مصرف مواد مخدر در نوجوانان به نوبه خود و از آنجایی که به عنوان یک عامل خطر برای سایر مسائل رفتاری ایفای نقش میکند، یک مساله اساسی به شمار میآید. از آنجایی که استفاده از مواد مخدر در دوره نوجوانی میتواند باعث ایجاد پیامدهای بلندمدت سلامتی و اجتماعی جانبی شود، مداخله زودهنگام با هدف پیشگیری از پیشرفت مسائل جدی بیشتر، مهم است. نشان داده شده که مداخلات کوتاهمدت، مصرف مواد مسالهآفرین را در میان نوجوانان کاهش داده و به ویژه برای افرادی که دارای الگوهای مصرف مواد مخدر نسبتا پرمخاطره هستند، مفید است. چنین مداخلاتی میتوانند در محیط مدرسه طراحی شده و به اجرا درآیند. این مطالعه مروری نظاممند به منظور ارزیابی اثربخشی مداخلات کوتاهمدت مدرسهمحور برای نوجوانان مصرفکننده مواد مخدر طراحی شده است.
ارزیابی اثربخشی مداخلات کوتاهمدت مدرسهمحور در کاهش مصرف مواد مخدر و سایر نتایج رفتاری در میان نوجوانان در مقایسه با یک مداخله دیگر یا عدم مداخله (assessment-only conditions).
ما منابع اصلی/اولیه را در مارچ 2013 جستوجو کردیم و جستوجوی بروز شده را تا فوریه 2015 به اجرا درآوردیم. در هر دو مرحله مطالعه مروری منابع (اصلی و بروزشده)، ما در 10 پایگاه اطلاعاتی الکترونیک و شش وبسایت درباره مداخلات مبتنی بر شواهد، و فهرست منابع مطالعات و مطالعات مروری منتخب، از سال 1966 میلادی تا فوریه سال 2015 به جستوجو پرداختیم. ما همچنین به منظور شناسایی مطالعات اضافی با نویسندگان و سازمانهای ذیربط تماس برقرار کردیم.
ما کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترل شدهای (RCT) را وارد مطالعه کردیم که به ارزیابی اثرات مداخلات کوتاهمدت مدرسهمحور برای نوجوانان مصرفکننده مواد مخدر پرداخته بودند.
پیامدهای اولیه «کاهش» یا «توقف» مصرف مواد مخدر بودند. پیامدهای ثانویه «مشارکت در فعالیتهای جنایی» و «مشارکت در ارتکاب تخلف یا رفتارهای مشکلدار مرتبط با مصرف مواد مخدر» بودند.
ما از روشهای استاندارد روششناسی تدوین شده به وسیله (بنیاد همکاری کاکرین) (Cochrane Collaboration)، شامل رویکرد GRADE برای ارزیابی کیفیت شواهد استفاده کردیم.
ما 6 کارآزمایی را که دربرگیرنده 1176 نوجوان بوده و اقدام به اندازهگیری پیامدها در دورههای پیگیری متفاوت کرده بودند، در این مطالعه مروری وارد کردیم. 3 مطالعه دربرگیرنده 732 نوجوان به مقایسه مداخلات کوتاهمدت (BI) با «صرفا ارائه اطلاعات»، و 3 مطالعه دربرگیرنده 444 نوجوان به مقایسه BI با «عدم اقدام به مداخله (assessment-only)» پرداخته بودند. دلایل کاهش کیفیت شواهد عبارت بودند از وجود خطر سوگیری (risk of bias) در مطالعات وارد شده، عدم دقت و ناهمگونی. برای نتایج مرتبط با سوءمصرف مواد، مطالعات بازیابی شده فقط به ارزیابی الکل و حشیش/ کانابیسها (cannabis) پرداخته بودند. ما به طور کلی شواهد با کیفیت متوسطی را یافتیم که طبق آنها BI در مقایسه با «صرفا ارائه اطلاعات»، اثر قابلتوجهی بر هیچ یک از نتایج مصرف مواد مخدر در دورههای پیگیری کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت نداشتند. به علاوه BI اثر قابلتوجهی بر نتایج رفتار تخلفآمیز در میان نوجوانان نداشتند. در رابطه با BI در مقایسه با گروههای کنترل که در آنها هیچ نوع مداخلهای اعمال نشده بود، ما شواهد با کیفیت پایین و بسیار پایینی را یافتیم که نشان میداد در یک مطالعه، BI در دوره پیگیری کوتاهمدت، تناوب مصرف حشیش را کاهش دادند (میانگین تفاوت استانداردشده (SMD): 0.83 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): از 1.14 - تا 0.53 - ؛ n = 269). به علاوه در یک مطالعه، BI در دوره پیگیری میانمدت، به صورت قابلتوجهی تناوب مصرف الکل (SMD: 0.91 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): از 1.21 - تا 0.61 - ؛ n = 242)، سوءمصرف الکل (SMD: 0.38 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI):از 0.7 - تا 0.07 - ؛ n = 190)، وابستگی به مواد (SMD: 0.58 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI):از 0.9 - تا 0.26 - ؛ n = 190) و سوءمصرف حشیش (SMD: 0.34 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): از 0.65 - تا 0.02 - ؛ n = 190) را کاهش دادند. به علاوه در یک مطالعه، BI در دوره پیگیری بلندمدت، سوءمصرف الکل (SMD: 0.72 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): از 1.05 - تا 0.40 - ؛ n = 181)، تناوب مصرف حشیش (SMD: 0.56 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): از 0.75 - تا 0.36 - ؛ n = 181)، سوءمصرف (SMD: 0.62 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): از 0.95 - تا 0.29 - ؛ n = 181)، و وابستگی به مواد (SMD: 0.96 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): از 1.30 - تا 0.63 - ؛ n = 181) را کاهش دادند. با وجود این، شواهد به دست آمده از مطالعاتی که به مقایسه مداخلات کوتاهمدت با شرایطی که در آنها هیچ مداخلهای اعمال نشده بود پرداخته بودند، در مجموع کیفیت پایینی داشتند. بهعلاوه، مداخلات کوتاهمدت اثرات متعددی بر رفتارهای تخلفآمیز یا مسالهدار در نوجوانان داشتند. اگرچه در دوره پیگیری بلندمدت، میزان اثر بر این نتایج در گروه مقایسه که در آن هیچ نوع مداخلهای اعمال نشده بود، قابلتوجه بود (SMD: 0.78 - ؛ 95% فاصله اطمینان (CI): از 1.11 - تا 0.45 - ).
ما شواهد با کیفیت پایین یا بسیار پایین یافتیم که طبق آنها مداخلات کوتاهمدت مدرسهمحور ممکن است در کاهش مصرف الکل و حشیش نسبت به شرایطی که در آنها هیچ مداخلهای اعمال نشده بود، اثربخشتر بوده و این کاهشها در دوره پیگیری بلندمدت پایدار بودند. ما شواهد با کیفیت متوسطی یافتیم که طبق آنها مداخلات کوتاهمدت مدرسهمحور در مقایسه با ارایه اطلاعات احتمالا اثر قابلتوجهی بر نتایج مربوط به مصرف مواد مخدر نداشتند. برای اظهارنظر قطعی درباره اثربخشی مداخلات کوتاهمدت مدرسهمحور در کاهش مصرف مواد مخدر در نوجوانان هنوز زود است و نمیتوان با قطعیت اظهار نظر کرد. بهعلاوه، لازم است مطالعات با کیفیت بالا که به ارزیابی اثربخشی نسبی BI برای مصرف مواد مخدر و سایر رفتارهای مسالهدار میپردازند، به ویژه در کشورهای با درآمد پایین و متوسط طراحی شده و به اجرا درآیند.