یبوست دوران کودکی مشکل شایعی در حیطه سلامت است که مشکلات اقتصادی و هیجانی ایجاد میکند. درمانهای موجود که غالب آنها دارویی هستند تاثیر ماندگاری ندارند و برخی از آنها بعد از استفاده طولانیمدت با عوارض جانبی همراه میشوند. تحریک الکتریکی از طریق پوست (TES ؛Transcutaneous electrical stimulation) یک روش غیردارویی است که اینطور فرض میشود بر تسهیل حرکات روده با تعدیل اعصاب روده بزرگ از طریق عبور جریان الکتریسیته از دیواره شکم اثر میگذارد.
هدف اصلی ما ارزیابی ایمنی و اثربخشی TES در بهبود عملکرد روده و علایم مربوط به یبوست در کودکان بود.
ما در MEDLINE؛ (PubMed) (از 1950 تا جولای 2015)؛ پایگاه کارآزماییهای بالینی ثبت شده کاکرین (CENTRAL ؛Cochrane Central Register of Controlled Trials)؛
(کتابخانه کاکرین (Cochrane Library)؛ شماره 7؛ 2015)، MBASE (از 1980 تا جولای 2015) و ثبت تخصصی گروه IBD در کاکرین و ثبت کارآزماییها و کنفرانسهای قابل اجرا جستوجو کردیم.
کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشدهای (RCT ؛Randomised Controlled Trials) که به بررسی انواع TES که در خانه و کلینیک در دسترس بودند، در مقایسه با عدم درمان، شبه TES و اشکال دیگر تحریک عصب یا هر معیار دارویی و غیرداروییای که برای درمان یبوست در کودکان به کار میرود، پرداخته بودند، به این مطالعه مروری وارد شدند.
دو نویسنده این مطالعه مروری بهطور جداگانه به ارزیابی و استخراج دادهها و بررسی خطر سوگیری (Bias) مطالعات وارد شده پرداختند. ما خطر نسبی (RR) را با 95% فاصله اطمینان (CI) برای پیامدهای طبقهدار و میانگین تفاوت (MD) را با 95% فاصله اطمینان (CI) برای پیامدهای مستمر محاسبه کردیم. ما کیفیت کلی شواهد را با استفاده از معیار GRADE ارزیابی کردیم.
1 کارآزمایی از استرالیا، که 46 کودک بین 8 تا 18 سال را بررسی کرده بود معیار ورود به مطالعه را داشت. گزارشات متعددی که یک گزارش چاپ نشده را نیز شامل میشد، روی پیامدهای متفاوتی از مطالعه تمرکز کرده بودند. این مطالعه از نظر سوگیری در انتخاب نامشخص بود و خطر بالایی از نظر سوگیری در عملکرد و تشخیص و فرسایش (Attrition) داشت و از نظر سوگیری گزارش نیز خطر پائینی داشت.
ما در مورد تاثیر TES بر حرکات روده، عبور از روده بزرگ، علایم نشت و کیفیت زندگی مطمئن نبودیم چرا که خطر سوگیری بالا و نتایج غیرمستقیم و غیردقیق بود. در مورد نتایجی که مدنظر ما بود با 95% فاصله اطمینان (CI) در بیشتر تجزیه و تحلیلها TES بالقوه موثر یا ناموثر گزارش شده بود. شواهد برای نشان دادن تاثیر TES بر روده و عبور از روده بزرگ ناکافی بود. مطالعه نشان داد که 16 تا از 21 کودک در گروه TES و 15 تا از 21 کودک در گروه دیگر، بیش از 3 بار در هفته حرکات خود به خودی کامل روده (CSBM) داشتند. (RR: 1.07؛ با 95% فاصله اطمینان (CI): 0.74 تا 1.53 و کیفیت شواهد بسیار پائین). 10 تا از 14 کودک در گروه TES بهبود در عبور از روده بزرگ را در مقابل 1.7 نفر در گروه دیگر نشان دادند (RR: 5.00؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.79 تا 31.63 و کیفیت شواهد بسیار پائین). نسبت میانگین عبور از روده بزرگ که با موقعیتی که در مرکز ژئومتریک با عبور ماده رادیواکتیو از لوله گوارش اندازه گرفته شده بود، در کودکانی که TES دریافت کرده بودند بالاتر بود (MD: 1.05؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.36 تا 1.74؛ 1 مطالعه؛ 30 شرکت کننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین). نتایج ارزیابی رادیولوژیک عبور از روده بزرگ به این معناست که این ارزیابی ممکن است نتواند بهبود بالینی علایم یا افزایش حرکت روده را نشان دهد. شواهد برای تشخیص تاثیر TES بر علایم و کیفیت زندگی (QoL) ناکافی است. 9 تا از 13 کودک در گروه TES بهبود در علایم مربوط به نشت را در مقابل 4 تا از 12 کودک در گروه دیگر نشان دادند(RR: 2.08؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.86 تا 5.00؛ کیفیت شواهد بسیار پائین). 4 تا از 8 شرکت کننده TES بهبود در QoL را در مقابل یک نفر از 8 نفر در گروه دیگر نشان دادند (RR: 4.00؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.56 تا 28.40؛ کیفیت شواهد بسیار پائین). تاثیر TES بر خود ادراکی (MD: 5.00؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 1.21 - تا 11.21؛ 1 مطالعه؛ 33 شرکت کننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین) یا ادراک والدین از QoL (MD: 0.20 - ، با 95% فاصله اطمینان (CI): 7.57 - تا 7.17؛ 1 مطالعه؛ 33 شرکت کننده؛ شواهد با کیفیت بسیار پائین) نامشخص است. هیچ عارضه جانبی گزارش نشد.
نتایج ارزیابی شده در این مطالعه مروری شواهد مبهمی را در اختیارمان گذاشتند. در نتیجه هیچ نتیجه قطعیای از اثربخشی و ایمنی TES در کودکان مبتلا به یبوست مزمن بهدست نیامد. پس برای دادن نظر قطعی نیاز به انجام کارآزمایی های تصادفی سازی و کنترل شده در آینده وجود دارد. این مطالعات باید از نظر روششناسی بهخصوص ارزیابی تاثیر بهصورت کور و ترکیب آن با پیامدهای مربوط به بیمار مانند تعداد بیماران با بهبود CSBM، بهبود علائم بالینی و کیفیت زندگی معیارهای مشخص و روشنی داشته باشند.