ما به دنبال چه یافتهای بودیم؟
در این مرور کاکرین، خواستیم بدانیم دارویی به نام سربرولیزین (Cerebrolysin) یا دیگر عوامل شبه‐سربرولیزین تا چه حد در درمان سکته مغزی خوب عمل میکنند.
سکته مغزی چیست؟
سکته مغزی، حمله ناگهانی ضعف (weakness) است که معمولا یک طرف بدن را درگیر میکند. این اتفاق زمانی رخ میدهد که جریان خون به بخشی از مغز قطع شده، و جریان اکسیژن و مواد مغذی به سلولهای مغزی متوقف میشود که به آن ایسکمی میگویند. اگر جریان خون به مغز متوقف شود، سلولهای مغزی شروع به مُردن میکنند. این وضعیت میتواند منجر به آسیب مغزی، ناتوانی و احتمالا مرگومیر شود.
سکتههای مغزی ایسکمیک شایعترین نوع سکته مغزی هستند. سکته مغزی ایسکمیک هنگامی رخ میدهد که جریان خون توسط یک لخته خونی یا یک تکه از مواد چربی در یک شریان مسدود شود.
چرا این مرور مهم است؟
سکته مغزی یک اورژانس پزشکی بوده، و درمان فوری آن ضروری است. سکتههای مغزی ایسکمیک اغلب با ترکیبی از داروها برای پیشگیری و حل شدن لختههای خونی، کاهش فشار خون، و کاهش سطوح کلسترول درمان میشوند.
سربرولیزین و عامل شبه‐سربرولیزین کورتکسین (Cortexin)، مخلوطی از پروتئینها، پپتیدها (اسیدهای آمینه با زنجیره کوتاه) و اسیدهای آمینه (مولکولهای کوچکی که ترکیب میشوند و پروتئین تشکیل میدهند) هستند که از مغز حیوانات (گاو و خوک) گرفته شدهاند. برخی از پروتئینهای موجود در سربرولیزین یا کورتکسین بهطور طبیعی در مغز انسان یافت میشوند و ممکن است به محافظت و ترمیم سلولهای مغزی کمک کنند. استفاده از سربرولیزین و کورتکسین در برخی از کشورها به عنوان درمانی برای سکته مغزی شایع است.
ما چه کاری را انجام دادیم؟
در جستوجوی مطالعاتی بودیم که استفاده از سربرولیزین یا عوامل شبه‐سربرولیزین را برای درمان سکته مغزی ایسکمیک حاد بررسی کردند. برای یافتن مطالعات تصادفیسازی و کنترلشدهای به جستوجو پرداختیم که در آنها افراد، درمان خود را به صورت تصادفی دریافت کردند، زیرا این مطالعات قابل اعتمادترین شواهد را درباره درمانها ارائه میدهند.
تاریخ جستوجو: شواهدی را که تا جون سال 2022 منتشر شدند، وارد کردیم.
آنچه که ما به دست آوردیم
هفت مطالعه را با حضور 1773 نفر پیدا کردیم که دچار سکته مغزی ایسکمیک حاد شدند. این مطالعات به بررسی تاثیر تجویز سربرولیزین در کنار داروها برای پیشگیری و حل شدن لختههای خونی (درمان استاندارد) طی 48 ساعت نخست پس از وقوع سکته مغزی پرداختند. مطالعات این درمان را با درمان استاندارد به تنهایی یا درمان استاندارد به همراه یک درمان ساختگی (دارونما (placebo)) مقایسه کردند.
مطالعات در بیمارستانهایی در اتریش، کرواسی، جمهوری چک، مجارستان، روسیه، اسلواکی، اسلوونی، چین، هنگکنگ، ایران، میانمار و کره جنوبی انجام شده، و از 28 روز تا 90 روز به طول انجامیدند.
نتایج مرور
افزودن سربرولیزین یا یک عامل شبه‐سربرولیزین، کورتکسین، به درمان استاندارد احتمالا هیچ مزیتی برای کاهش خطر مرگ به هر علتی پس از سکته مغزی ندارد (6 مطالعه، 1689 نفر).
شواهد کافی را در مورد چگونگی تاثیر سربرولیزین یا عامل شبه‐سربرولیزین کورتکسین بر موارد زیر پیدا نکردیم:
• خطر مرگ یا نیاز به دریافت مراقبت مداوم در پایان مطالعه؛
• خطر مرگ طی دو هفته پس از وقوع سکته مغزی؛
• زمان لازم برای توانایی بازگشت افراد به محل کار؛ یا
• بهزیستی (well‐being) افراد (کیفیت زندگی).
ما مطمئن نیستیم که افزودن سربرولیزین به درمان استاندارد باعث ایجاد تفاوت در تعداد افرادی شد که از مطالعه خارج شدند (6 مطالعه؛ 1689 نفر).
افزودن سربرولیزین به درمان استاندارد احتمالا باعث تفاوتی اندک یا عدم تفاوت در موارد زیر شد:
• تعداد کل افرادی که مبتلا به تاثیرات ناخواسته جدی شدند (تاثیرات تهدیدکننده زندگی که منجر به مرگومیر، ناتوانی، یا بستری طولانیمدتتر در بیمارستان میشوند) (3 مطالعه؛ 1335 نفر)؛
• تعداد تاثیرات ناخواسته جدی که باعث مرگومیر میشوند (3 مطالعه؛ 1335 نفر).
با این حال، بیشتر افراد دریافتکننده سربرولیزین همراه با درمان استاندارد نسبت به افراد دریافتکننده درمان استاندارد (به تنهایی یا همراه با دارونما)، دچار تاثیرات ناخواسته جدیای شدند که باعث مرگ آنها نشد (3 مطالعه؛ 1335 نفر).
سربرولیزین یا عامل شبه‐سربرولیزین کورتکسین ممکن است تفاوتی اندک یا عدم تفاوت را در تعداد کل افرادی که دچار تاثیرات ناخواسته شدند، ایجاد کند (4 مطالعه، 1607 نفر).
قطعیت نتایج
اطمینان (قطعیت) متوسطی نسبت به نتایج این مرور داریم. با این حال، شواهد از تعداد کمی از مطالعات به دست میآیند. یک شرکت دارویی تولیدکننده سربرولیزین در سه مطالعه حضور داشت، که ممکن است بر نحوه طراحی، انجام، و گزارشدهی آنها تاثیر گذاشته باشد. اگر نتایج حاصل از مطالعات بیشتری در دسترس قرار گیرند، نتیجهگیریهای ما احتمالا تغییر خواهند کرد.
نتیجهگیریها
افزودن سربرولیزین یا یک عامل شبه‐سربرولیزین، کورتکسین، به درمان استاندارد پس از سکته مغزی ایسکمیک حاد، احتمالا:
• خطر مرگ را کاهش نمیدهد.
افزودن سربرولیزین به درمان استاندارد پس از سکته مغزی ایسکمیک، احتمالا:
• بر تعداد افراد دچار تاثیرات ناخواسته جدی تاثیری نمیگذارد؛ ولی
• تعداد افراد را با تاثیرات ناخواسته جدی و غیرکشنده افزایش میدهد.