پیشینه
در سراسر جهان ماماها (Midwives) اولین سطح ارائه دهنده خدمات مراقبتی از مادران باردار هستند. با این وجود اطالاعات مناسبی پیرامون تفاوت مدلهای مراقبتی مداوم به سرپرستی ماما و سایر مدلهای مراقبتی در زمینه تفاوت در نرخ مرگ و بیماری، اثربخشی و پیامدهای روانشناختی گردآوری نشده است.
اهداف
مقایسه مدلهای مراقبت مداوم به سرپرستی ماما با سایر مدلهای مراقبتی، برای مادران باردار و نوزادان آنها.
روش های جستجو
ما ثبت کارآزماییهای گروه بارداری و زایمان در کاکرین (Cochrane Pregnancy and Childbirth Group's Trials Register) (تا 25 ژانویه 2016) را جستوجو کردیم و همچنین فهرست منابع مقالات انتخابشده را نیز بررسی کردیم.
معیارهای انتخاب
تمام کارآزماییهای منتشرشده یا منتشرنشده که در آنها زنان باردار به صورت تصادفی تحت مراقبت مداوم به سرپرستی ماما یا سایر مدلهای مراقبتی از مادر باردار و نوزاد قرار گرفته بودند، برای این مطالعه مروری انتخاب شدند.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده مطالعه مروری به طور مستقل، مطالعات را از منظر شرایط ورود به مطالعه مروری ارزیابی کردند، دادهها را استخراج و خطر سوگیری (Bias) را در آنها بررسی کردند و همچنین دقت مطالعات را تعیین کردند. کیفیت شواهد با استفاده از روش GRADE ارزیابی شد.
نتایج اصلی
15 مطالعه با مجموع 17674 زن شرکتکننده انتخاب شدند. ما با استفاده از روش GRADE، کیفیت شواهد مرتبط با هر یک از پیامدهای اولیه (شامل: بیحسی ناحیهای (نخاعی / اپیدورال)، زایمان با سزارین، زایمان واژینال با کمک (فورسپس / وکیوم)، زایمان واژینال خود به خود، سالم ماندن پرینه و تولد زودرس (قبل از هفته 37 بارداری)، مرگ قبل از هفته 24 جنینی و مرگ نوزادی) را ارزیابی کردیم. شواهد مربوط به همه پیامدهای اولیه از کیفیت بالایی برخوردار بودند.
در مورد پیامدهای اولیه، زنان تحت مراقبت مداوم به سرپرستی ماما، گزارش کمتری از بیحسی ناحیهای (میانگین خطر نسبی (RR): 0.85؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.78 تا 0.92؛ 17674 شرکتکننده؛ 14 مطالعه؛ شواهد با کیفیت بالا)، زایمان واژینال با کمک (میانگین RR: 0.90؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.83 تا 0.97؛ 17501 شرککننده؛ 13 مطالعه؛ شواهد با کیفیت بالا)، زایمان زودرس قبل 37 هفته (میانگین RR: 0.76؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.64 تا 0.91؛ 13238 شرکتکننده؛ 8 مطالعه؛ شواهد با کیفیت بالا) و مجموع مرگ نوزاد یا جنین قبل یا بعد از هفته 24 بارداری داشتند (میانگین RR: 0.84؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.71 تا 0.99؛ 17561 شرکتکننده؛ 13 مطالعه؛ شواهد با کیفیت بالا). زنان تحت مراقبت مداوم به سرپرستی ماما، گزارش بیشتری از زایمان واژینال خودبهخودی داشتند (میانگین RR: 1.05؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.03 تا 1.07؛ 16678 شرکتکننده؛ 12 مطالعه؛ شواهد با کیفیت بالا). در مورد پیامدهای زایمان با انجام سزارین و سالم ماندن پرینه، بین شرکتکنندگان گروههای مختلف تفاوتی وجود نداشت.
در پیامدهای ثانویه، زنان تحت مراقبت مداوم به سرپرستی ماما، گزارش کمتری از آمنیوتومی (Amniotomy) (میانگین RR: 0.80؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.66 تا 0.98؛ 3253 شرکتکننده؛ 4 مطالعه)، اپیزیوتومی (Episiotomy) (میانگین RR: 0.84؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.77 تا 0.92؛ 17674 شرکتکننده؛ 14 مطالعه) و مرگ نوزاد یا مرگ جنین قبل از هفته 24 (میانگین RR: 0.81؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.67 تا 0.98؛ 15645 شرکتکننده؛ 11 مطالعه) داشتند. زنان تحت مراقبت مداوم به سرپرستی ماما، گزارش بیشتری از استفاده از بیحسی / بیهوشی زایمانی (میانگین RR: 1.21؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.06 تا 1.37؛ 10499 شرکتکننده؛ 7 مطالعه) و مدت طولانیتر زایمان (به ساعت) (میانگین تفاوت (MD): 0.50؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.27 تا 0.74؛ 3328 شرکتکننده؛ 3 مطلعه) داشتند و احتمال بیشتری داشت که یک مامای مشخص بر زایمان آنها حاضر باشد (میانگین RR: 7.04؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 4.48 تا 11.08؛ 6917 شرکتکننده؛ 7 مطالعه). در مورد این پیامدها تفاوتی بین شرکتکنندگان گروهها وجود نداشت: مرگ نوزادی و جنینی در هفته 24 یا بعد از آن، القای زایمان، بستری شدن نوزاد بعد از زایمان، خونریزی پیش از زایمان، استفاده از اکسیتوسین کمکی حین زایمان، استفاده از اوپیوم، پارگی پرینه با نیاز به بخیه، خونریزی بعد از زایمان، شروع شیردهی مادر، تولد شیرخوار کم وزن، امتیاز 5 دقیقهای آپگار مساوی یا کمتر از هفت، تشنج نوزادی، انتقال شیرخوار برای مراقبت بیشتر یا به واحد مراقبتهای ویژه نوزادی (NICU) و مدت زمان بستری نوزاد در بیمارستان (به روز).
به دلیل بیثباتی در سنجش رضایتمندی مادران و هزینه ارائه مدلهای مختلف مراقبت به مادران، این پیامدها به صورت روایی گزارش شدند. در عمده مطالعات بررسی شده، نرخ رضایت مادران در مدل مراقبت مداوم به سرپرستی ماما بالاتر بود. همچنین مطالعه روند تغییر هزینهها در گذر از مدلهای مختلف نشان میداد که استفاده از مدل کنترل مداوم به سرپرستی ماما، موجب صرفهجویی در هزینهها میشود.
نتیجهگیریهای نویسندگان
این مطالعه مروری نشان میدهد که زنان بارداری که از مدل کنترل مداوم به سرپرستی ماما بهره میبردند، تحت مداخلات کمتری قرار گرفتند و از مراقبت ارائه شده برای خود و فرزندشان، خصوصا در زمینه عوارض جانبی احتمالی، در مقایسه با شرکتکنندگان سایر مدلهای مراقبت از مادر باردار، رضایتمندی بیشتری داشتند.
برای یافتن راهکارهای رسیدن به کاهش بیشتر تولد نوزاد زودرس و مرگ جنینی قبل از هفته 24 بارداری و همه مرگهای نوزادی / جنینی مرتبط با مدل مراقبت مداوم به سرپرستی ماما، تحقیقات بیشتری لازم است.
خلاصه به زبان ساده
مقایسه مدل مراقبت مداوم به سرپرستی ماما با سایر مدلهای مراقبتی برای مادر و نوزاد، در دوران بارداری، حین زایمان و مراقبتهای اولیه بعد از آن.
موضوع چیست؟
شیوههای مختلفی برای حفظ سلامت مادر و کودک حین بارداری، زایمان و مراقبتهای اولیه بعد از آن وجود دارد که به آنها اصطلاحا مدلهای مراقبت اطلاق میشود. گاهی متخصص زنان یا پزشک دیگر سرپرست تیم مراقبت است، و گاهی یک ماما این وظیفه را بر عهده دارد. گاهی وظایف بین ماما و متخصص زنان تقسیم میشود. یکی از این مدلها، مدل مراقبت مداوم به سرپرستی ماما خوانده میشود. در این مدل مراقبتی، از اولین مراجعه مادر تا زایمان و اولین روزهای بعد زایمان، سرپرستی به عهده ماما میباشد. ما میخواستیم دریابیم که آیا این مدل مراقبت مداوم به سرپرستی ماما، نسبت به سایر مدلهای مراقبتی، برتری دارد یا خیر.
اهمیت آن در چیست؟
این موضوع که در مدل مراقبت مداوم به وسیله ماما، یک ماما یا یک تیم ثابت از ماماها، مراقبت از مادر را از زمان بارداری تا روزهای اولیه بعد از تولد برعهده دارد، مورد توجه و پسند مادران قرار دارد. این تیم همچنین در صورت لزوم سایر سطوح مراقبتی را در مراقبت از مادر شریک میکنند. در مدلهایی که مراقبت به سرپرستی متخصص زنان یا پزشک خانواده انجام میگیرد، معمولا یک مامای مشخص، از ابتدا تا انتهای مراقبت ثابت نیست. ما میخواهیم بدانیم که آیا مدل مراقبت به سرپرستی ماما بیخطر است و این که چه مزایایی برای مادر و نوزاد میتواند داشته باشد.
چه شواهدی یافتیم؟
ما 15 مطالعه با مجموع 17674 مادر و کودک شرکتکننده را شناسایی کردیم (تا 25 ژانویه 2016). این مطالعه مروری هم شامل زنان با خطر پائین عوارض و هم زنان با خطر بالای عوارض (ولی هم اکنون بدون عارضه) میشود. در همه مطالعات ماماهای با صلاحیت حضور داشتند اما هیچ یک از مطالعات به مدلهای ارائه دهنده زایمان خانگی نمیپرداختند. ما از روشهای مطمئن برای ارزیابی کیفیت شواهد استفاده کردیم و هفت پیامد کلیدی را مدنظر قرار دادیم: زایمان زودرس (قبل از هفته 37 بارداری)، خطر از دست رفتن بارداری یا مرگ نوزاد در ماه اول بعد از تولد، زایمان واژینال خودبهخودی (یعنی بدون القا و بدون کمک فورسپس)، زایمان با انجام عمل سزارین، زایمان واژینال با کمک (فورسپس یا ونتوز)، سالم ماندن پرینه و استفاده از بیحسی ناحیهای (مثلا اپیدورال).
مهمترین فایده مدل مراقبت مداوم به سرپرستی ماما، میزان کمتر استفاده از بیحسی ناحیهای به روش اپیدورال در این مدل بود. به علاوه اپیزیوتومی و زایمان کمکی نیز در زنان این گروه کمتر بود. احتمال زایمان خود به خود در این زنان بیشتر بود، تعداد موارد سزارین تفاوتی نکرده بود. احتمال تولد نوزاد زورس و از دست رفتن بارداری نیز کاهش پیدا کرد. همچنین احتمال اینکه در حین زایمان، مادر تحت مراقبت مامایی که میشناسد باشد، بیشتر شد. این مطالعه مروری برای این مدل در مقایسه با سایر مدلها، عوارض بیشتری نیافت.
حجم شواهد با کیفیت بالا پیرامون هریک از این پیامدها به قدری بود که از درستی نتایج اطمینان حاصل کنیم. میتوان به میزان زیادی مطمئن بود که مطالعات آینده نیز با نتایج حاصل شده در این مطالعه مروری همراهی خواهند داشت.
این چه معنایی دارد؟
امکان قرار گرفتن تحت مراقبت مداوم به سرپرستی ماما باید برای عمده مادران فراهم شود. این مدل برای مادر و کودک فوایدی به همراه دارد؛حال آنکه عارضهای برای آن پیدا نشد. با این وجود نمیتوان عنوان کرد که این شواهد الزاما برای مادرانی که دچار عوارض حاملگی هستند نیز همین نتایج را به همراه خواهد داشت، چرا که مطالعات و شواهد تحت بررسی در این مطالعه مروری، شامل این گروه از زنان نمیشدند.