آگونیستهای (agonists) گیرنده فعالکننده تکثیر پروکسیزوم (Peroxisome) گاما (PPAR-γ)، از دسته داروهای حساس کننده انسولین هستند که برای درمان مقاومت به انسولین استفاده میشوند. علاوه بر کاهش گلوکز خون در دیابت، این داروها همچنین میتوانند در برابر چربی خون و تصلب شرایین، که عوامل خطرساز سکته مغزی هستند، محافظت ایجاد کنند.
ارزیابی اثربخشی و ایمنی آگونیستهای PPAR-γ در پیشگیری ثانویه از سکته مغزی و حوادث عروقی مرتبط با آن در افراد مبتلا به سکته مغزی یا حمله ایسکمیک گذرا (TIA).
ما ثبت کارآزماییهای گروه استروک در کاکرین (Cochrane Stroke Group Trials Register) (جولای 2015)، پایگاه کارآزماییهای بالینی ثبتشده کاکرین (CENTRAL؛ Cochrane Central Register of Controlled Trials؛ شماره 6؛ 2015)، MEDLINE (از 1949 تا جولای 2015)، EMBASE (از 1980 تا جولای 2015)، CINAHL (از 1982 تا جولای 2015)، AMED (از 1985 تا جولای 2015) و 11 پایگاه اطلاعاتی چینی (جولای 2015) را جستوجو کردیم. در تلاش برای شناسایی کارآزماییهای منتشر شده، منتشر نشده و در حال انجام بیشتر، ما فهرست کارآزماییهای در حال انجام، فهرست منابع و مجموعه مقالات کنفرانسهای مربوطه را جستوجو کردیم و با نویسندگان و شرکتهای داروسازی تماس گرفتیم. ما هیچ گونه محدودیت زبانی اعمال نکردیم.
ما کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (RCT ؛Randomised Controlled Trials) را برای ارزیابی آگونیستهای PPAR-γ در برابر دارونما برای پیشگیری ثانویه از سکته مغزی و حوادث عروقی مرتبط با آن در افراد مبتلا به سکته مغزی یا TIA، با پیامدهای عود سکته مغزی، حوادث عروقی و عوارض جانبی انتخاب کردیم.
دو نویسنده مطالعه مروری به طور جداگانه کارآزماییها و خلاصه سوابق شناسایی شده را غربالگری کردند، مطالعات را برای ورود به مطالعه انتخاب کرده و دادههای واجد شرایط را استخراج کردند، دادهها را با دقت به صورت متقاطع بررسی و کیفیت روششناسی و خطر سوگیری (Bias) را ارزیابی کردند.
ما چهار مطالعه واجد شرایط را با 1163 شرکتکننده انتخاب کردیم. فقط یک مطالعه در همه زمینهها دارای خطر پائین سوگیری بود. سه مطالعه، داروی پیوگلیتازون (pioglitazone) را و یک مطالعه داروی رزیگلیتازون (rosiglitazone) را ارزیابی کردند. شرکتکنندگان در مطالعات مختلف ناهمگون بودند. در دو مطالعه، تعدادی از شرکتکنندگان با عود سکته مغزی ارزیابی شدند، که در آنها آگونیستهای PPAR-γ عود سکته مغزی را در مقایسه با دارونما کاهش دادند (خطر نسبی (RR): 0.52؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.34 تا 0.80). در یک کارآزمایی واحد، نشان داده شد که آگونیستهای PPAR-γ که در مدت زمانی با میانگین بیش از 34.5 ماه استفاده شدند، پیامد ترکیبی شامل تمام حوادث مرگ قلبی و عروقی، سکته قلبی غیرکشنده یا سکته مغزی غیرکشنده را کاهش داد (RR: 0.73؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.54 تا 0.99).
دادههای مربوط به پیامدهای ترکیبی دیگری که عوارض جانبی جدی را منعکس میکند (مرگ به هر علت و دیگر حوادث مهم عروقی؛ تمام علل مرگ و میر، سکته قلبی غیرکشنده یا سکته مغزی غیرکشنده) مشابه بود، هر چند فاصلههای اطمینان گستردهتر بوده و اثرات از نظر آماری معنیدار نبودند. علاوه بر این، دو مطالعه به ترتیب حساسیت به انسولین و فعالیت پروتئازوم یوبیکوئیتن (ubiquitin-proteasome) را در پلاک کاروتید اندازهگیری کردند. این نتایج بهطور قابلتوجهی با آگونیستهای PPAR-γ در مقایسه با دارونما بهبود یافتند. هیچیک از مطالعات تعداد شرکتکنندگان مبتلا به ناتوانی را با علت حوادث عروقی یا بهبود کیفیت زندگی گزارش نکرد. سه RCT، اطلاعاتی را در مورد عوارض جانبی گزارش کردند. عوارض جانبی شایع، ادم، نارسایی قلبی و کمخونی بودند. شواهدی که عوارض جانبی ظاهر شده بیشتری را در شرکتکنندگان تحت درمان با آگونیستهای PPAR-γ در مقایسه با دارونما نشان دادند، مبهم و متناقض بودند (خطر تفاوت (RD)؛ 10%؛ 95% فاصله اطمینان (CI)؛ 8 - % تا 28%؛ I² = 86%).
به نظر میرسد آگونیستهای PPAR-γ، عود سکته و تمام مرگهای ناشی از حوادث قلبی عروقی، سکته قلبی غیرکشنده یا سکته مغزی غیرکشنده را کاهش داده و حساسیت را به انسولین و تثبیت پلاک کاروتید بهبود میبخشند. شواهدی با کیفیت محدود وجود دارد که نشان میدهد آگونیستهای PPAR-γ به خوبی تحمل میشوند. با این حال، با توجه به تعداد کم و کیفیت مطالعات انتخاب شده، نتایج باید با احتیاط تفسیر شوند. در آینده، کارآزماییهای دوسو کور و به خوبی طراحی شده با نمونههای بیشتر برای ارزیابی اثربخشی و ایمنی آگونیستهای PPAR-γ در پیشگیری ثانویه از سکته مغزی و حوادث عروقی مرتبط با آن در افراد مبتلا به سکته مغزی یا TIA مورد نیاز خواهد بود.