در افراد مبتلا به هیپرتانسیون ریوی (pulmonary hypertension; PH)، ظرفیت (capacity) ورزش کردن و کیفیت زندگی کاهش مییابد. علیرغم نگرانیهای اولیه که ورزش ممکن است نشانهها را در این گروه بدتر کند، چندین مطالعه بهبودی را در ظرفیت فانکشنال و بهزیستی (well‐being) به دنبال توانبخشی ورزشمحور در این افراد گزارش کردهاند.
ارزیابی اثربخشی و ایمنی توانبخشی ورزشمحور در افراد مبتلا به PH. پیامدهای اولیه شامل ظرفیت ورزش کردن، حوادث جانبی در طول دوره مداخله و کیفیت زندگی مرتبط با سلامت (HRQoL) بود. پیامدهای ثانویه شامل همودینامیک قلبیریوی (cardiopulmonary haemodynamics)، کلاس کارکردی (functional class)، بدتر شدن بالینی در دوره پیگیری، مورتالیتی و تغییرات در پپتید ناتریورتیک (natriuretic peptide) نوع B بود.
ما پایگاه ثبت تخصصی گروه راههای هوایی در کاکرین را تا آگوست 2016 جستوجو کردیم که مبتنی است بر جستوجوهای نظاممند از CINAHL؛ AMED؛ Embase؛ PubMed؛ MEDLINE؛ PsycINFO و پایگاههای ثبت کارآزماییها. علاوه بر این، بانکهای اطلاعاتی CENTRAL و PEDro را تا آگوست 2016 جستوجو کردیم و مجلات مرتبط را نیز به صورت دستی جستوجو کردیم.
معیار انتخاب تمام کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شده (randomised controlled trials; RCTs) بود که بر برنامههای توانبخشی ورزشمحور برای PH متمرکز بودند.
دو نویسنده مرور، دادهها را به صورت مستقل از هم استخراج کردند. برای پیامدهای دو‐حالتی، نسبتهای شانس و 95% فاصله اطمینان (CI) آنها را بر اساس قصد درمان (intention‐to‐treat) محاسبه کردیم. برای دادههای پیوسته، تفاوت میانگین (MD) بین گروهها و 95% CI آنها را تخمین زدیم. از یک مدل اثرات‐تصادفی برای تجزیهوتحلیلها استفاده کردیم. خطر سوگیری (bias) را برای مطالعات وارد شده ارزیابی کرده و جداول «خلاصهای از یافتهها» را با استفاده از روش درجهبندی توصیه، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE) ایجاد کردیم.
شش RCT را وارد کردیم ولی دادهها را فقط از پنج مطالعه استخراج کردیم. تعداد کل شرکتکنندگان به کار گرفته شده در مرور 206 نفر بود. اکثر شرکتکنندگان در گروه I از هیپرتانسیون شریان ریوی (pulmonary artery hypertension; PAH) قرار داشتند. مدت زمان مطالعه از سه تا 15 هفته متغیر بود. برنامههای ورزشی هم توانبخشی سرپایی و هم توانبخشی بستری در بیمارستان بود و شامل ورزشهای اندام تحتانی و فوقانی بود. میانگین مسافت طی شده در شش دقیقه به دنبال تمرینهای ورزشی، 60.12 متر بالاتر از گروه کنترل بود (30.17 تا 90.07 متر؛ 165 = n؛ 5 RCT؛ شواهد با کیفیت پائین؛ حداقل تفاوت مهم 30 متر بود)، میانگین پیک جذب اکسیژن (mean peak oxygen uptake)؛ 2.4 میلیلیتر/کیلوگرم/دقیقه بالاتر از گروه کنترل بود (1.4 تا 3.4 میلیلیتر/کیلوگرم/دقیقه؛ 145 = n؛ 4 RCT، شواهد با کیفیت پائین) و میانگین پیک قدرت (mean peak power) در گروه مداخله 16.4 W بالاتر از گروه کنترل بود (10.9 تا 22.0 بالاتر، 145 = n؛ 4 RCT؛ شواهد با کیفیت پائین). تغییر میانگین در HRQoL برای نمره بخش فیزیکال SF‐36 حدود 4.63 نمره (0.80 تا 8.47 نقطه؛ 33 = n؛ 2 RCT؛ شواهد با کیفیت پائین) و برای نمره بخش ذهنی SF‐36 حدود 4.17 نمره (0.01 تا 8.34 نقطه؛ 33 = n؛ 2 RCT، شواهد با کیفیت پائین) بالاتر از گروه کنترل بود. یک مطالعه یک حادثه جانبی را گزارش کرده بود، بدین ترتیب که یک شرکتکننده ورزش را متوقف کرده بود چون دچار سبکی سر (lightheadedness) شده بود.
در افراد مبتلا به PH، توانبخشی ورزشمحور باعث بهبودی مرتبط به لحاظ بالینی در ظرفیت ورزش میشود. تمرین ورزش با هیچ حادثه جانبی جدی همراه نبود. با اینکه اکثر مطالعات بهبودی را در HRQoL گزارش کرده بودند، این نکته به لحاظ بالینی مهم نبود. به طور کلی، ما کیفیت شواهد را پائین ارزیابی کردیم. تعداد کم مطالعات و فقدان اطلاعاتی درباره انتخاب شرکتکنندگان، باعث میشود تعمیم این نتایج برای همه افراد مبتلا به PH مشکل باشد.