پیشینه
پیشگیری از بیماریهای قلبی و عروقی (CVD؛ cardiovascular disease) یک اولویت اصلی سلامت عمومی است. تعدادی از عوامل غذایی با اصلاح عوامل خطر CVD مرتبط شده است. یکی از این عوامل، وجود فیبر در رژیم غذایی است که ممکن است دارای ارتباط مفید با عوامل خطر CVD باشد. نیاز به بررسی شواهد موجود بر اساس کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده (RCT) در این زمینه، وجود دارد.
اهداف
هدف اصلی از این مطالعه مروری نظاممند، تعیین اثربخشی فیبر در رژیم غذایی برای پیشگیری اولیه از CVD بود.
روش های جستجو
جستجوی خود را در منابع زیر انجام دادیم: پایگاه کارآزماییهای بالینی ثبت شده کاکرین (CENTRAL؛ Cochrane Central Register of Controlled Trials) (کتابخانه کاکرین (The Cochrane Library))، Ovid Medline (از 1946 تا ژانویه 2015)، OVID EMBASE (از 1947 تا ژانویه 2015)، Science Citation Index Expanded (از 1970 تا ژانویه 2015)، دو مرکز ثبت کارآزمایی بالینی در ژانویه سال .2015 ما همچنین فهرست منابع مقالات مرتبط را بررسی کردیم. هیچ محدودیتی در مورد زبان انتشارات اعمال نشد.
معیارهای انتخاب
RCTهایی را انتخاب کردیم که به مقایسه اثرات فیبر در رژیم غذایی با هیچ نوع مداخله یا حداقل مداخله بر CVD و عوامل مرتبط با آن پرداخته باشد. شرکتکنندگان این مطالعات، بزرگسالانی بودند که در معرض خطر CVD قرار داشته یا از یک جمعیت کلی انتخاب شده بودند.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده این مطالعه مروری به طور جداگانه مطالعات را انتخاب، دادهها را استخراج و خطر سوگیری (Bias) را ارزیابی کردند. یک نویسنده سوم، وجود هرگونه تفاوت را بررسی کرد. یک نویسنده دیگر نیز، تحلیلها را ارزیابی کرد.
نتایج اصلی
23 کارآزمایی بالینی تصادفیسازی و کنترل شده (1513 شرکتکنندگان تصادفیسازی شده) را انتخاب کردیم که به بررسی اثر فیبر در رژیم غذایی پرداخته بودند. خطر سوگیری برای اکثر این مطالعات نامشخص بود و مطالعات دارای نمونههایی با حجم کوچک بودند. در تعداد کمی از مطالعات، مدت زمان مداخله بیش از 12 هفته بود. طیف گستردهای از منابع فیبر استفاده شده و شباهت کمی بین گروهها از نظر انتخاب مداخله وجود داشت.
هیچ یک از مطالعات، مرگومیر (کلی یا ناشی از قلبی و عروقی) یا حوادث قلبی عروقی را گزارش نداد. نتایج درباره چربیها نشان میدهد که افزایش فیبر دارای اثر مفید و معنیدار بر سطح کلسترول کل (17میانگین تفاوت (MD): mmol/L 0.20 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.34 - تا 0.06 - ؛ کارآزمایی (20 مقایسه)؛ 1067 شرکتکننده تصادفیسازی شده)، و سطح کلسترول LDL (MD: mmol/L 0.14 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.22 - تا 0.06 - ) بود، اما بر سطح تریگلیسیرید (MD: mmol/L 0.00؛ 95 فاصله اطمینان (CI): 0.04 - تا 0.05) تاثیری نداشت. همچینین کاهش بسیار کوچک (به جای افزایش)، اما معنیدار از نظر آماری، در سطح HDL با افزایش مصرف فیبر مشاهده شد (MD: mmol/L 0.03 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.06 - تا 0.01 - ).
مطالعات کمتری (10 کارآزمایی؛ 661 شرکتکننده تصادفیسازی شده) پیامد فشار خون را گزارش دادند که در آن اثر معنیدار افزایش مصرف فیبر بر فشار خون دیاستولیک (MD: mmol/L 1.77 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 2.61 - تا 0.92 - ) مشاهده شد، در حالی که با افزایش فیبر، فشار خون سیستولیک کاهش داشت، اما این کاهش از نظر آماری معنیدار نبود (MD: mmol/L 1.92 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 4.02 - تا 0.19). به نظر نمیرسد که هیچگونه اثرات زیر گروه با توجه به ماهیت نوع مداخله (مکملهای فیبر یا ارائه مواد غذایی / مشاوره برای افزایش مصرف فیبر) یا نوع فیبر (محلول یا نامحلول) وجود داشته باشد، اگرچه تعداد مطالعاتی که در هر زیر گروه سهیم بودند، کوچک بود. با توجه به خطرات تورش مشاهده شده برای کلسترول کل و ناهمگنی آماری مشاهده شده برای فشار خون سیستولیک، همه تحلیلها باید با احتیاط تفسیر شوند. به نظر میرسد عوارض جانبی، هر جا که گزارش شده، بیشتر مربوط به عوارض جانبی خفیف تا متوسط دستگاه گوارش است و این عوارض، به طور کلی در گروههای مداخله فیبر بیشتر از گروه کنترل گزارش شده است.
نتیجهگیریهای نویسندگان
مطالعات انجام شده، کوتاهمدت بودند و از این رو، پیامد اصلی ما، یعنی حوادث بالینی CVD گزارش نشده بود. تحلیلهای آمیخته برای عوامل خطر CVD، کاهش در کلسترول کل و کلسترول LDL و کاهش در فشار خون دیاستولیک را با افزایش مصرف فیبر، نشان میدهد. هیچ اثر آشکاری از تحلیل زیرگروهها بر اساس نوع مداخله یا نوع فیبر وجود نداشت. اما تعداد مطالعات موجود در هر یک از این تحلیلها کوچک بود. خطر سوگیری در اکثر مطالعات نامشخص و برای برخی از حوزههای کیفیت بالا بود. بنابراین باید نتایج به دست آمده با احتیاط تفسیر شوند. برای تعیین اثر نوع فیبر (محلول در مقابل نامحلول) و شیوه استفاده (مکمل در مقابل مواد غذایی) بر حوادث قلبی و عروقی و عوامل خطر برای پیشگیری اولیه از بیماری قلبی و عروقی، نیاز به انجام RCTهای بلندمدت، که به خوبی اجرا شوند، وجود دارد.
خلاصه به زبان ساده
فیبر غذایی برای جلوگیری از بیماریهای قلبی و عروقی
پیشینه
بیماریهای قلبی عروقی (CVD)، گروهی از بیماریهای موثر بر قلب و عروق خونی هستند. CVD، یک بار جهانی است و بین مناطق مختلف، متفاوت است که بخشی از این تنوع به عوامل غذایی مرتبط میشود. این عوامل به این دلیل مهم هستند که میتوانند برای کمک به پیشگیری از CVD و مدیریت آن، اصلاح شوند. این مرور، اثربخشی افزایش مصرف فیبر را بهعنوان یک مکمل یا به صورت مواد غذایی در کاهش مرگ ناشی از بیماریهای قلبی و عروقی، مرگ به هر علت، نقطه پایانی غیرکشنده (مانند حملات قلبی، سکته و آنژین) و عوامل خطر CVD در بزرگسالان سالم و بزرگسالان در معرض خطر CVD ارزیابی کرده است.
ویژگیهای مطالعه
در پایگاههای اطلاعاتی علمی کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده (RCT، کارآزماییهای بالینی که در آنها افراد بطور تصادفی به دو یا چند گروه درمانی تقسیم میشوند) که در افراد سالم یا کسانی که در معرض خطر بالای ابتلا به بیماری قلبی و عروقی قرار دارند، به دنبال اثرات مصرف فیبر در رژیم غذایی هستند، به جستوجو پرداختیم. ما افرادی را که در حال حاضر مبتلا به CVD (به عنوان مثال حملات قلبی و سکته مغزی و آنژین صدری) بودند، انتخاب نکردیم. شواهد تا ژانویه 2015 ، بهروز است.
نتایج اصلی
بیست و سه کارآزمایی، معیارهای ورود به مطالعه ما را داشتند. همه این کارآزماییها، مدت زمان پیگیری کوتاهی داشتند، بنابراین نمیتوانستند اثر مصرف فیبر را بر حوادث CVD بررسی کنند. همه این کارآزماییها، اثرات مصرف فیبر را بر سطح چربی (چربیها، مواد شبیه چربی، از جمله کلسترول موجود در خون هستند)، فشار خون یا هر دو بررسی کرده بودند. ادغام کردن نتایج نشان داد با افزایش مصرف فیبر، در کلسترول کل و کلسترول LDL (گاهی اوقات به نام کلسترول «بد» شناخته میشود) و فشار خون دیاستولیک کاهش دیده میشود. هیچ الگوی روشنی برای نوع فیبر استفاده شده (فیبر محلول و نامحلول) و یا روش آمادهسازی فیبر (از طریق مکمل یا مواد غذایی) ارائه نشد، اما مطالعات محدودی در هر گروه وجود دارد، بنابراین نتایج قطعی نیستند.
خطر سوگیری مطالعات انتخاب شده
به طور کلی خطر سوگیری نامشخص بود و قضاوت ما بر این است که خطر سوگیری تعداد کمی از مطالعات، کم بود (بنابراین احتمال کمتری برای رسیدن به نتایج غلط به خاطر شرکتکنندگان یا محققان وجود داشت). برخی دیگر از مطالعات نیز از نظر تعدادی از معیارهای کیفیت، دارای خطر زیاد سوگیری بودند. با توجه به این مساله، نتایج حاصل از این بررسی باید با احتیاط تفسیر شوند. برای تعیین اثر مصرف بر حوادث قلبی و عروقی و بررسی بیشتر اثرات آن با توجه به نوع فیبر و روشی که در آن فیبر افزایش داده شده تهیه میشود، نیاز به انجام RCTهای بلندمدت، که به خوبی اجرا شوند، وجود دارد.