پیشینه
درمان ترومبولیتیک (داروهای ضدانعقاد قدرتمند) معمولا برای بیماران مبتلا به آمبولی ریوی (PE) عمده و جدی از نظر بالینی، نگاه داشته میشود. شواهد نشان میدهد که داروهای ترومبولیتیک ممکن است لختههای خون را نسبت به هپارین با سرعت بیشتری حل کرده و میزان مرگومیر مرتبط با PE را کاهش دهند. با این حال، هنوز هم نگرانی در مورد خطر احتمالی عوارض ناخواسته درمان ترومبولیتیک، مانند خونریزی عمده یا جزئی وجود دارد .این دومین بهروز رسانی از یک مطالعه مروری کاکرین است که برای نخستینبار در سال 2006 منتشر شده است.
اهداف
بررسی اثرات درمان ترومبولیتیک در بیماران مبتلا به آمبولی حاد ریوی.
روش های جستجو
برای این بهروزرسانی، گروه عروق در کاکرین، مرکز ثبت تخصصی خود (آخرین جستوجو سپتامبر 2014) و پایگاه ثبت مرکزی کارآزماییهای کنترل شده کاکرین (CENTRAL؛ Cochrane Central Register of Controlled Trials ) در کتابخانه کاکرین (the Cochrane Library) (آخرین جستوجو شماره 8؛ 2014) را جستوجو کرد. ما همچنین مجموعه کارآزماییهای فردی و پایگاههای اطلاعاتی خصوصی را همراه با فهرست منابع مقالات مرتبط جستوجو کردیم. مجلات پزشکی مرتبط را هم با روش دستی جستوجو کردیم.
معیارهای انتخاب
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده (RCT) که درمان ترومبولیتیک و به دنبال آن درمان با هپارین را با درمان با هپارین به تنهایی، هپارین و دارونما یا مداخله جراحی، در بیماران مبتلا به PE حاد مقایسه کردند. ما کارآزماییهایی را که دو داروی ترومبولیتیک مختلف یا دوزهای متفاوت یک داروی ترومبولیتیک را مقایسه کردند وارد مطالعه نکردیم.
گردآوری و تحلیل دادهها
دو نویسنده (BD و QH)، مناسب بودن و کیفیت کارآزماییها را ارزیابی و دادهها را استخراج کردند.
نتایج اصلی
ما 18 کارآزمایی را با مجموع 2197 شرکت کننده برای ورود به این مطالعه مروری شناسایی کردیم. نتوانستیم یکی از مطالعات را وارد متاآنالیز (meta-analysis) کنیم چون دادهای برای استخراج کردن نداشت. بیشتر مطالعات به علت خطر بالا یا مبهم ناشی از تصادفیسازی و کورسازی در معرض خطر بالای سوگیری (Bias) بودند. متاآنالیز نشان داد که، درمان با ترومبولیتیکها به علاوه هپارین در مقایسه با درمان با هپارین به تنهایی یا هپارین و دارونما، میتواند احتمال مرگ (نسبت شانس (OR): 0.57؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.37 تا 0.87؛ 0.02 = P؛ شواهد با کیفیت پائین) و عود PE (OR: 0.51؛ CI 95%: 0.29 تا 0.89؛ 0.02 = P؛ شواهد با کیفیت پایین) زا کاهش دهد. وقتی که چهار مطالعه با خطر بالای سوگیری را از آنالیز حذف کردیم اثرات مرگ ضعیف شد (OR: 0.66؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.42 تا 1.06؛ 0.08 = P). بروز حوادث خونریزی دهنده عمده و جزئی، در گروه ترومبولیتیکها بالاتر از گروه کنترل بوده و این تفاوت از نظر آماری معنیدار بود (OR: 2.90؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.95 تا 4.31؛ 0.001 > P؛ شواهد با کیفیت پائین؛ به ترتیب). طول مدت اقامت در بیمارستان (میانگین تفاوت (MD): 1.35؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 4.27 - تا 1.58) و کیفیت زندگی در دو گروه درمان مشابه بود. سکته مغزی در یک مطالعه گزارش شد و میزان رخداد آن در گروه ترومبولیتیکها از گروه کنترل بیشتر بود، اگر چه فاصله اطمینان گسترده بود (OR: 12.10؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.57 تا 93.39). اطلاعات محدود از تعداد کمی از کارآزماییها نشان داد که ترومبولیتیکها ممکن است پیامدهای همودینامیک، اسکن پرفیوژن ریوی، ارزیابی آنژیوگرام ریوی، نوار قلب، افزایش فشار خون ریوی، پارامترهای انعقادی، پیامدهای بالینی و مدت زمان بقا را نسبت به هپارین به تنهایی به میزان بیشتری بهبود ببخشد. با این حال، ناهمگونی مطالعات و تعداد کم شرکت کنندگانی که در این مطالعات مشارکت کرده بودند، رعایت احتیاط هنگام تفسیر نتایج را میطلبد. بهطور مشابه، تعداد کمتر بیماران در گروه ترومبولیتیکها نیازمند تشدید درمان است. هیچ یک از مطالعات سندرم پس از ترومبوز یا مقایسه هزینههای درمانهای متفاوت را گزارش نکرد.
نتیجهگیریهای نویسندگان
شواهد با کیفیت پائینی وجود دارد که نشان میدهند ترومبولیتیکها، وقوع مرگ پس از آمبولی حاد ریوی را در مقایسه با هپارین کاهش میدهند. علاوه بر این، درمانهای ترومبولیتیکی که در این مطالعه مروری وارد شده بودند، ناهمگون بودند. درمان ترومبولیتیک ممکن است در کاهش عود آمبولی ریوی مفید باشد اما، ممکن است باعث وقایع خونریزی دهنده عمده و جزئی و سکته مغزی شود. RCTهای با کیفیت بالا و دو سو کور بیشتری برای ارزیابی ایمنی و مقرون به صرفه بودن آنها مورد نیاز است.
خلاصه به زبان ساده
داروهایی که آمبولی ریوی (لخته خون در ریهها) را حل میکنند
پیشینه
آمبولی ریوی یک لخته خون به طور بالقوه کشنده است که در شریان اصلی ریه جایگیری میکند، به سمت راست قلب فشار وارد میکند و بر گردش خون تاثیر میگذارد. بیماران همچنین در معرض خطر ایجاد یک آمبولی جدید (عود) هم هستند. در موارد آمبولی عمده ریوی، درمان فوری برای بازگرداندن جریان خون مورد نیاز است. هپارین خون را رقیق میکند، اما داروهای جدیدتر که به طور فعال لختهها را میشکنند (ترومبولیتیکها) ممکن است با سرعت بیشتری عمل کنند و مؤثرتر باشند. این داروهای جدید شامل استرپتوکیناز، اوروکیناز و پلاسمینوژن نوترکیب نوع بافتی هستند. عارضه مهم این درمان خونریزی است.
نتایج اصلی
نویسندگان این مطالعه مروری منابع را جستوجو و 18 مطالعه را در این بهروزرسانی گنجاندند (شواهد موجود تا سپتامبر 2014 گردآوری شده است). این کارآزماییها دارای 2197 شرکت کننده بزرگسال مبتلا به آمبولی ریوی بودند، که به طور تصادفی در گروه تحت درمان با یک ماده ترومبولیتیک و به دنبال آن درمان با هپارین یا گروههای درمان با هپارین به تنهایی یا هپارین و دارونما یا عمل جراحی قرار گرفته و با هم مقایسه شدند. ما توانستیم دادههای حاصل از 17 کارآزمایی بالینی را با مجموع 2167 شرکت کننده ترکیب کنیم. به نظر میرسد داروهای ترومبولیتیک نسبت به هپارین احتمال مرگ یا عود لخته شدن خون را بیشتر کاهش میدهند. با این حال، پس از حذف چهار مطالعه با کیفیت خیلی پائین، این برتری ناپدید شد. از سوی دیگر، ترومبولیتیکها نسبت به هپارین عوارض جانبی بیشتری ایجاد میکنند، از جمله وقایع خونریزی عمده و جزئی (وقایع خونریزی دهنده) و سکته مغزی. اطلاعات محدود از پنج کارآزمایی نشان داد که ترومبولیتیکها در بهبود جریان خون در ریهها عملکرد بهتری دارند. هفت مورد از مطالعات وارد شده به این مطالعه مروری نشان داد که آنها میتوانند عملکرد قلب را بهبود ببخشند.
کیفیت شواهد
کیفیت شواهد به دلیل محدودیتهای مهم و متعدد طراحی، تاثیر بالقوه شرکتهای دارویی و کوچک بودن اندازههای نمونهها پائین است. ما به کارآزماییهای بزرگتر و دقیقتری برای درک اینکه آیا درمان ترومبولیتیک واقعا برای آمبولی ریه مفید است یا خیر، احتیاج داریم.