موضوع چیست؟
ما به بررسی این موضوع پرداختیم که متفورمین (metformin) نقشی در بهبود پیامدهای سلامت زنان باردار چاق یا دارای اضافهوزن دارد یا خیر. مزایای احتمالی، عوارض جانبی و هزینههای سیستم مراقبت سلامت را در نظر گرفتیم.
شاخص توده بدنی (BMI)، که از طول قد و وزن یک فرد محاسبه میشود، برای طبقهبندی یک فرد به صورت وزن نرمال (BMI کمتر از 25 کیلوگرم/m2) دارای اضافهوزن (BMI معادل 24.9 کیلوگرم/m2 تا 30 کیلوگرم/m2) یا چاق (BMI بالاتر از 30 کیلوگرم/m2) مورد استفاده قرار میگیرد. زنان چاق یا دارای اضافهوزن بیشتر از زنان دارای وزن نرمال مستعد ابتلا به عوارضی مانند فشار خون بالا و دیابت بارداری در دوران بارداری هستند. آنها همچنین در معرض خطر افزایش نیاز به زایمان سزارین یا پیشرفت عفونت بعد از زایمان نیز قرار دارند. نوزادان آنها به احتمال زیاد مشکلات سلامت را تجربه میکنند و نیاز به پذیرش در واحد نوزادان یا مراقبتهای ویژه پیدا میکنند، قند خون پائین یا مشکلات تنفسی بلافاصله پس از تولد دارند.
زنان دارای اضافهوزن یا چاق ممکن است دارای ویژگیهایی از دیابت باشند که شاید در طول دوران بارداری و زایمان به مشکلاتی در این زمینه کمک کنند. آنها ممکن است کربوهیدراتها و قند را بهطور موثر پردازش نکنند و به احتمال زیاد در برابر هورمون انسولین، آزاد شده توسط پانکراس بعد از خوردن غذا، که به عضلات کمک میکنند تا از گلوکز خون (قند) برای انرژی استفاده کنند، مقاوم هستند. گلوکز بیشتری در جریان خون توزیع میشود و انرژی اضافی را به نوزاد رو به رشد میدهد. خطر فزاینده ابتلا به دیابت در دوران بارداری وجود دارد و زنان ممکن است سطح پائینی را از هورمونهای التهابی و پروتئینهای در گردش در بدن خود داشته باشند. بهبود رژیم غذایی و افزایش ورزش تاثیر اندکی بر کاهش اضافهوزن در دوران بارداری داشته و تاثیری بر عوارض نمیگذارد.
متفورمین، دارویی که برای درمان دیابت به کار میرود، میزان گلوکز خون آزاد شده را از کبد به داخل خون کاهش میدهد و بدن را نسبت به انسولین حساس میکند. این دارو ممکن است به بدن زنان کمک کند که به طور موثر از انسولین استفاده کنند و شانس تولد نوزاد با جثه بزرگ برای سن بارداری را کاهش دهد.
ما چه شواهدی را یافتیم؟
ما به جستوجوی شواهد پرداختیم (اکتبر 2017) و سه مطالعه تصادفیسازی و کنترل شده (1099 زن باردار) را پیدا کردیم که قرصهای متفورمین را با قرصهای دارونما (placebo) (ساختگی)، مصرف شده به صورت خوراکی، از هفته 10 تا 20 بارداری تا زمان تولد، مقایسه میکردند. مطالعات مربوط به زنان چاق بود؛ بنابراین ما نمیتوانیم تاثیر متفورمین را در زنانی که اضافهوزن دارند ارزیابی کنیم.
زنانی که متفورمین یا دارونما را در طول دوران بارداری مصرف میکردند، در داشتن نوزاد بزرگ برای سن بارداری، خطر مشابهی داشتند (اندازهگیری شده بر اساس هفتهها از آخرین پریود). متفورمین احتمالا تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در خطر ابتلای زنان به دیابت بارداری ایجاد میکند. این دارو ممکن است در خطر ابتلا به هیپرتانسیون بارداری یا پره‐اکلامپسی تفاوتی اندک یا عدم تفاوت ایجاد کند.
زنانی که متفورمین مصرف کردند، ممکن است در دوران بارداری اندکی کمتر اضافهوزن پیدا کنند، اما احتمال بیشتری وجود دارد که دچار اسهال شوند. هیچ تفاوت مهم دیگری برای سایر پیامدهای مادر از جمله، زایمان سزارین، زایمان پیش از هفته 37 بارداری، دیستوشی شانه (shoulder dystocia) (یک عارضه زایمان که شانه نوزاد در لگن گیر میافتد)، ترومای پرینه (perineal trauma) (آسیب به ناحیه بین واژن و مقعد زن)، یا خونریزی شدید بعد از تولد نوزاد وجود ندارد.
نوزادان زنانی که متفورمین مصرف کردند، وزن موقع تولد مشابهی با نوزادان زنانی داشتند که دارونما استفاده کرده بودند. ما هیچ تفاوت مهم دیگری را برای دیگر پیامدهای نوزادان مورد نظر پیدا نکردیم: هیپوگلیسمی (قند خون پائین)؛ هیپربیلیروبینمی (hyperbilirubinaemia) (یرقان)؛ امتیاز نمره آپگار (Apgar) در دقیقه پنج (معیار بهزیستی (well‐being) نوزاد)؛ یا مرگومیر نوزاد پیش یا پس از زایمان. یک مطالعه نرخ مشابهی از پذیرش در بخش مراقبتهای ویژه نوزادان بین گروهها گزارش کرده است.
این یافتهها چه معنایی دارند؟
شواهد کافی برای حمایت از استفاده از متفورمین برای زنان چاق در بارداری برای بهبود پیامدهای مادر و فرزندش وجود ندارد. متفورمین با افزایش خطر عوارض جانبی به ویژه اسهال مرتبط بود.
تعداد کمی از مطالعات در این مرور وارد شدهاند و هیچ مطالعهای میان زنان دارای «اضافهوزن» انجام نشده یا به بررسی متفورمین در ترکیب با یک درمان دیگر نپرداخته است.
پژوهش بیشتری برای ارزیابی نقش متفورمین در زنان باردار چاق یا دارای اضافهوزن، به عنوان یک استراتژی برای بهبود سلامت مادران و نوزادان، چه به تنهایی و چه به عنوان یک مداخله اضافی مورد نیاز است.