پیشینه
سندرم گیلن-باره (GBS) یک بیماری فلجکننده حاد است که بهعلت التهاب اعصاب محیطی ایجاد میشود. این مطالعه مروری، بهروزشده مطالعهای است که اولینبار در تاریخ 2001 منتشر و آخرینبار در سال 2012 بهروز شده است.
اهداف
بررسی اثرات تعویض پلاسما برای درمان GBS.
روش های جستجو
برای این مطالعه مروری در تاریخ 18 ژانویه 2016 پایگاههای اطلاعاتی زیر را جستوجو کردیم: مرکز ثبت تخصصی گروه عصبیعضلانی در کاکرین (Cochrane Neuromuscular Specialised Register)، CENTRAL ،MEDLINE، و Embase. همچنین، مراکز ثبت کارآزماییهای بالینی را نیز جستوجو کردیم.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفی و شبهتصادفیسازی شده تعویض پلاسما در مقابل تعویض کاذب یا درمان حمایتی، یا مقایسه رژیمها یا روشهای مختلف تعویض پلاسما.
گردآوری و تحلیل دادهها
از روششناسی استاندارد کاکرین پیروی کردیم.
نتایج اصلی
در اولین نسخه این مطالعه مروری، 6 کارآزمایی مناسب با 649 شرکتکننده وجود داشت که تعویض پلاسما را با درمان حمایتی مقایسه کرده بود. در بهروزرسانیهای بعدی هیچ کارآزمایی مناسبی شناسایی نشد. 2 مطالعه دیگر تعداد مختلف عمل تعویض پلاسما را مقایسه کردند. بهطور کلی، کارآزماییهای گردآوری شده خطر سوگیری (bias) متوسط داشتند (بهطور کلی، این مطالعات خطر کمی داشتند اما خطر سوگیری همه آنها به دلیل نداشتن کورسازی، بالا است).
در یک کارآزمایی با 220 شرکتکننده به شدت بد حال، زمان متوسط برای ریکاوری راه رفتن با کمک بهطور چشمگیری با تعویض پلاسما (30 روز) در مقایسه با بدون تعویض پلاسما (44 روز) کمتر بود. در کارآزمایی دیگری با 91 شرکتکنندهای که درگیری خفیفی داشتند، زمان متوسط ریکاوری حرکتی با تعویض پلاسما (6 روز) نسبت به بدون تعویض پلاسما (10 روز) کوتاهتر بود. بعد از 4 هفته، شواهد با کیفیت متوسط حاصل از دادههای ترکیبی 3 کارآزمایی با مجموع 349 بیمار نشان داد که تعویض پلاسما بهطور چشمگیری نسبت بیمارانی را که توانایی راه رفتن را با کمک پیدا میکنند، افزایش میدهد (خطر نسبی (RR): 1.60؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.19 تا 2.15).
در 5 کارآزمایی با 623 شرکتکننده، شواهد با کیفیت متوسط نشان داد که RR برای بهبودی با یک یا چند گرید بیشتر ناتوانی بعد از 4 هفته 1.64 برابر بیشتر از تعویض پلاسما بود (95% فاصله اطمینان (CI): 1.37 تا 1.96). همچنین، بر اساس شواهد با کیفیت متوسط، شرکتکنندههایی که تحت درمان با تعویض پلاسما قرار گرفتند، در زمان به دست آوردن توانایی راه رفتن بدون کمک (3 کارآزمایی با 349 شرکتکننده؛ RR: 1.72؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.06 تا 2.79) و نیاز به تهویه مصنوعی (5 کارآزمایی با 623 شرکتکننده؛ RR: 0.53؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.39 تا 0.74) وضعیت بهتری داشتند. در گروه تعویض پلاسما نسبت به گروه کنترل شرکتکنندههای بیشتری دچار عود شدند (6 کارآزمایی با 649 شرکتکننده؛ RR: 2.89؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.05 تا 7.93؛ شواهد با کیفیت متوسط). با وجود این، بر اساس شواهد با کیفیت متوسط، احتمال به دست آوردن تمام قدرت عضلانی در یک سال در گروه تعویض پلاسما نسبت به گروه بدون تعویض بیشتر (5 کارآزمایی با 404 شرکتکننده؛ RR: 1.24؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.07 تا 1.45)، و احتمال عوارض شدید حرکتی کمتر بود (6 کارآزمایی با 649 شرکتکننده؛ RR: 0.65؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.44 تا 0.96). شواهد با کیفیت بالای حاصل از 6 کارآزمایی با 649 شرکتکننده نتوانست خطر پائینتر مرگ را به دنبال تعویض پلاسما نسبت به گروه کنترل تائید یا رد کند (RR: 0.86؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.45 تا 1.65).
3 کارآزمایی (با 556 شرکتکننده) جزئیات عوارض جانبی جدی را طی بستری در بیمارستان نشان داد؛ تحلیلهای ترکیبی هیچ افزایشی در رخدادهای عفونی جدی در مقایسه با گروه کنترل پیدا نکرد (RR: 0.91؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.73 تا 1.13)، و هیچ تفاوتی در عدم ثبات فشارخون، آریتمیهای قلبی یا آمبولی ریوی وجود نداشت.
نتیجهگیریهای نویسندگان
شواهد با کیفیت متوسط بهبودی خیلی بیشتری را بدون افزایش چشمگیر عوارض جانبی جدی، با تعویض پلاسما نسبت به مراقبت حمایتی در بزرگسالان مبتلا به GBS نشان میدهند. بر اساس شواهد با کیفیت متوسط، افزایش کوچک اما چشمگیری در خطر عود در حین 6 تا 12 ماه اول بعد از شروع تعویض پلاسما در مقایسه با عدم تعویض پلاسما، وجود داشت. با این وجود، بعد از یک سال، با تعویض پلاسما به دست آوردن قدرت کامل عضله احتمالش بیشتر و ضعف باقیمانده شدید کمتر بود.
خلاصه به زبان ساده
تعویض پلاسما در درمان سندرم گلین-باره
سوال مطالعه مروری
شواهد اثر تعویض پلاسما را در افراد مبتلا به سندرم گیلن-باره (GBS) مرور کردیم.
پیشینه
GBS یک بیماری نادر و جدی است که در آن اعصاب محیطی (اعصاب خارج از دستگاه عصبی مرکزی) ملتهب میشوند. این بیماری باعث فلج و اختلال حسی میشود. بسیاری از بیماران مبتلا به GBS اخیرا مبتلا به یک عفونت ریوی یا گوارشی میشوند که میتواند باعث حمله آلرژیک به اعصاب شود. همچنین، آنتیبادیهای ضد عفونت اعصاب را هدف میگیرند و باعث GBS میشوند. تعویض پلاسما عوامل محلول را شامل آنتیبادیهای خون پاک میکند و به عنوان یک روش درمانی استفاده میشود. این روش باعث جایگزین شدن پلاسمای بیمار با یک پلاسمای ساختگی میشود که معولا محلول آلبومین است.
ویژگیهای مطالعه
جستوجوی وسیعی از پایگاههای اطلاعاتی برای کارآزماییهایی انجام دادیم که در آنها شرکتکنندهها بهصورت تصادفی به گروه تعویض پلاسما یا عدم درمان به جز مراقبت حمایتی تقسیم شدهاند. 6 کارآزمایی پیدا کردیم که شامل 649 شرکتکننده بود. هر 6 کارآزمایی تعویض پلاسما را با درمان حمایتی مقایسه کردند. همه این مطالعات خطر سوگیری پائینی داشتند، به جز اینکه شرکتکنندهها و ارائهدهندگان خدمات به آنها از نوع درمان داده شده آگاه بودند (کورسازی انجام نشده بود). دو مطالعه دیگر تعداد مختلف تعویض پلاسما را باهم مقایسه کردند و در تحلیل وارد نشدند ولی درباره آنها بحث شده است.
نتایج کلیدی و کیفیت شواهد:
تعویض پلاسما سرعت بهبودی را در GBS بیشتر کرد. این روش درمان عارضهای نداشت، بهجز اینکه کمی میزان عود را افزایش میداد. با این وجود، تعویض پلاسما احتمالا شانس به دست آوردن قدرت کامل عضله را بعد از یک سال افزایش میدهد. هیچ کارآزمایی جدیدی از زمان اولین انتشار این مطالعه مروری در سال 2001 انجام نشدهاست. اما، کارآزماییهایی در مورد مقایسه تعویض پلاسما و تزریق داخل وریدی ایمنوگلوبولین انسانی (قسمت آنتیبادی پلاسما) انجام شده است. این کارآزماییها در مطالعه مروری دیگری در کاکرین گردآوری شدهاند و نشان میدهند که اثرات هر دو درمان مشابه است.
این شواهد تا تاریخ 18 ژانویه 2016 بهروز است.