پیشینه
استفاده از سم بوتولینوم یک روش تحقیقی و درمانی انحراف چشم (استرابیسم (strabismus)) است که در متون پزشکی بهخوبی گزارش شده است. با این حال، مشخص نیست که در مقایسه با سایر گزینههای درمانی برای انحراف چشم تا چه میزان موثر است.
اهداف
هدف اولیه، بررسی اثربخشی درمان با سم بوتولینوم در درمان انحراف چشم در مقایسه با گزینههای درمانی محافظهکارانه یا جراحی جایگزین بود. این مرور بهدنبال تعیین آن دسته از انواع انحراف چشم است که از مزایای خاص استفاده از سم بوتولینوم بهعنوان یک گزینه درمانی بهرهمند شدند (مانند انحراف چشم با زاویه کوچک یا انحراف چشم با پتانسیل دوبینی، یعنی بهطور بالقوه از هر دو چشم با هم بهعنوان یک جفت استفاده میشود). اهداف ثانویه، بررسی اثر دوز و میزان عوارض مرتبط با سم بوتولینوم بود.
روش های جستجو
ما
CENTRAL (که شامل ثبت کارآزماییهای چشم و بینایی کاکرین است) (2016، شماره 6)؛
Ovid MEDLINE؛
Ovid MEDLINE In-Process and Other Non-Indexed Citations؛
Ovid MEDLINE Daily؛
Ovid OLDMEDLINE (ژانویه 1946 تا جولای 2016)؛
Embase (ژانویه 1980 تا جولای 2016)؛
Latin American and Caribbean Literature on Health Sciences (
LILACS) (ژانویه 1982 تا جولای 2016)؛
the ISRCTN registry (
www.isrctn.com/editAdvancedSearch)؛
ClinicalTrials.gov (
www.clinicaltrials.gov) و
the World Health Organization (WHO) International Clinical Trials Registry Platform (
ICTRP) (
www.who.int/ictrp/search/en) را جستوجو کردیم. ما در جستوجوهای الکترونیکی کارآزماییها، هیچ محدودیت تاریخی یا زبانی اعمال نکردیم. ما اخیرا بانکهای دادهای را در 11 جولای 2016 جستوجو کردیم. ما
the British and Irish Orthoptic Journal؛
Australian Orthoptic Journal؛
proceedings of the European Strabismological Association (
ESA)؛
International Strabismological Association (ISA) and International Orthoptic Association (IOA) (
search.htm/
research/
orthoptics/
www.liv.ac.uk) و
American Academy of Paediatric Ophthalmology and Strabismus meetings (AAPOS) را بهصورت دستی جستوجو کردیم. ما با محققانی که در این زمینه فعال هستند، برای کسب اطلاعات بیشتر مربوط به مطالعات منتشر شده یا منتشر شده تماس گرفتیم.
معیارهای انتخاب
ما کارآزماییهای کنترلشده تصادفیشده (RCTS) را مربوط به هرگونه استفاده از درمان با سم بوتولینوم برای انحراف چشم انتخاب کردیم.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده مرور بهطور جداگانه، مطالعات را انتخاب و دادهها را استخراج کردند. ما از روشهای استاندارد مورد انتظار کاکرین استفاده کردیم و اطمینان شواهد را با استفاده از رویکرد GRADE (نظام درجه بندی کیفیت شواهد و قدرت توصیه ها) ارزیابی کردیم. ما همترازی چشمی را به صورت انحراف زاویه کمتر یا برابر با 10 دیوپتر منشور (prism dioptres) تعریف کردیم.
نتایج اصلی
شش RCT، واجد شرایط ورود به مطالعه بودند. ما مطالعات انتخابشده را در معرض ترکیبی از خطرات پایین، نامشخص و بالای تورش (Bias) ارزیابی کردیم. ما هیچ یک از مطالعات انتخابشده را در هیچ یک از زمینهها در معرض خطر پایین تورش در نظر نگرفتیم.
دو کارآزمایی که در اسپانیا انجام شد (102 نفر، تعداد چشمها مشخص نشد) استفاده از سم بوتولینوم را در عمل جراحی در کودکانی که برای ایزوتروپی بهدست آمده یا اولیه به درمان مجدد نیاز داشتند، مقایسه کردند. این دو مطالعه، شواهدی با اطمینان پایین ارائه کردند که نشان داد کودکانی که سم بوتولینوم دریافت کردند، ممکن است شانس مشابه یا اندکی پایین برای دستیابی به همترازی چشم (نسبت خطر (RR) کلی: 0.91؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.71 تا 1.16)، دید دوبینی بدون علائم (binocular single vision) (RR: 0.88؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.63 تا 1.23)، فیوژن حسی (sensory fusion) (RR: 0.88؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.63 تا 1.23) و استروپسیس (stereopsis) (RR: 0.86؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.59 تا 1.25) در مقایسه با کودکان دریافتکننده عمل جراحی داشته باشند. یک کارآزمایی در کانادا، سم بوتولینوم را با عمل جراحی در 30 بزرگسال (30 چشم) دارای انحراف چشم افقی مقایسه و شانس پایین همترازی چشم را با سم بوتولینوم (RR: 0.38؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.17 تا 0.85؛ شواهد با اطمینان پایین) گزارش کرد.
یک کارآزمایی در انگلستان نشان داد که سم بوتولینوم ممکن است منجر به شانس بهبودی مشابه یا کمی در همترازی چشم در افراد مبتلا به شروع حاد فلج عصب ششم در مقایسه با مشاهده شود (RR: 1.19؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.96 تا 1.48؛ 47 شرکتکننده؛ شواهد با اطمینان پایین).
شواهد با اطمینان بسیار پایین بهدست آمده از یک کارآزمایی در برزیل نشان داد که سم بوتولینوم کمکی، در عمل جراحی انحراف چشم ممکن است شانس همترازی چشم را در مقایسه با عمل جراحی انحراف چشم تنها (انحراف چشم) افزایش میدهد (RR: 1.83؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.41 تا 8.11؛ 23 شرکتکننده).
یک کارآزمایی در چین با 47 شرکتکننده (94 چشم) نشان داد که افراد دریافتکننده سم بوتولینوم در ترکیب با سدیم هیالورونات (sodium hyaluronate)، ممکن است شانس مشابه یا اندکی پایین برای دستیابی به همترازی چشم در مقایسه با سم بوتولینوم به تنهایی داشته باشند (RR: 0.81؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.36 تا 1.82؛ شواهد با اطمینان پایین).
عوارض گزارششده در افراد دریافتکننده سم بوتولینوم در کارآزماییهای انتخابشده، پتوز (حدود 9% تا 66/41%) و انحراف عمودی (حدود 3/8% تا 51/18%) عنوان شد. هنگامی که سم بوتولینوم با سدیم هیالورونات ترکیب شد در مقایسه با سم بوتولینوم به تنهایی، پتوز با تعداد دفعات کمتری رخ داد.
نتیجهگیریهای نویسندگان
بیشترین متون منتشرشده در مورد استفاده از سم بوتولینوم در درمان انحراف چشم شامل مطالعات گذشتهنگر، مطالعات کوهورت یا مورد نمونه (case reviews) است. اگرچه این متون اطلاعات توصیفی مفیدی را ارائه میدهند، توضیح در مورد استفاده موثر از سم بوتولینوم بهعنوان یک روش درمانی مستقل مورد نیاز است. شش RCT درباره استفاده درمانی از سم بوتولینوم در انحراف چشم با شواهدی که با اطمینان پایین و بسیار پایین درجهبندی شد، پاسخهای متفاوتی را نشان دادند.
این پاسخها عبارتند از فقدان شواهد مربوط به اثر سم بوتولینوم بر کاهش علائم بصری در فلج حاد عصب ششم، پاسخ ضعیف در افراد مبتلا به انحراف چشم افقی بدون دوبینی، کاهش مشابه یا اندک در دستیابی به همترازی موفق چشم در کودکان با ایزوتروپی و افزایش پتانسیل دستیابی به همترازی موفق چشم که در آن عمل جراحی و سم بوتولینوم ترکیب شدند. کارآزماییهای بیشتری با کیفیت بالا با متدولوژی قوی برای مقایسه اثربخشی بالینی و میزان اثربخشی اشکال مختلف سم بوتولینوم (بهعنوان مثال دیسپورت (Dysport)، اکسومین (Xeomin) و غیره) با سم بوتولینوم با و بدون درمان کمکی و مقایسه سم بوتولینوم با مداخلات جراحی جایگزین در موارد انحراف چشم با و بدون دوبینی بالقوه مورد نیاز است.
خلاصه به زبان ساده
سم بوتولینوم برای درمان انحراف چشم
هدف از این مرور چیست؟
هدف از این مرور کاکرین، پی بردن به این مساله است که سم بوتولینوم در درمان انحراف چشم چقدر خوب عمل میکند. محققان کاکرین تمام مطالعات مربوط به پاسخ این سوال را گردآوری و تحلیل و شش مطالعه را انتخاب کردند.
پیامهای کلیدی
شواهد مربوط به فواید و مضرات استفاده از سم بوتولینوم برای انحراف چشم نامشخص است.
در این مرور چه موضوعی مورد مطالعه قرار گرفت؟
هنگامی که چشمها در تراز وسط قرار ندارد، انحراف چشم رخ میدهد. معمولا یک چشم به سمت داخل یا به سمت خارج میچرخد. چرخش یک چشم به سمت بالا یا پایین کمتر از چشم دیگر است که معمولا با نام لوچی شناخته میشود.
انحراف چشم میتواند منجر به تاری دید یا دوبینی شود. در کودکان میتواند اثر طولانیمدتی بر توسعه بینایی در چشم مبتلا داشته باشد. علل بسیاری برای انحراف چشم وجود دارد. در اغلب موارد، مشکلاتی در رابطه با عضلات یا اعصاب اطراف چشم وجود دارد.
پزشکان میتوانند برای بیحس کردن عضلات اطراف چشمی، برای مدتی از سم بوتولینوم استفاده کنند. این کار ممکن است به همترازی بیشتر چشمها کمک کند و ممکن است منجر به تاری دید یا دوبینی کمتری شود. یکی از مشکلات مربوط به استفاده از سم بوتولینوم، این است که ممکن است منجر به افتادگی پلک (پتوز) شود.
نتایج اصلی این مرور چیست؟
این مرور نشان میدهد که:
• استفاده از سم بوتولینوم در کودکان نیازمند به درمان اولیه یا درمان مجدد برای انحراف چشم ممکن است هیچ تفاوتی ایجاد نکند، یا احتمال بازیابی همترازی صحیح چشم را در مقایسه با عمل جراحی اندکی کاهش دهد (شواهد با اطمینان پایین)؛
• استفاده از سم بوتولینوم در بزرگسالان مبتلا به انحراف چشم ممکن است احتمال بازیابی همترازی صحیح چشم را در مقایسه با عمل جراحی کاهش دهد (شواهد با اطمینان پایین)؛
• افراد مبتلا به فلج عصب ششم دریافتکننده سم بوتولینوم در مقایسه با عدم درمان، ممکن است احتمال بیشتر همترازی صحیح چشم مشابه یا اندکی داشته باشند (شواهد با اطمینان پایین)؛
• شواهد مربوط به استفاده از سم بوتولینوم با عمل جراحی، در مقایسه با جراحی به تنهایی، بسیار مورد تردید بود (شواهد با اطمینان بسیار پایین)؛
• معمولا در افراد دریافتکننده سم بوتولینوم در این مطالعات، پتوز رخ داده است. تعدادی از افراد، تقریبا 1 نفر از 10 نفر تا 1 نفر از 2 نفر تحت تاثیر قرار گرفتند. همه افراد هنگامی که درمان را متوقف کردند، بهبود یافتند. هنگامی که با سم بوتولینوم ترکیبشده با سدیم هیالورونات درمان شدند در مقایسه با سم بوتولینوم بهتنهایی، پتوز کمتری رخ داد.
این مرور چقدر بهروز است؟
محققان کاکرین مطالعاتی را که تا 11 جولای 2016 منتشر شده بودند، جستوجو کردند.