39 کارآزمایی بالینی و 14 مطالعه مشاهدهای شامل مجموع 945,240 شرکتکننده از 27,865 رکورد شناسایی شده، واجد شرایط برای ورود به مطالعه بودند. پنج مطالعه در انتظار طبقهبندی هستند. در مجموع 114 حادثه جانبی را در 33 مطالعه (30 RCT و سه مطالعه مشاهدهای) یافتیم و یافتههای مرگومیر در 41 مطالعه (32 RCT و نه مطالعه مشاهدهای) گزارش شده بود. اغلب مطالعات دارای خطر سوگیری پائین تا متوسط برای پیامدهای آسیبها بودند. با این حال، ارزیابی و گزارشدهی آسیب کلی دارای کیفیت متوسط تا پائین در RCTها و کیفیت پائین در مطالعات مشاهدهای بودند. کیفیت شواهد GRADE را به دلیل خطر سوگیری، ناهمگونی بالا، عدم دقت و محدودیتهای طراحی مطالعه برای ترومبوآمبولی وریدی (venous thromboembolism) و مرگومیر به ترتیب تا بسیار پائین و پائین کاهش دادیم.
مشخص نیست که افزایشی در خطر هر گونه حوادث جانبی (خطر نسبی (RR) بیزی (Bayesian): 1.05؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.93 تا 1.21؛ 3099 شرکتکننده؛ 9 مطالعه؛ شواهد با کیفیت پائین) یا ترومبوآمبولی وریدی (RR بیزی: 1.04؛ 95% CI؛ 0.70 تا 1.41؛ 18,917 شرکتکننده؛ 18 مطالعه؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین) وجود دارد یا خیر.
خطر مرگومیر با استفاده از داروهای تایید نشده از ESAها در افراد به شدت بدحال کاهش یافته بود (RR بیزی: 0.76؛ 95% CI؛ 0.61 تا 0.92؛ 930,470 شرکتکننده؛ 34 مطالعه؛ شواهد با کیفیت پائین).
حرف آخر
عوامل محرک خونسازی (erythropoiesis‐stimulating agents; ESAs)، داروهایی هستند که تولید گلبولهای قرمز خون را تحریک میکنند. آنها را میتوان در ورید یا زیر پوست تزریق کرد. این داروها علیرغم عدم دریافت مجوز توسط مراجع نظارتی برای این اندیکاسیون (یعنی off‐label)، در افراد به شدت بدحال استفاده میشوند. ما قادر به یافتن آسیبهای مرتبط با این داروها نبودیم؛ اما تاثیرات مفیدی در مورد احتمال مرگومیر بر مبنای شواهد با کیفیت پائین تا متوسط یافتیم.
پیشینه
افراد به شدت بدحال اغلب دچار کاهش میزان گلبولهای قرمز یا هموگلوبین در خون خود هستند. اگر اقدامات پیشگیرانه عمل نکنند، ترانسفیوژن اهدا کننده خون یک درمان موثر است؛ اما خطرات شناخته شدهای از جمله واکنشهای آلرژیک/ایمونولوژیک، بار اضافی (overload) حجم و الکترولیت و عفونتها را به همراه دارد. بهصورت جایگزین میتوان از ESAها برای تحریک تولید گلبولهای قرمز خون فرد استفاده کرد. هر چند این امر نیاز به موازنه در برابر خطرات مرتبط با ESAها دارد که به وسیله مراجع نظارتی برای اکثر افراد به شدت بدحال مجوز نگرفتهاند.
ویژگیهای مطالعه
ما 10 بانک اطلاعاتی را برای یافتن مطالعاتی جستوجو کردهایم که از ESAها برای درمان افراد به شدت بدحال استفاده کرده بودند. شواهد تا فوریه 2017 بهروز است. 53 مطالعه شامل 945,240 شرکتکننده تحت درمان با آلفا‐اپوتین (epoetin‐alfa)، بتا‐اپوتین (epoetin‐beta) و آلفا‐داربوپوتین (darbepoetin‐alfa) یا دارونما (placebo) یافتیم. پنج مطالعه در انتظار طبقهبندی هستند.
نتایج کلیدی
بر اساس شواهد با کیفیت عمدتا پائین، قادر به استخراج آسیبهای مرتبط از لحاظ عوارض جانبی ESAها نبودیم. «عوارض جانبی» شامل هر گونه حادثه و مشکلات جانبی ناشی از لخته شدن خون در وریدها بود. با این حال، شواهدی با کیفیت پائین برای نشان دادن تاثیرات محافظ بر خطر کلی مرگ در افراد به شدت بدحال پیدا کردیم.