پیشینه
آنیوپلوئیدیهای جنینی (fetal aneuploidies) شایع شامل سندرم داون (Down syndrome) (تریزومی 21 یا T21)، سندرم ادوارد (Edward syndrome) (تریزومی 18 یا T18)، سندرم پاتو (Patau syndrome) (تریزومی 13 یا T13)، سندرم ترنر (Turner syndrome) (45، X)، سندرم کلاینفلتر (Klinefelter syndrome) (47، XXY)، سندرم X سهگانه (Triple X syndrome) (47، XXX) و سندرم جاکوب (سندرم 47،XYY) (47، XYY) بودند. غربالگری پریناتال برای آنیوپلوئیدیهای جنینی در بسیاری از کشورها جزء مراقبت استاندارد محسوب میشود، اما تستهای بیوشیمیایی و سونوگرافی فعلی دارای میزان مثبت و منفی کاذبی هستند. کشف DNA آزاد در خون جنینی (ccfDNA) در خون مادر، تستهای غیر تهاجمی پریناتال بر پایه ژنومیک (gNIPT) بالقوهای را به عنوان روش غربالگری دقیقتر فراهم میکند. دو رویکرد استفاده شده برای gNIPT، توالییابی شاتگان موازی درحد وسیع (MPSS ؛massively parallel shotgun sequencing) و توالییابی موازی هدفمند درحد وسیع (TMPS ؛targeted massively parallel sequencing) هستند.
اهداف
ارزیابی و مقایسه دقت تشخیصی MPSS و TMPS برای gNIPT بهعنوان تست درجه اول در جمعیتهای انتخاب نشده از زنان باردار تحت غربالگری آنیوپلوئیدی یا بهعنوان تست درجه دوم در زنان بارداری که پس از غربالگری درجه اول در معرض خطر بالای آنیوپلوئیدی جنینی شایع قرار داشتند. نتایج gNIPT توسط یک منبع استاندارد مثل کاریوتایپ جنینی (fetal karyotype) یا بررسی بالینی جنین تایید شد.
روش های جستجو
ما 13 پایگاه اطلاعاتی (شامل MEDLINE ،Embase و Web of Science) را از 1 ژانویه 2007 تا 12 جولای 2016 بدون در نظر گرفتن محدودیت زبانی، فیلتر جستوجو یا نوع انتشار جستوجو کردیم. ما همچنین فهرست منابع مرتبط غربالگری شده را از متن کامل مقالات، وبسایتهای شرکتهای تشخیصی خصوصی پریناتال و مجموعه مقالات کنفرانس را جستوجو کردیم.
معیارهای انتخاب
مطالعات میتوانستند زنان باردار را در هر سن، قومیت و سن بارداری با بارداری تکی یا چندقلویی انتخاب کنند. زنان باید یک تست غربالگری برای آنیوپلوئیدی جنینی با استفاده از MPSS یا TMPS و یک منبع استاندارد مانند کاریوتایپ جنینی یا موارد پزشکی ناشی از زایمان داشته باشند.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده مطالعه مروری بهطور مستقل انتخاب مطالعه، استخراج دادهها، و ارزیابی کیفیت را انجام دادند (با استفاده از ابزار QUADAS-2). در جایی که امکان داشت، از مدلهای سلسله مراتبی یا جایگزینهای سادهتر برای متاآنالیز (meta-analysis) استفاده شد.
نتایج اصلی
65 مطالعه شامل 86139 زن باردار انتخاب شدند (3141 آنیوپلوئید و 82998 یوپلوئید). در 4 حوزه ابزار QUADAS-2 هیچ مطالعهای در معرض خطر پائین سوگیری (Bias) قضاوت نشد اما در مورد کاربرد آن نگرانیهای کمی وجود داشت. از 65 مطالعه، 42 مطالعه زنان بارداری را که در معرض خطر بالا قرار داشتند به کار گرفتند، 5 مطالعه جمعیت انتخاب نشده و 18 مطالعه گروههایی را که در معرض خطر ترکیبی آنیوپلوئیدی جنینی قرار داشتند به کار گرفتند. در میان 65 مطالعه، 44 مطالعه MPSS و 21 مطالعه TMPS را ارزیابی کردند؛ از بین این مطالعات، 5 مطالعه نیز gNIPT را با تست غربالگری سنتی (بیوشیمیایی، سونوگرافی یا هر دو) مقایسه کرد. 46 مطالعه از این 65 مطالعه (71%) نرخ شکست آزمون gNIPT را گزارش کردند، که برای MPSS بین 0% و 25% و برای TMPS بین 0.8% و 7.5% بود.
در جمعیت زنان باردار انتخاب نشده، فقط 1 مطالعه MPSS را مورد بررسی قرار داد؛ این مطالعه T21 ،T18 و T13 را بررسی کرد. TMPS برای T21 در 4 مطالعه شامل گروههای انتخابنشده ارزیابی شد؛ 3 مطالعه از این مطالعات نیز T18 و 13 را ارزیابی کردند. در تجزیهوتحلیلهای ترکیبی (88 مورد T21؛ 22 مورد T18؛ 8 مورد T13 و 20649 بارداریهای نامشخص (بدون T21 ،T18 و T13))، حساسیت بالینی (95% فاصله اطمینان (CI)) TMPS به ترتیب 99.2% (78.2% تا 100%)، 90.9% (70.0% تا 97.7%) و 65.1% (9.16% تا 97.2%) برای T21 ،T18 و T13 بود. خصوصیات بالینی مربوطه برای T21 ،T18 و T13 بالاتر از 99.9% گزارش شد. در جمعیت پرخطر، MPSS برای T21 ،T18 و T13 و 45،X به ترتیب در 30، 28، 20 و 12 مطالعه ارزیابی شد. در تجزیهوتحلیلهای ترکیبی (1048 مورد T21، 332 مورد T18، 128 مورد T13 و 15797 مورد بارداری نامشخص)، حساسیت بالینی (95% فاصله اطمینان (CI)) MPSS به ترتیب 99.7% (98.0% تا 100%)، 97.8% (92.5% تا 99.4%)، 95.8% (86.1% تا 98.9%) و 91.7% (78.3% تا 97.1%) برای T21 ،T18 و T13 و 45،X بود.
ویژگیهای بالینی مربوطه (95% CI) 99.9% (99.8% تا 100%)، 99.9% (99.8% تا 100%)، 99.8% (99.8% تا 99.9%) و (98.9% تا 99.8%) بود. در این گروه خطر، TMPS برای T21 ،T18 و T13 و 45،X در 6، 5، 2 و 4 مطالعه مورد ارزیابی قرار گرفت. در تجزیهوتحلیلهای ترکیبی (246 مورد T21؛ 112 مورد T18؛ 20 مورد T13 و 4282 بارداری تحت تاثیر قرار نگرفته (unaffected pregnancies)، حساسیت بالینی (95% CI) TMPS به ترتیب 99.2% (96.8% تا 99.8%)، 98.2% (93.1% تا 99.6%) و 100% (83.9% تا 100%) و 92.4% (84.1% تا 96.5%) برای T21 ،T18 و T13 و 45،X بود. ویژگیهای بالینی برای T21 ،T18 و T13 بالاتر از 100% و برای 45،X 99.8% (98.3% تا 100%) بود. مقایسه غیر مستقیم MPSS و TMPS برای T21 ،T18 و T13 و 45،X هیچ تفاوت آماری را در حساسیت بالینی، ویژگیهای بالینی یا هر دو نشان نداد. با توجه به دادههای محدود، تجزیهوتحلیل مقایسهای MPSS و TMPS برای T13 امکان پذیر نبود.
ما قادر به انجام تجزیهوتحلیلهای gNIPT برای 47،XXX، 47،XXY و 47،XYY نبودیم زیرا مطالعات کمی در یک یا چند گروه خطر، وجود داشت یا مطالعهای وجود نداشت.
نتیجهگیریهای نویسندگان
این نتایج نشان میدهد که MPSS و TMPS از لحاظ حساسیت و ویژگی بالینی برای تشخیص T31 ،T18 ،T13 جنینی و آنیوپلوئیدی کروموزوم جنسی (SCA) مشابه هستند. با این حال، هیچ مطالعهای دو رویکرد سر بهسر (head-to-head) را در کوهورت یکسانی از بیماران مقایسه نکرد. صحت gNIPT بهعنوان آزمون بالقوه غربالگری پریناتال بهعنوان یک آزمون غربالگری درجه دوم، برای شناسایی بارداریهای در معرض خطر بسیار پائین آنیوپلوئیدی جنینی (T21 ،T18 و T13) بهطور عمده مورد بررسی قرار گرفته بنابراین از روشهای تهاجمی اجتناب میشود. روشهای تست غیر تهاجمی پریناتال مبتنی بر ژنومیک به نظر میرسد برای تشخیص تریزومیهای جنینی 21، 18 و 13 در جمعیتهای پرخطر حساس و بسیار خاص است. در مورد صحتgNIPT به عنوان یک تست درجه یک غربالگری آنیوپلوئیدی در جمعیت زنان باردار غیر انتخابی دادههای کمی وجود دارد. با توجه به جایگزینی تستهای تهاجمی، عملکرد gNIPT مشاهده شده در این مطالعه مروری برای جایگزینی با تستهای تشخیصی تهاجمی فعلی کافی نیست.
ما نتیجه گرفتیم که با توجه به دادههای فعلی درباره عملکرد gNIPT، کاریوتایپهای تهاجمی جنینی برای تایید وجود ناهنجاری کروموزومی قبلی برای تصمیمگیری غیر قابل برگشت مربوط به پیامد بارداری هنوز به یک رویکرد تشخیصی نیاز دارند. با این حال، بسیاری از مطالعات مربوط به gNIPT، به ویژه از نظر انتخاب شرکتکنندگان، مستعد سوگیری بودند.
خلاصه به زبان ساده
دقت gNIPT برای شناسایی ناهنجاریهای ژنتیکی در نوزادان متولد نشده
موضوع چیست؟
تست جدید (تست غیر تهاجمی پریناتال مبتنی بر ژنومیک (gNIPT)) برای تشخیص تعداد غیر طبیعی کروموزوم در ماده ژنتیکی نوزاد متولد نشده (DNA) که در خون مادر یافت میشود، چقدر صحیح است؟ ما صحت غربالگری سندرم داون (تریزومی 21)، سندرم ادوارد (تریزومی 18)، سندرم پاتو (تریزومی 13)، سندرم ترنر (45،X)، سندرم کلاینفلتر (47،XXY)، سندرم X سهگانه (47،XXX) و سندرم جاکوب (سندرم 47،XYY) را ارزیابی کردیم. روشهای مختلفی برای استفاده از gNIPT وجود دارد. ما MPSS (توالییابی شاتگان موازی وسیع) را که تمام DNA را تست کرد و TMPS (توالییابی موازی هدفمند درحد وسیع) را که DNA را مورد هدف قرار داد، ارزیابی کردیم.
پیشینه
در انسانها 46 کروموزوم (23 جفت) وجود دارد. تعداد غیر طبیعی کروموزومها ممکن است منجر به اختلالات ژنتیکی شود که هیچ درمانی ندارند. داشتن یک کروموزوم اضافی، تریزومی و داشتن یک کروموزوم جنسی بیشتر (یا کمتر) ناهنجاری کروموزوم جنسی (SCA) نامیده میشود. شایعترین تریزومی سندرم داون است که تقریبا در یک نوزاد از هر 1000 نوزاد رخ میدهد. کودکان مبتلا به داون رشد آهسته، ویژگیهای بارز صورت و معلولیت ذهنی خفیف تا متوسطی دارند، بعضی از آنها بعدا در زندگی نیاز به آموزش تخصصی دارند. با این حال، علائم آن از خفیف تا شدید متفاوت هستند، بهطوری که در برخی از نوزادان منجر به زندگی نسبتا نرمال میشود. نوزادان دارای سایر شرایط تریزومی یا SCA درجات مختلفی از ناتوانی را دارند اما احتمال ابتلای کودک به آن کمتر است.
تستهای غربالگری فعلی در مورد تایید اینکه آیا کودک به این بیماری مبتلاست یا خیر، مورد نیاز است و برای این کار، یک تست تهاجمی مانند آمنیوسنتز استفاده میشود. در آمنیوسنتز، با فروبردن یک سوزن نازک به داخل شکم مادر، سلولهای جنینی که در مایع اطراف نوزاد متولد نشده وجود دارد، جمعآوری میشود. از طرف دیگر، میتوان بافت را از جفت جمعآوری کرد (نمونهگیری از پرزهای جفتی (CVS)). با استفاده از این تستهای تهاجمی، احتمال بیشتری وجود دارد که زنان باردار نوزاد خود را از دست بدهند، حتی اگر کودک مبتلا به سندرم داون نباشد. بنابراین، این تست تهاجمی فقط به زنانی پیشنهاد میشود که تصور میشود بیشتر احتمال دارد یک کودک متولد نشده مبتلا داشته باشند.
آنچه انجام دادیم
ما مطالعاتی را جستوجو کردیم که زنانی را در هر سن، قومیت و سن بارداری که یک کودک یا بیش از یک کودک داشتند انتخاب کردند. ما مطالعاتی را جستوجو کردیم (تا جون 2016) که صحت تست جدید را مورد ارزیابی قرار دادند.
آنچه یافتیم
ما 65 مطالعه را با مجموع 86139 زن باردار، شامل 3141 بارداری مبتلا یافتیم. 42 مطالعه (65%) زنان باردار را با احتمال بالای داشتن نوزادان مبتلا به تعداد غیر طبیعی کروموزوم به کار گرفتند. 48 مطالعه (74%) فقط زنان را با بارداری تکقلویی انتخاب کرد. 44 مطالعه (68%) از MPSS و 21 مطالعه (32%) از TMPS استفاده کردند.
به نظر میرسد که gNIPT برای غربالگری نوزادان متولد نشده (تکقلوها یا دوقلوها) صحیح باشد، مخصوصا برای تشخیص سندرم داون، تریزومی 18 و تریزومی 13. با این حال، در رابطه با چگونگی انجام مطالعات مشکلاتی وجود داشت که ما را در مورد یافتههایمان محتاط میسازد. این موضوع ممکن است باعث شود که نتایج gNIPT بهتر از آنچه هستند دیده شوند.
سایر اطلاعات مهم برای بررسی
به نظر میرسد که روش gNIPT در شناسایی نوزادان متولد نشده با تعداد غیر طبیعی کروموزومها خوب عمل میکند. با این حال، هنگامی که gNIPT یک کروموزوم غیر طبیعی را تشخیص میدهد، قبل از اینکه بتوان درباره بارداری تصمیمگیری کرد استفاده از تستهای تهاجمی تاییدشده (مانند آمنیوسنتز یا CVS) مورد نیاز هستند.
مهم است که اطلاعات کاملی به زنان باردار در مورد مشکلات احتمالی سلامت برای نوزادانی که دارای یک کروموزوم اضافی هستند داده شود. برای مثال، در سندروم داون، بعضی از کودکان دارای معلولیت قابل ملاحظهای هستند، بعضی دیگر میتوانند زندگی نسبتا نرمالی داشته باشند. علاوه بر این، در این مطالعه مروری اغلب مطالعات، زنان باردار را با احتمال بالای داشتن نوزاد با تعداد غیر طبیعی کروموزوم به کار گرفتند، بنابراین یافتههای ما بهطور مستقیم در جمعیت عمومی زنان باردار اعمال نمیشود.