور کردیم که از طریق جستوجوی گسترده از بانکهای اطلاعاتی منابع علمی پزشکی برای تخمین دقت آن در شناسایی PAD در افرادی که در هنگام راه رفتن درد پا داشته و پس از استراحت بهتر میشوند، به دست آمده بودند. دو نویسنده مرور بهطور مستقل از هم مطالعاتی را ارزیابی کردند که با معیارهای ورود به این مرور همخوانی داشتند، شامل استفاده از مطالعات قطعی؛ ورود شرکتکنندگان مبتلا به درد هنگام راه رفتن که با استراحت بهتر شود و استفاده از اولتراسونوگرافی داپلکس یا آنژیوگرافی برای بررسی نتایج تست ABI دقیق بودند. یک مطالعه با معیارهای ما همخوانی داشت و دادهها از ۸۵ نفر (۱۵۸ عضو) به دست آمد. محققان روش داپلر دستی را برای اندازهگیری ABI با روش خودکار مقایسه کردند. محققان فقط دادهها را برای پاها ارائه دادند، در مقایسه با اطلاعات برای بیماران؛ بنابراین نمیتوانیم تجزیهوتحلیل را در سطح تمام شرکتکنندگان دوباره محاسبه کنیم. در نتیجه، شواهد کمی در مورد دقت شاخص مچ پایی بازویی برای تشخیص PAD در افرادی که با درد حین فعالیت مراجعه میکنند، وجود دارد. مطالعهای که در مرور ما وارد شده، دارای نقایصی بوده و نیاز به مطالعات مقطعی با طراحی خوب برای اندازهگیری دقت ABI در تشخیص PAD در بیماران مبتلا به نشانههای اولیه وجود دارد.
صفحه ۱ از ۱ |
کلیه حقوق این وب سایت متعلق به مرکز همکار کاکرین ایران می باشد.
طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق
© 2025 CC BY-NC 4.0 | Cochrane Iran Associate Centre
Designed & Developed by : Yektaweb