پیشینه
کاهش غلظت ویتامین A، خطر کوری را در کودکان مبتلا به سرخک افزایش میدهد. تجویز مکمل ویتامین A در کودکان مبتلا به سرخک به کنترل کوری در آنها کمک میکند. این نکته اولویت بالایی در سازمان جهانی بهداشت دارد (VISION 2020 The Right to Sight Program).
اهداف
ارزیابی اثربخشی ویتامین A در پیشگیری از کورشدن در کودکان مبتلا به سرخک بدون وجود خصوصیات بالینی قبلی از کمبود ویتامین A.
روش های جستجو
ما به جستوجو در پایگاههای زیر پرداختیم: CENTRAL (شماره 11؛ 2015)؛ MEDLINE Ovid (از 1950 تا هفته سوم دسامبر 2015)؛ Embase (از 1974 تا دسامبر 2015)؛ LILACS (از 1985 تا دسامبر 2015).
معیارهای انتخاب
معیار انتخاب، کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (RCT ؛Randomised Controlled Trials) بود که در آنها اثربخشی ویتامین A در پیشگیری از کوری در کودکان با تغذیه خوب اما مبتلا به سرخک ارزیابی شده بود. این کودکان سابقه بالینی قبلی از کمبود ویتامین A نداشتند.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده مطالعه مروری، برای مطالعه مروری اصلی، مستقل از یکدیگر مطالعات را برای شایستگی ورود به این بررسی ارزیابی کرده و دادهها را براساس پیامدهای گزارششده استخراج کردند. ما با نویسندگان مطالعات انتخابشده تماس گرفتیم تا اطلاعات اضافی را از دادههای منتشر نشده بهدست آوریم. دو RCT را انتخاب کردیم که به لحاظ بالینی ناهمگون بودند. ما گزارش پیامدهای پیوسته را بهصورت میانگین تفاوت (MD) با 95% فاصله اطمینان (CI) ارائه کردیم. همچنین پیامدهای دوتایی را بهصورت خطر نسبی (RR) با 95% فاصله اطمینان (CI) بیان کردیم. بهدلیل ناهمگونی بالینی واضح و مشخص، انجام متاآنالیز (meta-analysis) را نامناسب دانستیم.
نتایج اصلی
در اولین انتشار این مطالعه مروری، دو RCT با 260 کودک مبتلا به سرخک که در آنها ویتامین A با پلاسبو مقایسه شده بود، معیار ورود را به این بررسی برآورده ساختند. هیچیک از دو مطالعه، کوری یا دیگر موربیدیتیهای چشمی را بهمثابه end points گزارش نکرده بودند. در یک کارآزمایی با کیفیت شواهد متوسط، شواهدی برای افزایش معنادار در سطح رتینول سرم در گروه ویتامین A یک هفته بعد از دو دوز ویتامین A وجود دارد (MD: 9.45 µg/dL؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 2.19 تا 16.71؛ 17 شرکتکننده و کیفیت شواهد متوسط). اما 6 هفته بعد از سه دوز ویتامین A این اثر دیده نشد (MD: 2.56 µg/dL؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 5.28 - تا 10.40؛ 39 شرکتکننده و کیفیت شواهد متوسط). تفاوت معناداری در افزایش وزن، 6 هفته (MD: 0.39 kg؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.04 - تا 0.82؛ 48 شرکتکننده، کیفیت شواهد متوسط) و 6 ماه (MD: 0.52 kg؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.08 - تا 1.12؛ 36 شرکتکننده با کیفیت شواهد متوسط) بعد از سه دوز ویتامین A وجود ندارد.
در مطالعه دوم نیز تفاوت معناداری در سطح رتینول سرم دو هفته بعد از تکدوز ویتامین A دیده نشد (MD: 2.67 µg/dL؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.29 - تا 5.63؛ 155 شرکتکننده با کیفیت شواهد متوسط). درصد سوءتغذیه بین دو گروه در یک هفته (RR: 0.93؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.54 تا 0.56؛ 145 شرکتکننده) و دو هفته (RR؛ 0.82؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.52 تا 1.29؛ 147 شرکتکننده) بعد از تکدوز ویتامین A، تفاوت معناداری نداشت. هیچ عارضه جانبی در هر دو مطالعه گزارش نشده بود. ما هیچ RCT جدیدی برای این بهروزرسانی دوم پیدا نکردیم.
نتیجهگیریهای نویسندگان
ما هیچ کارآزمایی را پیدا نکردیم که در آن این نکته ارزیابی شده باشد: آیا تجویز مکمل ویتامین A در کودکان از سرخک جلوگیری میکند یا نه. همچنین در هیچیک از مطالعات از کوری یا دیگر موربیدیتیهای چشمی بهمثابه نقاط پایانی (end points) گزارشی وجود نداشت.
خلاصه به زبان ساده
ویتامین A برای پیشگیری از کوری در کودکان مبتلا به سرخک
پیشینه
سالانه 500 هزار کودک در سرتاسر جهان کور میشوند. 75 درصد آنها در کشورهای با درآمد پائین زندگی میکنند. علل اصلی کوری در کودکان از ناحیهای به ناحیه دیگر فرق میکند و به استانداردهای زندگی در آن جامعه مربوط است. شایعترین علل کوری در کشورهای با درآمد پائین عبارتند از: عفونت چشمی نوزاردان، درمانهای چشمی سنتی زیانآور، کمبود ویتامین A و اسکار چشمی ناشی از سرخک. ویتامین A یک ماده تغذیهای مهم در بدن بوده و برای کارکرد نرمال چشم نیاز است. کمبود آن موجب بینایی ضعیف میشود.
عفونت سرخک در کودکان با کمبود ویتامین A و کوری همراه است. کنترل کوری در کودکان اولویت مهم سازمان جهانی بهداشت (VISION 2020 The Right to Sight Program) است. مطالعات، اثر سودمند ویتامین A را در کاهش بار بیماری و میزان مرگ در کودکان مبتلا به سرخک گزارش کردهاند. این مطالعه مروری، کاربرد ویتامین A را در پیشگیری از کوری در کودکان مبتلا به سرخک بدون وجود خصوصیات کمبود ویتامین A ارزیابی کرده است.
ویژگیهای مطالعه
ما دو کارآزمایی تصادفیسازی و کنترلشده را با کیفیت شواهد متوسط شامل 260 کودک مبتلا به سرخک انتخاب کردیم. در این دو مطالعه کودکانی که ویتامین A دریافت میکردند با کودکانی که ویتامین A دریافت نمیکردند، مقایسه شده بودند.
نتایج اصلی
شواهد موجود تا دسامبر 2015 است. دو دوز ویتامین A در دو روز متوالی به کودکان مبتلا به سرخک بستری در بیمارستان داده شد. این نکته باعث شد غلظت ویتامین A در خون بعد از یک هفته افزایش یابد. با این حال محدودیتی وجود دارد چون هیچ یک از دو مطالعه گزارشی از کوری یا دیگر مشکلات چشمی در کودکان مبتلا به سرخک نداشتند. همچنین هیچ عارضه جانبی از این درمان در مطالعات انتخابشده گزارش نشده بود. ما شواهد کافی برای تعیین سودمندی یا عدم سودمندی ویتامین A در پیشگیری از کوری در کودکان مبتلا به سرخک در اختیار نداریم.
کیفیت شواهد
کیفیت شواهد و روششناسی هر دو مطالعه متوسط بود. تعداد نمونه مطالعات انتخاب شده نسبتا کم بود و این نکته میتواند صحت نتایج را تحت تاثیر قرار دهد.