پیشینه
تولد زودرس یا پرهترم به عنوان اصلیترین عامل خطر برای گسترش خونریزی داخل بطنی (مغزی) (intraventricular haemorrhage)، تصور میشود. خونریزی داخل بطنی نوعی آسیب است که در 25% از نوزادان متولدشده با وزن بسیار پائین هنگام تولد رخ میدهد. خونریزیهای داخل بطنی، در اصل وریدی هستند و احتمالا ترومبوزهای ذاتی در ماتریکس ژرمینال (germinal matrix) نقش اساسی ایفا میکنند.
هپارین (Heparin)، آنتیترومبین (antithrombin) را فعال کرده و ترومبین غیرفعال و سایر پروتئینازهای هدف را تحریک میکند. به کارگیری داروهای ضدانعقادی مانند هپارین ممکن است افزایش خطر ابتلا به خونریزی داخل بطنی را خنثی کنند و نیز ممکن است خطر گسترش انفارکتوس وریدی پارانشیم (parenchymal venous infarct) را که معروف به پیچیده کردن خونریزی داخل بطنی، کاهش دهد.
اهداف
ارزیابی اینکه آیا تجویز پیشگیرانه هپارین، بروز خونریزی داخل بطنی ماتریکس ژرمینال را در نوزادان بسیار نارس در مقایسه با دارونما، عدم درمان، یا سایر داروهای ضدانعقادی کاهش میدهد یا خیر.
روش های جستجو
ماپایگاه کارآزماییهای بالینی ثبت شده کاکرین (Cochrane Central Register of Controlled Trials)؛ (کتابخانه کاکرین (Cochrane Library)؛ 2015)؛ MEDLINE (از 1996 تا 22 نوامبر 2015)؛ EMBASE (از 1980 تا 22 نوامبر 2015) و CINAHL (از 1982 تا 22 نوامبر 2015) را جستوجو کردیم، هیچ محدودیت زبانی اعمال نکردیم. ما خلاصههای کنگرههای اصلی در این زمینه را (انجمن علمی پریناتال استرالیا و نیوزیلند و جوامع دانشگاهی مربوط به امراض کودکان؛ (Perinatal Society of Australia and New Zealand and Pediatric Academic Societies)) از سال 2000 تا 2015 جستوجو کردیم.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده، کارآزماییهای شبهتصادفیسازی کنترلشده و و کارآزماییهای خوشهای برای مقایسه استفاده فوری هپارین به عنوان مثال در 24 ساعت اول زندگی در نوزادان بسیار نارس (سن حاملگی کمتر از 32 هفته).
گردآوری و تحلیل دادهها
برای هر یک از کارآزماییهای انتخابشده، دو نویسنده بهطور جداگانه، دادهها را استخراج (مثلا تعداد شرکتکنندگان، وزن هنگام تولد، سن حاملگی، دوز هپارین، نحوه اجرا، و طول درمان و غیره) و خطر سوگیری (Bias) را ارزیابی کردند (به عنوان مثال کفایت تصادفیسازی، کورسازی، پیگیری کامل). پیامدهای اولیه در این مطالعه مروری، خونریزی داخل بطنی، خونریزی شدید داخل بطنی و مرگومیر نوزادان در نظر گرفته شد.
نتایج اصلی
دو کارآزمایی تصادفیسازی و کنترلشده که در مجموع 155 نوزاد را ثبتنام کردند؛ معیارهای را ورود به مطالعه مروری داشتند. هر دو کارآزمایی، هپارین با دوز پائین را با همان محلول بدون هپارین در نوزادان بسیار زودرس که نیاز به کاتتریزاسیون نافی (umbilical catheterization) دارند، مقایسه کردند. هیچ کارآزمایی که بهطور خاص استفاده از هپارین را در نوزادان در معرض خطر خونریزی داخل بطنی ماتریکس ژرمینال مورد مطالعه قرار دهد، شناسایی نشد.
ما هیچ تفاوتی را در میزان خونریزی داخل بطنی (خطر نسبی (RR) معمولی: 0.93؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.61 تا 1.41؛ تفاوت خطر (RD) معمولی: 0.03 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.17 - تا 0.12؛ 2 مطالعه؛ 155 نوزاد؛ برای RR؛ 57% = I2 و برای RD؛ 65% = I2)، خونریزی داخل بطنی شدید (RR معمولی: 1.01؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.46 تا 2.23؛ RD معمولی: 0.00؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.11 - تا 0.11؛ 2 مطالعه؛ 155 نوزاد؛ برای R؛ 0% = I2 و برای RD؛ 0% = I2) و مرگومیر نوزادان (RR معمولی: 0.69؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.28 تا 1.67؛ RD معمولی: 0.04 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.14 - تا 0.06؛ 2 مطالعه؛ 155 نوزاد؛ برای RR؛ 28% = I2 و برای RD؛ 50% = I2) نیافتیم.
بهطور عمده، به دلیل محدودیت در طرح مطالعه و عدم دقت تخمین، ما کیفیت شواهدی را که از این یافتهها حمایت میکرد، بسیار پائین (نرخ خونریزی داخل بطنی) و پائین (خونریزی شدید داخل بطنی و مرگ و میر نوزادان) قضاوت کردیم. ما دادههای بسیار کمی را درباره سایر پیامدهای مربوطه، مانند دیسپلازی ریوی، خونریزی ریوی و مجرای شریانی یافتیم؛ و هیچ مطالعهای پیامدهای طولانیمدت (برای مثال ناتوانی عصبی) را ارزیابی نکرد.
نتیجهگیریهای نویسندگان
دادههای بسیار محدودی درباره اثر اجرای پیشگیرانه هپارین در بروز و شدت خونریزی داخل بطنی در نوزادان بسیار زودرس وجود دارد. هر دو کارآزمایی شناساییشده، از هپارین برای باز نگه داشتن خط ناف (umbilical line patency) استفاده کرده و آن را بهطور خاص به عنوان یک عامل برای جلوگیری از خونریزی داخل بطنی ماتریکس ژرمینال به کار نبردند. با توجه به عدم دقت برآورد ما، نتایج حاصل از این مطالعه مروری سیستماتیک، هم با اثر مفید و هم با اثر مضر هپارین سازگار هستند و پاسخ قطعی به سوال مطالعه مروری ارائه نمیدهد. شواهد محدودی درباره سایر پیامدهای بالینی مربوطه در دسترس است.
خلاصه به زبان ساده
استفاده از هپارین ضدانعقادی برای کاهش خطر ابتلا به خونریزی داخل بطنی (یعنی خونریزی در مغز) در نوزادان بسیار نارس
سوال مطالعه مروری
آیا هپارین، خطر خونریزی داخل بطنی (یعنی خونریزی در مغز) و مرگومیر را در نوزادان بسیار نارس کاهش میدهد؟
پیشینه
هپارین دارویی است که به همراه عوامل دیگر، انعقاد خون را تنظیم میکند. بر اساس یک مطالعه مشاهدهای در نوزادان بسیار نارس، پیشنهاد شده که اجرای داروهایی برای جلوگیری از لخته شدن (ضدانعقاد) مانند هپارین ممکن است خطر خونریزی داخل بطنی و پیشرفت خونریزی داخل بطنی، فراوانی عارضه مکرر را در نوزادان نارس کاهش دهد. این مطالعه مروری سیستماتیک، شواهد موجود را درباره اثر هپارین در پیشگیری از خونریزی داخل بطنی در نوزادان بسیار نارس ترکیب کرد.
ویژگیهای مطالعه
ما دو کارآزمایی را با مجموع 155 نوزاد تازه متولد شده بسیار نارس برای مقایسه هپارین با دوز پائین با محلول بدون هپارین انتخاب کردیم.
نتایج
استفاده از هپارین زمانی که با محلول بدون هپارین مقایسه شد، نشان داد که خطرات ناشی از خونریزی در مغز، مرگومیر یا هر پیامد مربوطه دیگر را در نوزادان بسیار نارس کاهش نمیدهد.
نتیجهگیری
نتایج این مطالعه مروری سیستماتیک، هم با اثر مفید هم با اثر مضر هپارین سازگار هستند و پاسخ قطعی را به سوال مطالعه مروری نمیدهند.