پیشینه
بین وضعیت سلامت دهان ساکنین خانه سالمندان و کیفیت زندگی، عفونتهای مجرای تنفسی و وضعیت تغذیهای ارتباط وجود دارد. مداخلات آموزشی برای ساکنین یا پرستاران یا هر دو گروه، با تمرکز روی اطلاعات و مهارتهای مربوط به کنترل سلامت دهان شاید بتواند سلامت دهان ساکنین خانه سالمندان را بهبود بخشد.
اهداف
ارزیابی تاثیر مداخلات آموزشی سلامت دهان برای ساکنین و کارکنان خانه سالمندان در نگهداری یا بهبود سلامت دهان ساکنین خانه سالمندان.
روش های جستجو
ما در منابع زیر به جستوجو پرداختیم: ثبت کارآزماییهای گروه سلامت دهان در کاکرین (Cochrane Oral Health Trials Register)؛ (تا 18 ژانویه 2016)، پایگاه کارآزماییهای بالینی ثبت شده کاکرین (CENTRAL ؛Cochrane Central Register of Controlled Trials)؛ (کتابخانه کاکرین (Cochrane Library)؛ شماره 12؛ 2015)؛ MEDLINE Ovid (از 1946 تا 18 ژانویه 2016)، EMBASE Ovid (از 1980 تا 18 ژانویه 2016)، CINAHL EBSCO (از 1937 تا 18 ژانویه 2016)، و مجموعه مقالات کنفرانسهای Web of Science (از 1990 تا 18 ژانویه 2016). به منظور دستیابی به کارآزماییهای درحال انجام در ClinicalTrials.gov و پلتفرم بینالمللی ثبت کارآزماییهای بالینی سازمان جهانی بهداشت (World Health Organization International Clinical Trials Registry Platform)؛ تا 18 ژانویه 2016 پژوهش انجام دادیم. علاوه براین، ما فهرست منابع مقالات شناسایی شده را بررسی و با متخصصین هر حوزه ارتباط برقرار کردیم. هیچگونه محدودیتی از نظر زبان یا تاریخ انتشار در زمان جستوجوی پایگاه های اطلاعاتی الکترونیکی اعمال نکردیم.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (RCT ؛Randomised Controlled Trials) و RCTهای خوشهای (cluster) که برنامههای آموزشی سلامت دهان را برای ساکنین یا کارکنان خانه سالمندان یا هر دو گروه، با مراقبتهای معمول یا دیگر مداخلات مراقبت از سلامت دهان مقایسه کرده بودند.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده مطالعه مروری بهطور مستقل از هم مقالات انتخاب شده را از نظر مرتبط بودن بررسی کرده و به استخراج دادهها و ارزیابی خطر سوگیری (bias) در هر مطالعه پرداختند و کیفیت کلی مطالعات را ارزیابی کردند. ما دادهها را بر اساس نسخه بازبینی شده کرایتریا گسترش و ارزیابی مجموعه مداخلات در مراقبت سلامت (CReDECI 2) ارزیابی کردیم. بهمنظور دستیابی به اطلاعات بیشتر با نویسندگان مطالعات مربوطه ارتباط برقرار کردیم.
نتایج اصلی
در این مطالعه مروری ما 9 RCT را با مجموع 3253 نفر از اعضای خانه سالمندان انتخاب کردیم؛ سه مورد از این کارآزماییها از تصادفیسازی خوشهای استفاده کرده بودند. متوسط افراد شرکت کننده در مطالعات بین 78 تا 86 سال بوده و اکثریت آنها (بیش از 66%) خانم بودند. در این مطالعات تعداد افرادی که پروتز دندانی داشتند از 62% تا 87% متغیر بود و تعداد افرادی که دندان نداشتند از 32% تا 90% بودند.
8 مطالعه مداخلات آموزشی را با اجزای آموزشی و عملی، با مراقبت متداول (بهینه شده) مقایسه کرده بودند، در حالیکه تمامی 9 مطالعه به مقایسه مداخلات آموزشی با دادن اطلاعات بهتنهایی در مقابل مراقبتهای متداول پرداخته بودند. تمامی مداخلات شامل جلسات آموزشی مربوط به سلامت دهان برای ساکنین خانه سالمندان (پنج کارآزمایی) یا برای ساکنین و کارکنان خانه سالمندان (چهار کارآزمایی) بودند و از بیش از یک جزء فعال استفاده کرده بودند. مدت زمان پیگیری در مطالعات از 3 ماه تا 5 سال بود. در هیچیک از مطالعات خطر سوگیری پائین نبود. چهار مطالعه خطر سوگیری بالا داشته و در پنج مطالعه دیگر خطر سوگیری نامشخص بود.
هیچیک از مطالعات اهداف اولیه از پیش تعیین شده ما را که «سلامت دهان» و «کیفیت زندگی مربوط به سلامت دهان» بودند ارزیابی نکرده بودند. همه کارآزمایی ها سومین پیامد اولیه مورد نظر ما را، یعنی «پلاک دندانی یا دندان مصنوعی» مورد بررسی قرار داده بودند. متاآنالیز (meta-analysis) انجام شده هیچگونه شواهدی دال بر وجود تفاوت بین انجام مداخله یا مراقبتهای متداول برای پلاک دندانی (میانگین تفاوت (CI): 0.04 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.26 - تا 0.17؛ شش کارآزمایی؛ 437 شرکت کننده؛ شواهد با کیفیت پائین) یا پلاک دندان مصنوعی (میانگین تفاوت استاندارد (SMD): 0.60 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.25 - تا 0.05؛ پنج کارآزمایی؛ 816 شرکت کننده؛ شواهد با کیفیت پائین) نشان نداد. هیچ مطالعه ای به بررسی عوارض ناخواسته مداخلات نپرداخته بود.
نتیجهگیریهای نویسندگان
ما شواهد کافی را برای ارائه یک نتیجهگیری قاطع در مورد تاثیر مداخلات آموزشی مربوط به سلامت دهان برای ساکنین و کارکنان خانه سالمندان پیدا نکردیم. همچنین شواهدی دال بر وجود تاثیر معنیدار مداخلات آموزشی بر هر گونه مساله مربوط به سلامت دهان ساکنین پیدا نکردیم، در هر حال کیفیت شواهد در دسترس پائین بود. لازم است مطالعات قوی و با کیفیت که پیامدهای مرتبط را بررسی کرده باشند انجام گیرند.
خلاصه به زبان ساده
آموزش کارکنان و ساکنین خانه سالمندان برای بهبود سلامت دهان ساکنین
سوال مطالعه مروری
بررسی شواهد و مدارک مربوط به تاثیر آموزش سلامت دهان برای ساکنین و کارکنان خانه سالمندان، در مقایسه با اقدامات متداول، بر بهبود سلامت دهان ساکنین.
پیشینه
ساکنین خانه سالمندان غالبا توانایی رعایت بهداشت مناسب دهان را ندارند، که عامل مهمی در نگهداری سلامت دهان و دندان و لثهها محسوب میشود. ممکن است کارکنان خانه سالمندان برای ارائه مراقبت مناسب آماده نشده باشند. بنابراین آموزش سلامت دهان برای ساکنین و/یا کارکنان خانه سالمندان میتواند یک استراتژی برای بهبود این وضعیت باشد.
ویژگیهای مطالعه
ما جستوجویی را برای یافتن مطالعات مرتبطی که تا ژانویه 2016 به انجام رسیده بودند انجام داده و به 9 کارآزمایی با مجموع 3253 نفر ساکن خانه سالمندان دست یافتیم. سن متوسط ساکنین در این مطالعات بین 78 تا 86 سال بود. در تمامی مطالعات اکثر افراد از دندان مصنوعی استفاده میکردند (بین 62 تا 87 درصد).
این کارآزماییها رویکردهای مختلفی را ارزیابی کردند که شامل برنامههای آموزشی، تمرینات مهارتی، و اطلاعات نوشتاری بودند. موضوعات آنها مسائل دندانی مخصوص افراد سالمند مثل مراقبت از دندانهای مصنوعی، بیماریهای دهان و دندان، پیشگیری از بیماریهای دهانی، وسایل سلامت دهان و گایدلاینهای مراقبت از سلامت دهان بودند. طول مدت کارآزماییها از 3 ماه تا 5 سال متغیر بود.
نتایج اصلی
ما نتوانستیم فایده مشخصی از آموزش بهداشت دندانی ساکنین خانه سالمندان به کارکنان یا پرستاران، که با پلاک دندان طبیعی و مصنوعی ارزیابی شده بود، شناسایی کنیم. هیچیک از مطالعات سلامت دهان، کیفیت زندگی مربوط به سلامت دهان یا عوارض ناخواسته را مورد بررسی قرار نداده بود. از آنجاکه برنامههای آموزشی به خوبی شرح داده نشده بودند، نمیتوان نتیجهگیری قاطعی از نتایج بهدست آمده در مورد موثربودن یا امکان مضر بودن برخی مداخلات آموزش سلامت دهان در خانه سالمندان ارائه داد.
کیفیت شواهد
به طور کلی، کیفیت اطلاعات حاصل از تمامی مطالعات پائین بود. لازم است کارآزماییهای بالینی که فواید و مضرات برنامههای آموزشی سلامت دهان را در خانه سالمندان بررسی کنند، انجام گیرد.