سرطان پریآمپولاری (Periampullary) شامل سرطان سر و گردن لوزالمعده، سرطان انتهای دیستال مجرای صفراوی، سرطان آمپولواتر و سرطان بخش دوم دوازدهه است. برداشتن با جراحی (Surgical resection) تنها درمان بالقوه تثبیتشده برای درمان سرطان لوزالمعده و اطراف آمپولواتر است. تعداد قابلتوجهی از بیماران، به دلیل کم اهمیت شمردن گسترش سرطان تشخیص داده شده در سیتیاسکن (CT)، تحت عمل جراحی لاپاراتومی غیرضروری قرار میگیرند. از روشهای دیگر تصویربرداری مانند تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)، توموگرافی تابش پوزیترون (PET)؛ PET-CT و سونوگرافی آندوسکوپیک (EUS) برای تشخیص حمله موضعی یا متاستاز دوردست استفاده میشود که ممکن است در سیتیاسکن معلوم نشود. بهکارگیری این روشها میتواند از عمل جراحی لاپاراتومی غیرضروری جلوگیری کند. برای بررسی نقش روشهای گوناگون تصویربرداری در ارزیابی قابل برداشت بودن (resectability) به قصد درمان بیماران مبتلا به سرطان لوزالمعده و اطراف آمپولواتر، تاکنون هیچ بررسی سیستماتیک یا متاآنالیزی (meta-analysis) صورت نگرفته است.
تعیین دقت تشخیصی MRI؛ PET اسکن و EUS صورتگرفته بهمنزله آزمون افزودنی یا PET-CT بهمثابه آزمون جایگزین سیتیاسکن در تشخیص برداشتپذیری بهمنظور درمان سرطان لوزالمعده و اطراف آمپولواتر.
ما این موارد را تا پنجم نوامبر 2015 جستوجو کردیم: MEDLINE؛ Embase، ﻧﻤﺎﻳﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﺭﺟﺎﻋﺎﺕ ﻋﻠﻮﻡ و پایگاه اطلاعاتی ارزیابی تکنولوژی سلامت (HTA ؛Health Technology Assessment). دو نویسنده مطالعه مروری مستقلاً به غربالگری منابع و گزینش مطالعات برای گنجاندن در این مطالعه مروری پرداختند. ما همچنین مقالات مربوط به مطالعات مورد نظر را با انجام عملکرد «جستوجوی مرتبط» در MEDLINE؛ (OvidSP) و Embase؛ (OvidSP) و جستوجوی «منابع ارجاعی» (با جستوجو در مقالههایی که به آنها در مقالات مورد بررسی ارجاع شده) جستوجو کردیم.
ما مطالعات تشخیصی MRI، اسکن PET؛ PET-CT و EUS را در خصوص بیمارانی در نظر گرفتیم که بالقوه سیتیاسکن آنها ابتلا به پانکراس برداشتپذیر و سرطان اطراف آمپولواتر را نشان میداد. ما همه معیارهای برداشتپذیری مورد استفاده در این مطالعات را قابل قبول دانستیم. مطالعات را صرفنظر از زبان، وضعیت انتشار یا طراحی مطالعه (آیندهنگر یا گذشتهنگر) در نظر گرفتیم. مطالعات کنترل موردی از گردونه بررسی ما کنار گذاشته شدند.
دو نویسنده مطالعه مروری با استفاده از ابزار QUADAS-2 (ارزیابی کیفیت مطالعات دقت تشخیصی - 2) مستقلاً به استخراج دادهها و ارزیابی کیفیت مطالعات پرداختند. با اینکه طبق برنامهریزی قرار بود از روشهای دومتغیره (bivariate) برای تجزیه و تحلیل مقولههای حساسیت و ویژگی استفاده کنیم، به دلیل کمبود داده فقط توانستیم مدلهای ثابت اثر تکمتغیره را برای مقولههای حساسیت و ویژگی بهکار ببریم. ما با استفاده از میانگین احتمال برداشتناپذیری (احتمال پیشآزمون) برگرفته از مطالعات مورد بررسی و نسبت احتمال مثبت و منفی به دست آمده از مدل ثابت اثر، احتمال برداشتناپذیری را در بیمارانی محاسبه کردیم که آزمون شاخص مثبت (احتمال برداشتناپذیری پسآزمون در افراد با نتیجه مثبت آزمایش) و آزمون شاخص منفی (احتمال برداشتناپذیری پسآزمون در افراد با نتیجه مثبت آزمایش) داشتند. تفاوت بین احتمالات پیشآزمون و پسآزمون موجب شد تا ارزش افزوده کلی آزمون شاخص در مقایسه با فقط روش استاندارد سیتیاسکن بیشتر شود.
فقط دو مطالعه (34 شرکتکننده) حائز معیارهای ورود به این مطالعه مروری نظاممند بودند. در هر دو مطالعه دقت آزمون تشخیصی EUS در ارزیابی برداشتپذیری به قصد درمان سرطان پانکراس مورد بررسی قرار گرفته بود. نگرانیهای اندکی در خصوص کاربردپذیری این روش برای اکثر حوزهها در هر دو مطالعه وجود داشت. خطر کلی سوگیری (Bias) در یک مطالعه در سطح پائین و در مطالعه دوم، نامعلوم یا در سطح بالا بود. احتمال متوسط بیماری برداشتناپذیر پس از سیتیاسکن در کل مطالعات برابر 60.5% بود (یعنی 61 بیمار از 100 بیماری که پس از سیتیاسکن، سرطان آنان برداشتپذیر تشخیص داده شد، با انجام لاپاراتومی معلوم شد که بیماری آنان برداشتناپذیر است). برآورد خلاصه (The summary estimate) از مقوله حساسیت EUS برای برداشتناپذیری برابر 0.87 (95% فاصله اطمینان (CI): 0.54 تا 0.97) و برآورد خلاصه از مقوله ویژگی برای برداشتناپذیری برابر 0.80 (95% فاصله اطمینان (CI): 0.40 تا 0.96) بود. نسبت احتمال مثبت و نسبت احتمال منفی به ترتیب برابر 4.3 (95% فاصله اطمینان (CI): 1.0 تا 18.6) و 0.2 (95% فاصله اطمینان (CI): 0.00 تا 0.8) بود. در سطح احتمال پیشآزمون میانگین 60.5%، احتمال پسآزمون بیماری برداشتناپذیر برای افراد با EUS مثبت (EUS نشاندهنده برداشتناپذیری) برابر 86.9% (95% فاصله اطمینان (CI): 60.9% تا 6.9%) و احتمال پسآزمون بیماری برداشتناپذیر برای افراد با EUS منفی (EUS نشاندهنده برداشتپذیری) برابر 20 درصد (5.1% تا 53.7%) بود. این امر به آن معنی است که 13 درصد از افراد (95% فاصله اطمینان (CI): %3 تا 39%) با EUS مثبت، بالقوه به سرطان برداشتپذیر و 20 درصد (95% فاصله اطمینان (CI): %5 تا 53%) از افراد مبتلا به EUS منفی به سرطان برداشتناپذیر مبتلا هستند.
بر اساس دو مطالعه کوچک، در کاربرد ابزار EUS در افراد مبتلا به سرطان لوزالمعده که بیماری آنان در سیتیاسکن برداشتپذیر تشخیص داده شده بود، عدم اطمینان معناداری وجود داشت. در هیچیک از مطالعات، کاربرد ابزار EUS در افراد مبتلا به سرطان اطراف آمپولواتر ارزیابی نشده بود.
هیچ شاهدی وجود ندارد که نشان دهد این ابزار باید به طور معمول در افراد مبتلا به سرطان پانکراس یا سرطان اطراف آمپول واتر بهکار رود که بیماری آنان در سیتیاسکن برداشتپذیر تشخیص داده شده بود.