پیشینه
پایبندی ضعیف به مصرف داروهای ضدصرع (antiepileptic medication) منجر به افزایش نرخ مرگ، عوارض و هزینههای بهداشتی درمانی میشود. ما در این مرور روی مداخلات طراحی و آزمون شده در کارآزماییهای کنترل شده تصادفی شده و کارآزماییهای کنترل شده شبهتصادفی شده برای کمک به افراد برای پایبند به مصرف داروهای ضدصرع، تمرکز میکنیم. این مرور نسخه بهروز شده از مرور کاکرین اصیلی است که در کتابخانه کاکرین، شماره 1، سال 2010 منتشر شده بود.
اهداف
تعیین اثربخشی مداخلاتی که با هدف بهبود پایبندی به داروی ضدصرع در بزرگسالان و کودکان مبتلا به صرع طراحی شدهاند.
روش های جستجو
ما برای آخرین نسخه بهروز شده، در تاریخ 4 فوریه 2016، در پایگاه ثبت تخصصی شده گروه صرع کاکرین، پایگاه مرکزی ثبت کارآزماییهای کنترل شده کاکرین (CENTRAL) از طریق پایگاه ثبت مطالعات آنلاین کاکرین (CRSO)، MEDLINE (Ovid، 1946 تا 4 فوریه 2016)، CINAHL Plus (EBSCOhost، 1937 تا 4 فوریه 2016)، PsycINFO (EBSCOhost، 1887 تا 4 فوریه 2016)، ClinicalTrials.gov، و مرجع بینالمللی ثبت کارآزماییهای بالینی سازمان جهانی بهداشت به جستوجو پرداختیم. ما همچنین فهرست منابع مقالات مرتبط را نیز مورد جستوجو قرار دادیم.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای کنترلشده تصادفیشده و شبهتصادفیشده درباره مداخلات افزایشدهنده پایبندی به درمان (adherence-enhancing interventions) در افراد مبتلا به صرع به تشخیص رسیده به لحاظ بالینی (همانطور که در مطالعات مجرد تعریف شده)، از هر گروه سنی که در مراکز ارائهدهنده خدمات بهداشتی اولیه، مراکز سرپایی یا سایر مراکز جامعهمحور (community setting) با استفاده از داروهای ضدصرع تحت درمان قرار گرفته بودند.
گردآوری و تحلیل دادهها
تمامی نویسندگان مرور به صورت مستقل به بررسی فهرست چکیدهها و استنادهایی پرداختند که به طور بالقوه با موضوع مطالعه مرتبط بودند. حداقل 2 نویسنده مرور به صورت مستقل به استخراج دادهها و ارزیابی کیفیت هر یک از مطالعات بر اساس ابزار ارزیابی ریسک تورش کاکرین پرداختند. ما سطح کیفی شواهد را مربوط به هر یک پیامدها بر اساس مقیاس کارگروه درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE working group scale) درجهبندی کردیم. مطالعات به طور گستردهای به لحاظ «نوع مداخله» و «سنجههای پایبندی» با یکدیگر متفاوت بودند؛ بنابراین ترکیب دادهها مناسب و مقتضی نبود.
نتایج اصلی
ما 12 مطالعهای را که دادههای مربوط به 1642 شرکتکننده (گروه مداخله: 833 نفر، گروه کنترل:809 نفر) را گزارش کرده بودند، وارد مرور کردیم. 8 مطالعه بزرگسالان مبتلا به صرع را هدف قرار داده بودند، 1 مطالعه شرکتکنندگان را از تمامی گروههای سنی دربرمیگرفت، 1 مطالعه شرکتکنندگان بزرگتر از 2 سال را دربرمیگرفت، 1 مطالعه مراقبتکنندگان از کودکان مبتلا به صرع را هدف قرار داده، و 1 مطالعه خانواده کودکان مبتلا به صرع را هدف قرار داده بود. ما 6 کارآزمایی در حال اجرا را شناسایی کردیم. دوره پیگیری به طور کلی در بیشتر کارآزماییها کوتاه و از 1 تا 12 ماه متغیربود. کارآزماییها 3 نوع مداخله اصلی را بررسی کرده بودند: مداخلات آموزشی، مداخلات رفتاری و مداخلات ترکیبی. به استثنای 2 مطالعه، تمامی مطالعات به مقایسه معالجه (treatment) در مقابل مراقبت معمول (usual care) یا عدم مداخله پرداخته بودند. ما به دلیل عدم تجانس میان مطالعات از نظر مداخلات، روشهای مورد استفاده برای اندازهگیری پایبندی و نحوه گزارش مطالعات، نتایج آنها را با یکدیگر تجمیع نکردیم و این یافتهها برای قرار گرفتن در یک فراتحلیل مناسب نبودند. آموزش و مشاوره دادن به شرکتکنندگان مبتلا به صرع منجر به موفقیت نسبی (mixed success) شد (شواهد با کیفیت متوسط). مداخلات رفتاری از جمله استفاده از یادآوریهای پرقوت (intensive reminders)، اثرات مطلوب بیشتری روی پایبندی بیماران به درمان ایجاد کرد (شواهد با کیفیت متوسط). اثر ایجاد شده روی پایبندی به داروهای ضدصرع توصیف شده در مطالعات مبتنی بر مداخلات ترکیبی نشان داد که در گروههای تحت مداخله در مقایسه با گروههای کنترل، پایبندی به درمان بهبود یافته بود (شواهد با کیفیت بالا).
نتیجهگیریهای نویسندگان
مداخلات رفتاری از جمله یادآوریهای پرقوت و استفاده از مداخلات ترکیبی با پارهای از نتایج مثبت توام بودند؛ با وجود این، پیش از آنکه بتوانیم نتیجهگیری قطعی بهعمل آوریم، به شواهد قابل اعتماد بیشتری درباره اثربخشی آنها که از کارآزماییهای کنترل شده تصادفی شده با طراحی دقیق به دست آمده باشند، نیاز داریم. از زمان انتشار آخرین نسخه این مرور، هیچ یک از مطالعات مرتبط جدید اطلاعات تکمیلیای که منجر به تغییرات معنیداری در نتیجهگیری ما شده باشد، فراهم نکردهاند. این نسخه اخیر بهروز شده 12 مطالعه را دربرمیگیرد، که 6 مورد از آنها بعد از آخرین جستوجوی بهعمل آمده، شناسایی شدند.
خلاصه به زبان ساده
استراتژیهایی برای بهبود پایبندی افراد مبتلا به صرع به استفاده از داروهایشان
پیشینه
استفاده از داروهای تجویز شده برای افراد مبتلا به صرع (epilepsy) دشوار است و اینگونه تصور میشود که علت کنترل ضعیف تشنجها (seizures) همین عدم پایبندی به مصرف داروها است. این مرور از کارآزماییها، روشهای بهبود پایبندی این دسته از افراد را به استفاده از داروی ضدصرع گزارش میکند.
ویژگیهای مطالعه
ما برای شناسایی کارآزماییهای بالینی به اجرا درآمده با هدف شناسایی روشهای بهبود پایبندی به دارودرمانی در افراد مبتلا به صرع، در بانکهای دادهای علمی به جستوجو پرداختیم. ما جستوجوی خود را به کارآزماییهای کنترلشده تصادفیشده که افراد مبتلا به صرع به تشخیص رسیده را به لحاظ بالینی از هر گروه سنی و تحت درمان با داروهای ضدصرع در مراکز ارائهدهنده خدمات بهداشتی اولیه، مراکز سرپایی یا سایر مراکز جامعهمحور (community setting) دربرمیگرفتند، محدود کردیم. نتایج تا فوریه 2016 بهروز هستند.
نتایج کلیدی
ما 12 کارآزمایی (شامل 1642 شرکتکننده) را شناسایی کردیم. کارآزماییها در کشورهای مختلفی به اجرا درآمده بودند، به طوری که بیشتر آنها مربوط به کشور ایالات متحده آمریکا بود. کارآزماییها 3 نوع مداخله اصلی را مورد بررسی قرار داده بودند: (1) آموزش و مشاوره دادن به شرکتکنندگان درباره موضوعاتی از جمله صرع و داروهای مورد استفاده برای کنترل آن، (2) مداخلات رفتاری از جمله درخواست از بیماران مبتلا به صرع برای مرتبط کردن قصد استفاده از داروهایشان به یک مقطع زمانی، مکانی و سایر فعالیتهای روتین و (3) استفاده از بیش از 1 مداخله (مداخلات ترکیبی). مداخلات رفتاری و مداخلات ترکیبی منجر به بهبود پایبندی به دارو درمانی در گروههای مداخله در مقایسه با گروههای کنترل شدند. 4 کارآزمایی نشان دادند زمانی که پایبندی به دارو درمانی در گروههای مداخله بهبود یافته بود، فراوانی یا شدت تشنجها کاهش پیدا کرده بود.
بسیاری از کارآزماییهای منتخب دارای کیفیت متوسطی هستند و محدودیتهایی از نظر طرح تحقیق دارند. بنابراین، نتیجهگیری قطعی دشوار است. ما برای شناسایی بهترین مداخله برای بهبود پایبندی به داروی ضدصرع به کارآزماییهای کنترل شده تصادفی شده با طرح تحقیق دقیق که افراد بیشتری با دورههای پیگیری بلندمدتتری را دربرگیرد، نیاز داریم.