ترومبوآمبولی وریدی (venous thromboembolism; VTE) اصطلاحی جمعی است که بر دو وضعیت: ترومبوز عمقی وریدی (deep venous thrombosis; DVT) و آمبولی ریوی (pulmonary embolism; PE) دلالت دارد. نسبتی از افراد مبتلا به VTE عوامل خطر مستعد کننده زمینه‌ای یا فوری ابتلا را به VTE ندارند و تحت عنوان VTE بدون دلیل شناخته‌ شده (unprovoked) مشخص می‌شود. VTE بدون دلیل شناخته‌ شده می‌تواند اولین ظهور بالینی یک بدخیمی زمینه‌ای باشد. این موضوع سوالاتی را مطرح کرده در رابطه با اینکه افراد دچار VTE بدون دلیل شناخته‌ شده می‌بایست از نظر ابتلا به سرطان مورد بررسی قرار گیرند یا خیر. درمان VTE در بیماران مبتلا به سرطان و غیر‐سرطانی متفاوت است و تشخیص درست می‌تواند این اطمینان را حاصل کند که افراد درمان مناسب VTE را برای پیشگیری از عود و عوارض بعدی آن دریافت کرده‌اند. علاوه بر این، تشخیص مناسب سرطان در مراحل اولیه که قابلیت درمان بالاتری دارد، خطر پیشرفت بیماری را تقلیل داده و در نتیجه منجر به بهبودی مورتالیتی و موربیدیتی ناشی از سرطان می‌شود. مطالعه حاضر، نسخه به‌روزرسانی شده یک مطالعه مروری است که نخستین‌بار در سال 2015 منتشر شد.

تعیین اینکه انجام آزمایش برای سرطان تشخیص داده‌ نشده در افرادی که دچار اولین اپیزود VTE بدون دلیل شناخته‌ شده (DVT اندام‌های تحتانی یا PE) بوده‌اند، می‌تواند در کاهش مورتالیتی و موربیدیتی مرتبط با VTE و سرطان موثر باشد یا خیر و تعیین اینکه کدام آزمایش‌ها برای تشخیص سرطان می‌تواند بهترین نتیجه را از نظر تشخیص زودهنگام انواع سرطان‌های قابل درمان در پی داشته باشد.

متخصص اطلاعات گروه عروق کاکرین در پایگاه ثبت تخصصی گروه عروق در کاکرین و پایگاه‌های اطلاعاتی CENTRAL؛ MEDLINE؛ Embase؛ (CINHAL) Cumulative Index to Nusing and Allied Health Litreture و پلت‌فرم بین‌المللی پایگاه ثبت کارآزمایی‌های بالینی سازمان جهانی بهداشت و پایگاه‌های ثبت کارآزمایی‌های‌ ClinicalTrials.gov تا 11 جولای 2018 جست‌وجو کرد. هم‌چنین برای شناسایی مطالعات بیش‌تر بررسی منابع را هم انجام دادیم.

فقط کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و شبه‐‌تصادفی‌سازی شده‌ای واجد شرایط ورود به این مطالعه بودند که در آن‌ها افراد مبتلا به VTE بدون دلیل شناخته شده با هدف بررسی امکان وجود سرطان، تحت انجام آزمایش‌های بالینی و تخصصی سرطان قرار گرفتند. پیامدهای اولیه شامل مورتالیتی به هر علتی، مورتالیتی مرتبط با سرطان و مورتالیتی مرتبط با VTE بودند.

دو نویسنده مرور به‌طور مستقل از هم مطالعات را انتخاب، خطر سوگیری (bias) را ارزیابی و داده‌ها را استخراج کردند. هر گونه عدم توافق را با بحث و بررسی حل کردیم.

هیچ مطالعه جدیدی برای این به‌روزرسانی سال 2018 شناسایی نشد. در مجموع، چهار مطالعه با 1644 شرکت‌کننده وارد مطالعه شدند. دو مطالعه تاثیر انجام آزمایش‌های گسترده را شامل اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) در مقابل انجام آزمایش‌ها بر مبنای تشخیص پزشک ارزیابی کردند، در حالی که دو مطالعه دیگر تاثیر انجام تست استاندارد را به همراه توموگرافی انتشار پوزیترون (positron emission tomography; PET)/CT اسکن در مقایسه با انجام آزمایش استاندارد به‌تنهایی بررسی کردند. به دلیل وجود خطر سوگیری (خاتمه زودهنگام مطالعات)، کیفیت شواهد برای انجام آزمایش‌های گسترده از جمله CT اسکن در مقایسه با انجام آزمایش‌ها بر مبنای تشخیص پزشک، بر اساس رویکرد درجه‌‏بندی توصیه‏، ارزیابی، توسعه و ارزشیابی (GRADE)، در سطح بسیار پائین ارزیابی شد. هم‌چنین، شواهد مربوط به انجام تست استاندارد به همراه PET/CT در مقایسه با انجام تست استاندارد به‌تنهایی، به دلیل وجود خطر سوگیری تشخیص، کیفیت متوسطی داشت. به دلیل وجود سوگیری تشخیص در یک مطالعه با تعداد کم عوارض، سطح کیفیت شواهد بیش‌تر کاهش یافت.

با مقایسه انجام آزمایش‌های گسترده شامل CT در مقابل انجام آزمایش‌ها بنا بر تشخیص پزشک، آنالیز تجمیعی انجام شده روی دو مطالعه نشان داد که انجام آزمایش‌های تشخیصی سرطان مزیتی را برای مورتالیتی مرتبط با سرطان داشته یا هیچ منفعتی ندارد (نسبت شانس (OR): 0.49؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.15 تا 1.67؛ 396 شرکت‌کننده؛ 2 مطالعه؛ P = 0.26؛ شواهد با کیفیت پائین). یک مطالعه (201 شرکت‌کننده) نشان داد که، به‌طور کلی، بدخیمی‌ها در زمان تشخیص در شرکت‏‌کنندگانی که به‌طور گسترده‌ای مورد آزمایش قرار گرفتند، پیشرفت کم‌تری از افراد گروه کنترل داشت. در مجموع، 9/13 شرکت‌کننده مبتلا به سرطان در گروه انجام گسترده تست‌ها در مرحله T1 یا T2 بدخیمی قرار داشتند که این نسبت در افراد سرطانی گروه کنترل 2/10 بود (OR: 5.00؛ 95% CI؛ 1.05 تا 23.76؛ P = 0.04؛ شواهد با کیفیت پائین). تفاوت واضحی از نظر تشخیص مراحل پیشرفته بیماری بین آزمایش‌های گسترده در برابر انجام آزمایش‌ها بنا بر تشخیص پزشک وجود نداشت: یک شرکت‌کننده در گروه انجام آزمایش‌های گسترده در مقایسه با چهار بیمار در گروه کنترل در مرحله T3 بیماری قرار داشتند (OR: 0.25؛ 95% CI؛ 0.03 تا 2.28؛ P = 0.22؛ شواهد با کیفیت پائین). علاوه ‌بر این، آن دسته از شرکت‌کنندگان که تحت انجام آزمایش‌های گسترده‌ قرار گرفتند، زودتر از گروه کنترل تشخیص داده شدند (میانگین: 1 ماه با تست‌های گسترده در مقایسه با 11.6 ماه با تست‌هایی که بر اساس نظر پزشک برای تشخیص سرطان از زمان تشخیص VTE انجام شدند). انجام آزمایش‌های گسترده میزان فراوانی تشخیصی سرطان زمینه‌ای را افزایش نداد (OR: 1.32؛ 95% CI؛ 0.59 تا 2.93؛ 396 شرکت‌کننده؛ 2 مطالعه؛ P = 0.50؛ شواهد با کیفیت پائین). هیچ مطالعه‌ای مورتالیتی به هر علتی، موربیدیتی و مورتالیتی ناشی از VTE، عوارض آنتی‌کوآگولاسیون، عوارض جانبی آزمایش‌های سرطان، رضایت شرکت‌کنندگان یا کیفیت زندگی را بررسی نکرد.

زمانی که انجام آزمایش استاندارد همراه با PET/CT با انجام آزمایش استاندارد به‌تنهایی مقایسه شدند، انجام آزمایش استاندارد همراه با PET/CT مزیتی اندک یا عدم مزیت را بر مورتالیتی به هر علتی (OR: 1.22؛ 95% CI؛ 0.49 تا 3.04؛ 1248 شرکت‌کننده؛ 2 مطالعه؛ P = 0.66؛ شواهد با کیفیت متوسط)، مورتالیتی مرتبط با سرطان (OR: 0.55؛ 95% CI؛ 0.20 تا 1.52؛ 1248 شرکت‌کننده؛ 2 مطالعه؛ P = 0.25؛ شواهد با کیفیت متوسط) یا موربیدیتی مرتبط با VTE (OR: 1.02؛ 95% CI؛ 0.48 تا 2.17؛ 854 شرکت‌کننده؛ 1 مطالعه؛ P = 0.96؛ شواهد با کیفیت متوسط) نشان داد. با در نظر گرفتن مرحله سرطان، تفاوت روشنی برای تشخیص سرطان در مراحل اولیه (OR: 1.78؛ 95% CI؛ 0.51 تا 6.17؛ 394 شرکت‌کننده؛ 1 مطالعه؛ P = 0.37؛ شواهد با کیفیت پائین) یا پیشرفته (OR: 1.00؛ 95% CI؛ 0.14 تا 7.17؛ 394 شرکت‌کننده؛ 1 مطالعه؛ P = 1.00؛ شواهد با کیفیت پائین) آن وجود نداشت. هم‌چنین هیچ تفاوت واضحی در فراوانی تشخیصی سرطان زمینه‌ای به دست نیامد (OR: 1.71؛ 95% CI؛ 0.91 تا 3.20؛ 1248 شرکت‌کننده؛ 2 مطالعه؛ P = 0.09؛ شواهد با کیفیت متوسط). زمان لازم تا تشخیص سرطان در گروه انجام آزمایش استاندارد 4.2 ماه و در گروه انجام آزمایش استاندارد همراه با PET/CT معادل 4.0 ماه گزارش شد (P = 0.88). هیچ یک از مطالعات مورتالیتی مرتبط با VTE، عوارض آنتی‌کوآگولاسیون، عوارض جانبی انجام آزمایش‌های سرطان، رضایت شرکت‌کنندگان یا کیفیت زندگی را اندازه‌گیری نکردند.

انجام آزمایش‌های خاص برای سرطان در افراد مبتلا به VTE بدون علت شناخته‌ شده ممکن است منجر به تشخیص زودتر سرطان در مرحله اولیه سرطان شود. با این حال، در حال حاضر شواهد ناکافی برای نتیجه‌گیری قطعی در مورد اثربخشی انجام آزمایش برای سرطان تشخیص داده نشده در افراد مبتلا به نخستین اپیزود از VTE بدون علت شناخته شده ( DVT یا PE) وجود ندارد. نتایج می‌توانستند همراه با مزیت یا عدم مزیت باشند. پیش از نتیجه‌گیری‌های قطعی، انجام کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی و کنترل ‌شده‌ای در مقیاس بزرگ و با کیفیت خوب مورد نیاز است.