پیشینه
نسبت افرادی که با سرطان کنار میآیند و زنده میمانند در حال افزایش است. این امر منجر به افزایش آگاهی از اهمیت کیفیت زندگی، مانند عملکرد جنسی در افراد مبتلا به سرطان شده است. اختلال در عملکرد جنسی، یک عارضه بالقوه درازمدت در بسیاری از روشهای درمان سرطان است. این روشها شامل درمانهایی میشوند که بر ناحیه لگن و اندام تناسلی تأثیر مستقیم دارند و همچنین درمانهایی که تأثیر کلی (سیستمیک) بیشتری بر عملکرد جنسی بر جای میگذارند.
این مطالعه، نسخه بهروز شده از مطالعه مروری اصلی کاکرین است که در نشریه شماره 4، در سال 2007 درباره مداخلات برای درمان اختلالات جنسی مردان و زنان پس از درمان سرطان منتشر شده است. از زمان انتشار این مقاله در سال 2007، شمار کارآزماییهای مربوط به مردان و زنان افزایش یافته و مطالعه مروری کنونی فقط به نقد و بررسی مقالاتی اختصاص دارد که وضعیت زنان را بررسی کردهاند. یک مطالعه نیز در حال انتشار است که به وضعیت مردان اختصاص دارد.
اهداف
ارزیابی اثربخشی مداخلات برای درمان اختلال عملکرد جنسی در زنان پس از درمان سرطان و ارزیابی عوارض جانبی همراه با این مداخلات.
روش های جستجو
ما به بررسی پایگاه کارآزماییهای بالینی ثبتشده کاکرین (CENTRAL؛ Cochrane Central Register of Controlled Trials) (شماره 9؛2015))؛ MEDLINE؛ EMBASE؛ PsycINFO؛ AMED؛ CINAHL؛ چکیده مقالات و مرکز ثبت پژوهشهای NHS پرداختیم. این جستوجوها در ابتدا در ژانویه 2007 انجام شده و ما آنها را در سپتامبر 2015 بهروزرسانی کردیم.
معیارهای انتخاب
ما کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشدهای (RCTs ؛Randomised Controlled Trials) را در نظر گرفتیم که در آنها به ارزیابی اثربخشی درمان اختلال در عملکرد جنسی پرداخته شده بود. شرکتکنندگان حاضر در این کارآزماییها زنان مبتلا به اختلال عملکرد جنسی ناشی از درمان سرطان بودند. ما ارزیابی مداخلاتی را جستوجو کردیم که ماهیت دارویی، مکانیکی، رواندرمانی، درمانهای مکمل یا تمرین بدنی داشتند.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده مطالعه مروری به طور جداگانه، به استخراج دادهها و ارزیابی کیفیت کارآزماییها پرداختند. ما برای کارآزماییها روش متاآنالیز (meta-analysis) را همراه با ویژگیهای کلیدی قابل مقایسه در نظر گرفتیم.
نتایج اصلی
از زمان انتشار نسخه اصلی این مطالعه مروری، ما 11 مطالعه جدید را درباره زنان شناسایی کردهایم. یک مطالعه که در نسخه قبلی این مطالعه مروری شناسایی شده بود، در این بهروزرسانی حذف شد، زیرا معیارهای دقیقتر ما را برای گنجانده شدن در مطالعه برآورده نمیکرد. ما فقط مداخلات مربوط به درمان اختلال عملکرد جنسی، نه پیشگیری از آن، را مدنظر قرار داده بودیم.
در 11 کارآزمایی، مجموعا 1509 شرکتکننده زن به صورت تصادفی انتخاب شده بودند. در تمام کارآزماییها به مداخلات پس از درمان سرطان مربوط به بیماریهای زنان یا سرطان پستان پرداخته شده بود. هشت کارآزمایی به ارزیابی مداخله رواندرمانی یا آموزش روانشناختی اختصاص داشت. در دو کارآزمایی به ارزیابی مداخله دارویی و تمرینهای کگل (Kegel exercise یا pelvic floor exercises - منقبض و شل کردن پیاپی عضلههای قسمت تحتانی لگن خاصره) پرداخته شده بود. همه کارآزماییها، شامل زنان علاقهمند به جنس مخالف میشدند. خطر سوگیری (Bias) در هشت مطالعه بالا بود، زیرا در نمونه گروه کارآزمایی آنها کمتر از 50 شرکتکننده حضور داشت (یعنی کمتر از 50 شرکتکننده در یک بازوری کارآزمایی). این کارآزماییها نهتنها در محتوای مداخله، بلکه در ارزیابی پیامدها نیز متفاوت بودند، در نتیجه تجزیه و تحلیل ترکیبی با محدودیت روبرو شد. در کارآزماییهایی که در آنها به ارزیابی مداخله وابسته به درمان روانشناختی پرداخته شده بود، تأثیر بر اختلال عملکرد جنسی به صورت ترکیبی بود؛ در سه کارآزمایی برخی ارزیابیها از عملکرد جنسی، ثمربخش بودند و پنج کارآزمایی نیز هیچ حاصلی به همراه نداشتند. شواهد به دست آمده از سه کارآزمایی دیگر، دو مورد درباره کاربردهای گوناگون دارویی و یکی درباره تمرینهای ورزشی، با هم تفاوت داشتند و با نمونههای کوچک محدود شده بودند. تنها در کارآزمایی مربوط به ژل واژینال با pH-balanced، بهبودی معنیداری در عملکرد جنسی مشاهده شد. کارآزماییهای مربوط به مداخلات دارویی به اندازهگیری میزان آسیبهای وارده اختصاص داشتند که هیچ موردی در اینباره گزارش نشد. تنها در یک کارآزمایی، مداخله روانشناختی گزارش شد که هیچ آسیبی ناشی از مداخله رخ نداده است. در کارآزماییهای دیگر درباره پشتیبانی روانشناختی، میزان آسیب ارزیابی نشده بود.
نتیجهگیریهای نویسندگان
از زمان انتشار آخرین نسخه از این مطالعه مروری، مطالعات جدید اطلاعات شفافی را درباره تأثیر مداخلات برای درمان اختلال عملکرد جنسی زنان پس از درمان سرطان ارائه نمیدهند. در این مطالعه مروری مداخلات مربوط به اختلال عملکرد جنسی، طیفی را که برای زنان در دسترس باشد یا طیف وسیعتری از انواع سرطانها را که در آنها روشهای درمانی موجب افزایش خطر ابتلا به مشکلات جنسی باشند، نمایندگی نمیکنند. لازم است ارزیابیهای بیشتری در این زمینه صورت گیرد.
خلاصه به زبان ساده
مداخلات برای درمان اختلال در عملکرد جنسی پس از درمان سرطان.
پیشینه
در زنان، اختلالات جنسی یک عارضه بالقوه، ناشی از انواع روشهای درمان سرطان است. این مطالعه مروری به ارزیابی اثربخشی روشهای درمانی (مداخلات) از هر نوع، مثلا دارو یا تمرینات ورزشی برای درمان اختلال در عملکرد جنسی در زنان پس از درمان سرطان اختصاص داشت.
این مطالعه مروری، نسخه بهروز شدهای است که در سال 2007 منتشر شده و در آن اثربخشی مداخلات برای درمان ناتوانی جنسی در مردان و زنان ارزیابی شده بود. ما بر آن شدیم تا این مطالعه مروری بازنگریشده را به دلیل افزایش تعداد کارآزماییها به طور جداگانه برای زنان ارائه کنیم. بررسی دیگر درباره مردان در دست انجام است.
ویژگیهای مطالعه
ما 11 کارآزمایی جدید را که به مداخلات برای درمان اختلال در عملکرد جنسی زنان اختصاص داشت، در سپتامبر 2015 شناسایی کردیم. ما یک کارآزمایی را که در نسخه قبلی این مطالعه مروری قرار داشت حذف کردیم، زیرا در آن کارآزمایی به ارزیابی درمان برای جلوگیری از اختلال عملکرد جنسی پرداخته شده بود و دیگر به این مطالعه مروری مربوط نمیشد. مداخلات به لحاظ محتوای آنها و اینکه چگونه محققان اثربخشی آنها را ارزیابی کردند، با یکدیگر تفاوت داشتند. هشت مورد از مداخلات، به پشتیبانی روانشناختی مانند مشاوره درباره مسائل جنسی یا پشتیبانی نظیر آن اختصاص داشتند. یکی دیگر درباره کرم تستوسترون بود و دیگری به تست ژل واژینال با pH-balanced اختصاص داشت و مداخله دیگر به pelvic floor exercises مربوط میشد. سطح یافتههای حاصل از شش کارآزمایی ضعیف است، زیرا در آنها شمار اندکی از زنان بررسی شده بودند.
نتایج اصلی
در کل کارآزماییها، میزان تأثیر بر عملکرد جنسی متفاوت بود. این امر رسیدن به نتایج روشن را دشوار میسازد. برای مثال، در میان کارآزماییهایی که در آنها به ارزیابی درمان مبتنی بر پشتیبانی روانشناختی پرداخته شده بود، در چهار مطالعه معلوم شد که برخی ارزیابیها و نه سایر ارزیابیها، درخصوص عملکرد جنسی بهبود یافتهاند، اما در پنج مطالعه مشخص شد که طبق هر نوع ارزیابی بهکار رفته، هیچ بهبودی در عملکرد جنسی حاصل نشده است. برای سایر مداخلات تست شده، تنها کارآزمایی مربوط به ژل واژینال از بهبود در عملکرد جنسی حکایت داشت و در آن هیچگونه عارضه جانبی گزارش نشد. تنها در یکی از مداخلات روانشناختی گزارش شد که هیچ آسیبی ناشی از مداخله رخ نداده است. کارآزماییهای دیگر درباره پشتیبانی روانشناختی به ارزیابی آسیبها اختصاص نداشتند. این شکاف مهمی است، زیرا برخی از زنان ممکن است صحبت درباره مشکلات جنسی شخصی را به منزله بخشی از درمان، ناراحتکننده بدانند.
برای تمام مداخلات به ارزیابیهای بیشتری نیاز است. در مطالعات کنونی فقط به اثربخشی مداخلات در زنان مبتلا به سرطانهای مربوط به زنان و پستان بررسی شده، اما خطر بروز مشکلات جنسی بعد از درمان سایر سرطانها وجود دارد. در ارزیابیهای بعدی باید شمار بیشتری از شرکتکنندگان حضور داشته باشند.