سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS ؛polycystic ovary syndrome) یک بیماری آندوکرین (غدد درون‌ریز) معمول است، که تقریبا 1 زن از هر 10 زن را تحت تاثیر قرار می‌دهد. PCOS با دو ویژگی از سه ویژگی زیر تعریف شده است: اولیگو – یا انوولاسیون (oligo- or anovulation)، هیپرآندروژنیسم بالینی یا بیوشیمیایی (clinical or biochemical hyperandrogenism) یا هر دو، یا تخمدان‌های پلی‌کیستیک.
زنان مبتلا به PCOS ممکن است دچار طیف گسترده‌ای از مشکلات سلامت از جمله پریودهای کم و نامنظم، رشد موهای زائد و آکنه و باروری غیرطبیعی شوند. نگرانی‌های بهداشتی در دراز مدت عبارت بودند از افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، دیابت و توسعه بیماری پیش سرطانی رحم.

ارزیابی اثربخشی و آسیب‌های جراحی تخمدان به عنوان درمانی برای تسکین علائم هیرسوتیسم (رشد بیش از حد مو در صورت و اندام) (hirsutism)، آکنه و ‌قاعدگی نامنظم در PCOS.

ما پایگاه ثبت تخصصی گروه زنان و باروری در کاکرین؛ CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase و PsycINFO را (از ابتدا تا 17 اکتبر 2016) جست‌وجو کردیم. ما فهرست استنادی، ثبت کارآزمایی‌های در حال انجام و مجموعه مقالات کنفرانس را به صورت دستی جست‌وجو کردیم.

ما کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل‌شده (RCTs ؛randomised controlled trails) را درباره زنان تحت دریل شدن تخمدان در مقایسه با عدم درمان، درمان دارویی یا سایر درمان‌های جراحی برای علائم PCOS انتخاب کردیم.

ما از روش‌های استاندارد روش‌شناسی توصیه شده توسط کاکرین استفاده کردیم. معیارهای پیامد اولیه عبارت بودند از بهبودی در نظم قاعدگی و علائم آندروژنیک PCOS (هیرسوتیسم، آکنه)؛ معیارهای پیامد ثانویه عبارت بودند از آسیب‌ها، تغییر شاخص توده بدنی (BMI)، دور کمر، سطوح آندروژن، معیارهای متابولیک و کیفیت زندگی. ما کیفیت شواهد را با استفاده از سیستم GRADE (نظام درجه‌بندی کیفیت شواهد و قدرت توصیه‌ها) ارزیابی کردیم.

ما 22 RCT (2278 زن تجزیه‌و‌تحلیل شدند) را درباره شرکت‌کنندگان مبتلا به PCOS و علائم آکنه، هیرسوتیسم یا سیکل‌های نامنظم قاعدگی، که در همه آنها دریل کردن لاپاروسکوپیک تخمدان (LOD) به عنوان یک مداخله در نظر گرفته شده بود، انتخاب کردیم.
دو مطالعه منبع حمایت مالی خود را گزارش کردند (Farquhar 2002 - بخشی از آن توسط بنیاد تحقیقات پزشکی اوکلند (Auckland Medical Research Foundation) حمایت شد؛ Sarouri 2015 - نویسندگان از معاون پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی گیلان برای تأمین مالی این پروژه تشکر می‌کنند).
کیفیت شواهد از کیفیت بسیار پایین تا متوسط رتبه‌بندی شد. محدودیت‌های اصلی عبارت بود از عدم دقت ناشی از تعداد کم مطالعات، تناقض و خطر سوگیری (bias) ناشی از عدم توانایی در کورسازی شرکت‌کنندگان. مطالعات اندکی برای ارزیابی خطر سوگیری انتشار وجود داشت.
نظم قاعدگی
دو مطالعه LOD را در مقابل متفورمین مقایسه کردند (226 = n) اما از آنها در مورد نظم قاعدگی نمی‌توان نتیجه‌گیری کرد، زیرا یافته‌های آنها متناقض بوده و برای ترکیب مناسب نبودند. به نظر می‌رسد که تفاوت اندکی در نرخ زنان گزارش شده با بهبود در نظم قاعدگی هنگام مقایسه LOD با درمان دارویی از جمله متفورمین (metformin) + کلومیفن (clomiphene) (OR: 1.02؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.64 تا 1.64؛ 2 مطالعه؛ 332 زن؛ 13% = I2؛ شواهد با کیفیت پایین)، لتروزول (letrozole) (OR: 1.08؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.64 تا 1.84؛ 1 مطالعه؛ 260 زن؛ شواهد با کیفیت پایین)، متفورمین + لتروزول (OR: 0.95؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.49 تا 1.81؛ 1 مطالعه؛ 146 زن؛ شواهد با کیفیت پایین) وجود داشت یا تفاوتی وجود نداشت. با این حال، یک مطالعه نشان داد که LOD نسبت به گونادوتروپین (gonadotrophin) بهتر بود (OR: 19.2؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 3.17 تا 116.45؛ 1 مطالعه؛ 35 زن؛ شواهد با کیفیت بسیار پایین).
به نظر می‌رسد که هنگام مقایسه LOD تک‌قطبی دوطرفه (bilateral unipolar LOD) با LOD یک‌طرفه (OR: 1.51؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.62 تا 3.71؛ 2 مطالعه؛ 104 زن؛ 0% = I2؛ شواهد با کیفیت متوسط)، LOD تحت هدایت سونوگرافی ترانس‌واژینال (OR: 1.23؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.64 تا 2.37؛ 1مطالعه؛ 147 زن؛ شواهد با کیفیت پایین)، LOD با استفاده از دوز تنظیم شده گرمایی مطابق با حجم تخمدان (OR: 0.42؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.16 تا 1.14؛ 1مطالعه؛ 115 زن؛ شواهد با کیفیت پایین) یا LOD دوقطبی (OR: 1.00؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.05 تا 18.57؛ 1 مطالعه؛ 18 زن؛ شواهد با کیفیت پایین) تفاوت اندکی در نرخ زنان گزارش‌دهنده بهبودی در نظم قاعدگی وجود داشت یا تفاوتی وجود نداشت.
چهار تا پنج سوراخ در هر تخمدان ممکن است نرخ زنان گزارش‌دهنده نظم قاعدگی را در مقایسه با دو سوراخ یا کمتر بهبود ببخشد (OR: 16.04؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 4.19 تا 61.34؛ 2 مطالعه؛ 73 زن؛ 0% = I2؛ شواهد با کیفیت پایین).
علائم آندروژنیک
هنگام مقایسه LOD با متفورمین یا گونادوتروپین؛ احتمالا تفاوت اندکی در بهبود علائم آندروژنیک (OR: 1.00؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.42 تا 2.37؛ 1 مطالعه؛ 126 زن؛ شواهد با کیفیت متوسط)، آکنه (OR: 3.20؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.33 تا 30.94؛ 1 مطالعه؛ 25 زن؛ شواهد با کیفیت پایین)، هیرسوتیسم (OR: 2.31؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.22 تا 23.89؛ 1 مطالعه؛ 25 زن؛ شواهد با کیفیت پایین) وجود داشت یا تفاوتی وجود نداشت.
هنگام مقایسه LOD با LOD تحت هدایت سونوگرافی ترانس‌واژینال، با توجه به هیرسوتیسم (OR: 1.09؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.30 تا 3.91؛ 1 مطالعه؛ 39 زن؛ شواهد با کیفیت پایین) یا آکنه (OR: 0.84؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.20 تا 3.50؛ 1 مطالعه؛ 31 زن؛ شواهد با کیفیت پایین) به نظر می‌رسد تفاوت اندکی در بهبود علائم آندروژنیک وجود داشته یا تفاوتی وجود نداشته باشد.
آسیب‌ها
LOD با اثرات جانبی گوارشی کمتری نسبت به متفورمین به همراه کلومیفن همراه بود (OR: 0.05؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.01 تا 0.36؛ 2 مطالعه؛ 332 زن؛ 0% = I2؛ شواهد با کیفیت متوسط). یک مطالعه تفاوت اندکی را در نرخ سندرم تحریک بیش از حد تخمدان بین LOD و گونادوتروپین‌ها نشان داد یا تفاوتی را نشان نداد (OR: 0.08؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.00 تا 1.61؛ 1 مطالعه؛ 33 زن؛ شواهد با کیفیت پایین).
چسبندگی کم‌تری با هیدرولاپاروسکوپی (hydrolaparoscopy) ترانس‌واژینال در مقایسه با LOD وجود داشت (OR: 0.10؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.05 تا 0.18؛ 1 مطالعه؛ 246 زن؛ شواهد با کیفیت متوسط). به نظر می‌رسد تفاوت اندکی در چسبندگی (adhesions)، زمانی که انرژی متغیرLOD با LOD استاندارد مقایسه شد، وجود داشته یا تفاوتی وجود نداشت (OR: 0.96؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.32 تا 2.88؛ 1 مطالعه؛ 64 زن؛ شواهد با کیفیت پایین). مطالعه دیگری (44 زن) گزارش کرد که هیچ‌کدام از زنانی که پس از LOD مرسوم یا یک‌طرفه به جراحی روی آوردند، دچار چسبندگی نشدند.

شواهد روشنی وجود نداشت که نشان دهد LOD نظم قاعدگی یا علائم آندروژنی PCOS را در مقایسه با بسیاری از درمان‌های دارویی مورد استفاده در مطالعات انتخاب شده بهبود می‌بخشد. LOD با اثرات جانبی گوارشی کم‌تری نسبت به متفورمین و کلومیفن همراه بود.
همچنین هیچ شواهد بارزی از تفاوت در اثربخشی بین انواع LOD وجود نداشت، به جز اینکه LOD با 4 تا 5 سوراخ در هر تخمدان ممکن است موثرتر از دو سوراخ یا کمتر باشد. شواهد اندکی درباره مقایسه LOD با انواع مختلف جراحی وجود داشت، اگر چه یک مطالعه به این نتیجه رسید که هیدرولاپاروسکوپی ترانس‌واژینال دارای خطر چسبندگی کم‌تری نسبت به LOD است.
شواهدی از یک مطالعه کوچک در مورد منفعت استفاده از LOD در مقایسه با گونادوتروپین برای تنظیم قاعدگی وجود داشت. با این حال، گونادوتروپین‌ها به ندرت برای این نشانه استفاده می‌شوند.