پیشینه
یبوست مرتبط با داروهای آنتیسایکوتیک یک عارضه جانبی شایع و جدی است، به ویژه برای افرادی که کلوزاپین (clozapine) مصرف میکنند. نشان داده شده که کلوزاپین، مانع حرکات دستگاه گوارش و منجر به یبوست میشود که این مورد در بیش از 60% از بیمارانی که کلوزاپین دریافت کردند، گزارش شده است. در موارد نادر، این عوارض میتواند کشنده باشد. برای درمان یبوست در افرادی که داروهای آنتیسایکوتیک مصرف میکنند، باید مسهل مناسب تجویز شود، اما برای مقایسه اثربخشی و مضرات مواد مختلف در بین این جمعیت، راهنما وجود ندارد. درک اثربخشی و ایمنی درمان یبوست مرتبط با داروهای آنتیسایکوتیک، برای پزشکان و بیماران به یک اندازه مهم است.
اهداف
بررسی اثربخشی و ایمنی درمان دارویی (در برابر دارونما یا در مقایسه با درمان دیگر) برای یبوست مرتبط با داروهای آنتیسایکوتیک (بهعنوان بیمارانی تعریف شدهاند که در هر سنی دارای یبوست بوده و با داروهای آنتیسایکوتیک، صرف نظر از دوز، درمان میشدند و یبوست در آنها بهعنوان عارضه جانبی مرتبط با داروهای آنتیسایکوتیک در نظر گرفته شده است).
روش های جستجو
ما ثبت کارآزماییهای گروه اسکیزوفرنی در کاکرین (Cochrane Schizophrenia Group’s Trials Register)؛ (15 جون 2015) را که بر اساس جستوجوهای نظاممند در MEDLINE؛ Embase؛ CINAHL؛ BIOSIS؛ AMED؛ PubMed؛ PsycINFO انجام شد و ثبت کارآزماییهای بالینی، متون قدیمی، و مجموعه مقالات کنفرانس را جستوجو کردیم. هیچ محدودیت زبانی، تاریخی، نوع سند، یا وضعیت نشر برای گنجاندن سوابق در این ثبت اعمال نشد. ما همچنین کتب مربوطه را بهصورت دستی جستوجو کردیم و با نویسندگان مربوطه برای کسب اطلاعات بیشتر تماس گرفتیم.
معیارهای انتخاب
ما تمام کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (RCT ؛Randomised Controlled Trials) منتشرشده و منتشرنشده را که اثربخشی درمانهای دارویی را در بیماران دارای یبوست مرتبط با داروهای آنتیسایکوتیک بررسی کردند، انتخاب کردیم. درمانهای دارویی شامل مسهل و داروهای دیگری بود که بهصورت منطقی میتوانستند برای مقابله با یبوست در این جمعیت استفاده شوند (به عنوان مثال عوامل ضدکولینرژیک (anticholinergic)، مانند بتانیکول (bethanecol)).
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده مطالعه مروری بهطور جداگانه، دادهها را از تمام مطالعات انتخابشده استخراج و کارآزماییها را از نظر خطر سوگیری (bias) ارزیابی کردند. نویسنده سوم، 20% از کارآزماییها را مرور کرد. ما دادههای دوتایی را با استفاده از خطرات نسبی (RR) و 95% فاصله اطمینان (CI) تجزیه و تحلیل کردیم. ما خطر سوگیری را برای مطالعات انتخابشده ارزیابی کردیم و برای تهیه جدول «خلاصهای از یافتهها» از رویکرد GRADE استفاده کردیم. ما در مورد هرگونه اختلافنظر، گفتوگو کردیم، تصمیمات را مستند کردیم، و در صورت لزوم، تلاش کردیم با نویسندگان مطالعات تماس برقرار کنیم.
نتایج اصلی
ما دو مطالعه چینی مرتبط (480 = N) را که در دادههای این مطالعه مروری شرکت داده شدند، شناسایی کردیم. هر دو مطالعه مربوط به ده سال پیش بوده و ضعیف گزارش شده بودند، و درباره پیشنیازهای گزارش برای CONSOR همزمان، مانند توالی نسل، پنهانسازی تخصیص، کورسازی کردن، انتخاب شرکتکنندگان، چگونگی تعیین حجم نمونه، یا چگونگی اندازهگیری پیامدها، توضیحی وجود نداشت. همچنین مطالعات، ثبت کارآزمایی، پروتکلهای از پیش تعیینشده، فرآیندهای رضایت، مطالعه مروری اخلاقی یا منبع مالی را گزارش نکردند. ما در برقراری ارتباط با نویسندگان برای روشن شدن جزئیات از دست رفته، ناموفق بودیم. ما هر دو مطالعه را از نظر داشتن خطر کلی سوگیری، در معرض خطر بالا طبقهبندی کردیم.
یک مطالعه، شیاف گلیسیرین را با رویکرد طب سنتی چینی (TCM) مانند ماساژ tuina؛ (tuina massage) و طب سوزنی (acupuncture) مقایسه کرد. در مقایسه با ماساژ tuina، ملین گلیسیرین در رفع یبوست در دو روز پس از درمان (1 RCT؛ 120 = N؛ خطر نسبی (RR): 2.88؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.89 تا 4.39؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین)، و در سه روز پس از درمان (1 RCT؛ 120 = N؛ RR: 4.80؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.96 تا 11.74؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین) کمتر موثر بود. همچنین نتایج مطلوبی برای طب سوزنی در دو روز (1 RCT؛ 120 = N؛ RR: 3.50؛ 95% فاصله اطمینان (CI)؛ 2.18 تا 5.62؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین) و در سه روز (1 RCT؛ 120 = N؛ RR: 8.00؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 2.54 تا 25.16؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین) مشاهده شد.
مطالعه دیگری مانیتول (mannitol)، یک ملین اسمزی (osmotic laxative) را با عصاره ریوند چینی/ریواس (rhubarb soda) یا فنولفتالین (phenolphthalein) مقایسه کرد. در رفع یبوست در عرض 24 ساعت پس از درمان، مانیتول موثرتر از عصاره ریوند چینی/ریواس یا فنولفتالین بود (1 RCT؛ 240 = N؛ RR: 0.07؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.02 تا 0.27؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین).
هیچ دادهای برای سایر پیامدهای مهم ما گزارش نشده بود: نیاز به داروی نجات، انسداد روده (عارضه ناشی از یبوست مربوط به داروهای آنتیسایکوتیک)، کیفیت زندگی، عوارض جانبی، ترک زودتر مطالعه و هزینههای اقتصادی.
نتیجهگیریهای نویسندگان
ما امیدوار بودیم شواهد بالینی مفیدی درباره ارزیابی مزیتهای نسبی مداخلاتی که بهطور معمول برای مدیریت یبوست مربوط به داروهای آنتیسایکوتیک بهعنوان یک عارضه جانبی شایع و بهطور بالقوه جدی ناشی از مصرف این داروها مورد استفاده قرار میگیرند، پیدا کنیم. نتایج ناامیدکننده بود. هیچ دادهای برای مقایسه مداخلات دارویی معمول برای یبوست، مانند لاکتولوز (lactulose)، پلیاتیلن گلیکول (polyethylene glycol)، نرمکنندههای مدفوع (stool softeners)، ملینهای روانکننده (lubricant laxatives)، یا درمانهای جدید مانند لیناکلوتید (linaclotide) وجود نداشت. دادههای موجود کیفیت بسیار ضعیفی داشتند و کارآزماییها در معرض خطر سوگیری قرار داشتند. دادههای بهدست آمده از این مطالعات نشان دادند که مانیتول، ملین اسمزی، در رفع یبوست، موثرتر از عصاره ریوند چینی/ریواس و فنولفتالین بود، و یک دوره دو هفتهای استفاده از شیاف گلیسیرین کمتر از رویکردهای طب سنتی چینی مانند ماساژ tuina و طب سوزنی، موثر بود.
بهطور کلی، برای ارزیابی اثربخشی و ایمنی مداخلات دارویی برای درمان یبوست مرتبط با داروهای آنتیسایکوتیک، با توجه به دادههای محدود و با کیفیت ضعیف (مطالعات کم دارای خطر سوگیری و بدون متاآنالیز (meta-analysis))، شواهد ناکافی مبتنی بر کارآزمایی وجود دارد. محدودیتهای روششناسی در مطالعات انتخابشده مشخص بود، و هر گونه نتیجهگیری بر اساس نتایج آنها، باید با احتیاط اتخاذ شود. کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده با روششناسی دقیق برای ارزیابی مداخلات برای درمان یبوست مرتبط با داروهای آنتیسایکوتیک مورد نیاز است.
خلاصه به زبان ساده
درمانهای دارویی برای یبوست ناشی از داروهای آنتیسایکوتیک
پیشینه
یبوست یک عارضه جانبی شایع برای افرادی است که داروهای آنتیسایکوتیک، به ویژه کلوزاپین مصرف میکنند. نشان داده شده که کلوزاپین تحرک رودهها را کاهش میدهد، و گاهی اوقات، عواقب ناشی از آن جدی است. برای هر هزار بیمار تحت درمان با کلوزاپین، تصور بر این است که 300 تا 600 نفر از یبوست رنج خواهند برند. حداقل چهار نفر دچار عوارض جدی گوارشی (مانند انسداد روده) خواهند شد، که از این تعداد حداقل یک نفر جان خود را از دست خواهد داد.
جستوجو
در جون 2015، ما کارآزماییهایی را که داروهای استفادهشده را برای درمان یبوست مرتبط با داروهای آنتیسایکوتیک (مانند ملین) با سایر درمانها مقایسه کردند، جستوجو کردیم. با این حال، ما اطلاعات مفید کمی پیدا کردیم. ما دو مطالعه مرتبط در متون چینی شناسایی کردیم، اما در متون غربی هیچ مطالعهای یافت نشد.
نتایج اصلی
مطالعات شناساییشده دارای مدت زمان کوتاهی بوده و به احتمال بسیار زیاد دارای خطر سوگیری بودند و شواهدی با کیفیت بسیار پائینی ارائه کردند. یک مطالعه نشان داد که شیاف گلیسیرین کمتر از طب سوزنی یا ماساژ tuina موثر بود، و از سوی دیگر نشان داد که مانیتول، یک ملین اسمزی، در درمان یبوست موثرتر از عصاره ریوند چینی/ریواس یا فنولفتالین بود.
نتیجهگیری
بر اساس نتایج بهدست آمده، نتیجه میگیریم در حال حاضر هیچ شواهدی مبتنی بر کارآزمایی با کیفیت خوب وجود ندارد که بتواند پزشکان و بیماران را در درمان دارویی یبوست مرتبط با داروهای آنتیسایکوتیک راهنمایی کند.