پیشینه
برخی از مطالعات بر سر تاثیر به کار بردن داروی ضدسل برای درمان بیماری کرون اختلافنظر دارند. این متاآنالیز (meta-analysis) برای ارزیابی استفاده از داروی ضدسل به عنوان درمان نگهدارنده در دوره خاموشی علایم کرون طراحی شده است.
اهداف
ارزیابی تاثیر داروی ضدسل به عنوان داروی نگهدارنده در فاز خاموشی در بیماری کرون.
روش های جستجو
ما در MEDLINE و EMBASE و کتابخانه کاکرین (Cochrane LIbrary) و ثبت تخصصی گروه IBD در کاکرین (Cochrane IBD Group Specialized Register) از آغاز به کار تا 22 جون 2015 جستوجو کردیم.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (RCT ؛Randomised Controlled Trials) که به مقایسه تاثیر استفاده از داروی ضدسل با پلاسبو یا درمانهای فعال دیگر در فاز خاموش بیماری کرون، پرداخته بودند به این مطالعه مروری وارد شدند.
گردآوری و تحلیل دادهها
نهایتا دو نویسنده بهطور جداگانه دادهها را استخراج و کیفیت مطالعات وارد شده را با ابزار خطر سوگیری (Bias) کاکرین ارزیابی کردند. ما خطر نسبی (RR) و همبستگی را با 95% فاصله اطمینان (CI) برای پیامدهای دوتایی محاسبه کردیم. پیامد اولیه که ارزیابی شد بروز عود بود. پیامدهای ثانویه شامل عوارض جانبی، عدم ادامه درمان به علت عوارض جانبی و عوارض جانبی جدی بود. همه دادهها با سوگیری نیت به درمان (intention-to-treat basis) تجزیه و تحلیل شدند. ما در کل کیفیت شواهدی را که از پیامدهای اولیه و ثانویه حمایت میکردند با کمک معیارهای GRADE ارزیابی کردیم.
نتایج اصلی
4 RCT کنترلشده با پلاسبو، مجموعا 206 شرکت کننده، به مطالعه مروری وارد شدند. 3 مطالعه شامل فاز القای 8 تا 16 هفتهای با کم کردن دوز کورتیکواستروئید (پردنیزولون، پردنیزون یا متیلپردنیزولون) بودند. درمان ضدسل شامل درمان تک دارویی با کلوفازیمین (clofazimine) و درمان ترکیبی با کلوفازیمین، ریفامپین (rifampin)، اتامبوتول (ethambutol) و داپسون (dapsone) یا درمان ترکیبی با کلاریترومایسین (clarithromycin)، ریفابوتین (rifabutin) و کلوفازمین بود. همه مطالعات دارای خطر سوگیری پنهانکاری نامشخص بودند و 3 مطالعه دارای خطر سوگیری تصادفی نسلی و 2 مورد داری خطر سوگیری دوسوکور نبودن برای بیماران و پرسنل. تفاوت معناداری از نظر آماری در میزان عود با طرفداری از درمان ضدسل در برابر پلاسبو وجود داشت: 39% (44 از 112 نفر) از بیماران در گروه گیرنده ضدسل عود را در فاصله 9 ماه تا 2 سال در مقایسه با 67% (63 از 94 نفر) از گروه گیرنده پلاسبو، نشان دادند (RR: 0.58؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.45 تا 0.75؛ I2 = 47%). تجزیه و تحلیل GRADE نشان داد که کیفیت کلی شواهدی که از این نتایج حمایت کرده بودند، بهعلت نامشخص بودن خطر سوگیری و پراکندگی دادهها بسیار پائین است. عوارض جانبی در گروه گیرنده ضدسل با فرکانس بیشتری دیده شد (37 از 159 نفر) در مقابل در گروه پلاسبو (14 از 163) نفر دچار عارضه شدند (RR: 2.57؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.45 تا 4.55؛ 322 شرکت کننده؛ 4 مطالعه؛ I2 = 64%). تجزیه و تحلیل GRADE نشان داد که کیفیت کلی شواهدی که از این شواهد حمایت میکردند به علت ندانستن خطر سوگیری و ناهمگونی و پراکندگی دادهها بسیار پائین است. هیچ تفاوت معناداری در عدم ادامه درمان به علت عارضه جانبی دیده نشد. 9% (14 از 159نفر) از گروه گیرنده ضدسل در مقابل 7% (11 از 163 نفر) از گروه پلاسبو (RR: 1.29؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.60 تا 2.77؛ I2 = 0%) بهعلت عوارض جانبی درمان را ادامه ندادند. عوارض جانبی معمول شامل افزایش پیگمانتاسیون پوستی و راش پوستی بودند. هیچ عارضه جانبی جدیای در مطالعات وارد شده به مطالعه مروری مشاهده نشد.
نتیجهگیریهای نویسندگان
درمان با ضدسلها ممکن است در پیشگیری از عود در شرکتکنندگان مبتلا به کرون در فاز خاموشی، مفیدتر از پلاسبو باشد. اما این نتیجه به علت کیفیت مبهم مطالعات و تعداد کم شرکت کنندگان مورد ارزیابی قرار گرفته، بسیار مبهم است. کارآزماییهای تصادفیسازی دیگر در آینده با کیفیت بهتر شواهد ممکن است کمک کننده باشند.
خلاصه به زبان ساده
داروی ضدسل به عنوان درمان نگهدارنده در فاز خاموشی بیماری در بیماران مبتلا به کرون.
باکتری سل ممکن است یک علت برای بیماری کرون در نظر گرفته شود زیرا شباهتهایی بین زخمهای کرون و سل در زیر میکروسکوپ وجود دارد. 4 مطالعه استفاده از داروی ضدسل را برای کاهش شانس عود در بیمارانی که در فاز خاموشی بودند به کار بردند. نتایج این مطالعات نشان داد که درمان ممکن است موثر باشد. این یافتهها به طور قطعی ثابت نشدند و درمان با ضدسل بدون مطالعات آینده نباید برای درمان کرون به کار برده شود.
بیماری کرون چیست؟
بیماری کرون یک بیماری مزمن التهابی است که ممکن است هر قسمتی را از لوله گوارش در هر سنی درگیر کند. علائم معمول شامل درد شکم، اسهال و کاهش وزن هستند. وقتی بیمار این علایم را دارد بیماری فعال است و وقتی علائم از بین میروند، بیماری غیرفعال و خاموش در نظر گرفته میشود.
سوال مطالعه مروری
پیشگیری از عود (بازگشت علایم) هدف مهمی در مدیریت بیماری کرون است. در حال حاضر دارویی که بتواند به طور کامل جلوی عود را بگیرد و عارضه نداشته باشد، در دسترس نیست. باکتری سل به عنوان دارویی که ممکن است بتواند جلوی عود را بگیرد درنظر گرفته شد، چون شباهت زیادی در زیر میکروسکوپ، بین زخمهایی که کرون ایجاد میکند و زخمهایی که توسط باکتری سل ایجاد میشود وجود دارد. ما میخواستیم ببینیم که آیا ضدسلها برای نگهداشتن کرون در فاز خاموشی از پلاسبو بهتر عمل میکنند یا خیر.
درمان با ضدسل چیست؟
درمان ضدسل معمولا با ترکیبی از آنتیبیوتیکها و ضدباکتریها صورت میگیرد.
محققان به چه نتیجهای رسیدند؟
محققان مطالعه کردند تا بدانند آیا درمان با ضدسلها میتواند بیماران مبتلا به کرون را در فاز خاموشی نگه دارد و آیا میتواند باعث آسیب (عوارض جانبی) شود یا خیر. محققان مقالات علمی را تا 22 جون 2015 مورد بررسی قرار دادند.
محققان چه چیزی فهمیدند؟
محققان 4 مطالعه را با تعداد 206 شرکت کننده مورد بررسی قرار دادند. همه مطالعات با حجم نمونه کم و از نظر کیفیت نامشخص بودند. مطالعات ضدسلها (مثلا کلوفازیمین یا ترکیب کلوفازیمین، ریفامپیین، اتامبوتول و داپسون یا ترکیب داروهای کلاریترومایسین، ریفامپین و کلوفازیمین ) را با پلاسبو مقایسه کرده بودند. درمان ضدسل ممکن است برای پیشگیری از عود در شرکت کنندگانی که در فاز خاموشی هستند مفید واقع شود اما این نتیجهگیری به علت تعداد کم بیماران و نامشخص بودن کیفیت مطالعات قابل استناد نیست. شرکت کنندگان گیرنده داروهای ضدسل نسبت به گروه پلاسبو بیشتر دچار عوارض جانبی شدند. عوارض جانبی معمول شامل تغییررنگ صورتی قابل برگشت پوست و راشهای پوستی بودند. هیچ عارضه جانبی جدیای در این 4 مطالعه گزارش نشد. مطالعات آینده با کیفیت بالاتر برای ارزیابی تاثیر استفاده از ضدسلها برای فاز خاموشی برای غیرفعال نگه داشتن بیماری کرون مورد نیاز است.