سندرمهای میلودیسپلاستیک (MDS؛ Myelodysplastic Syndromes) گروه ناهمگونی از بیماریهای خونی بوده و با دیسپلازی یک یا چند رده از سلولهای بنیادی خونی مشخص میشوند. درمان استاندارد آنها، مراقبت حمایتی از علائمی است که به وجود میآیند و شامل تزریق گلبولهای قرمز یا تجویز عوامل محرک اریتروپویزیس (ESA؛ Erythropoiesis-Stimulating Agents) در موارد آنمی یا درمان با گرانولوسیت (G-CSF؛ Granulocyte) و فاکتورهای محرک کلونی گرانولوسیت و گرانولوسیت ـ ماکروفاژ (GM-CSF؛ Granulocyte-Macrophage Colony Stimulating Factors) در موارد نوتروپنی است.
هدف این مطالعه مروری، بررسی شواهد درمان بیماران مبتلا به MDS با G-CSF و GM-CSF به همراه درمان استاندارد در مقایسه با درمان استاندارد یا در مقایسه با درمان استاندارد به همراه دارونما است.
برای این مطالعه مروری، MEDLINE (از 1950 تا 3 دسامبر 2015) و CENTRAL (پایگاه کارآزماییهای بالینی ثبتشده کاکرین (Cochrane Central Register of Controlled Trials) تا 3 دسامبر 2015) و نیز مجموعه مقالات کنفرانسها (انجمن خونشناسی آمریکا، انجمن سرطانشناسی بالینی آمریکا، انجمن خونشناسی اروپا، انجمن سرطانشناسی پزشکی اروپا (American Society of Hematology, American Society of Clinical Oncology, European Hematology Association, European Society of Medical Oncology)) را برای کارآزماییهای تصادفیسازی و کنترلشده (RCTs؛ Randomised Controlled Trials) جستوجو کردیم. دو نویسنده مطالعه مروری، بهطور مستقل نتایج پژوهش را غربالگری کردند.
RCTهایی را گردآوردیم که G-CSF یا GM-CSF را بههمراه درمان استاندارد در بیماران مبتلا به MDS تازه تشخیص داده شده، بررسی کردند.
از نسبتهای خطر (HR) بهعنوان میزان تاثیر برای بقای کلی (OS)، بقای بدون پیشرفت بیماری (PFS) و زمان پیشرفت و از نسبتهای خطر برای نرخهای پاسخ، عوارض جانبی و استفاده از آنتیبیوتیک و بستری شدن در بیمارستان استفاده کردیم. دو نویسنده مطالعه مروری، بهطور مستقل اطلاعات را استخراج و خطر سوگیری (Bias) را بررسی کردند. با پژوهشگران دو کارآزمایی برای اطلاعات زیرگروه تماس برقرار شد، اما اطلاعات بیشتری از ایشان به دست نیامد. G-CSF و GM-CSF بهصورت جداگانه تحلیل شدند
در مجموع 566 گزارش را غربالگری کردیم. 7 RCT با 486 بیمار شناسایی شد، اما فقط توانستیم روی دو مطالعه GM-CSF متاآنالیز (meta-analysis) انجام دهیم. به دلیل اطلاعات از دست رفته، خطر سوگیری این کارآزماییها نامشخص بود. تمامی کارآزماییها، مطالعاتی تصادفی و آزاد بودند. اما 3 کارآزمایی تنها بهصورت چکیده منتشر شده بودند، بنابراین قادر به بررسی خطر سوگیری این کارآزماییها بهصورت جزئی نبودیم. بهطور کلی، اطلاعات بهصورت مقایسهای گزارش نشده بودند و نتایج مربوط به بیمار مثل بقا، زمان پیشرفت به سوی لوکمی حاد میلوئیدی (AML؛ Acute Myeloid Leukaemia) یا رخداد عفونت فقط در دو کارآزمایی گزارش شده بود.
5 RCT (تعداد: 337 بیمار)، تاثیر G-CSF را بههمراه درمان استاندارد (مراقبت حمایتی؛ شیمیدرمانی یا اریتروپوئیتین) بررسی کردند. به دلیل گزارش نامناسب و ناسازگار اطلاعات، نتوانستیم برای هرکدام از نتایج از پیش برنامهریزی شده، متاآنالیز انجام دهیم. هیچ شواهدی دال بر تفاوت در بقای کلی (نسبت خطر (HR): 0.80؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.44 تا 1.47)، بقای بدون پیشرفت (تنها مقدار P مشخص شده بود)، پیشرفت به سمت AML، رخداد عفونت و دفعات تزریق گلبول قرمز (تعداد متوسط 12 بار تزریق خون در هر گروه) وجود ندارد. کیفیت شواهد برای تمامی نتایج به دلیل عدم دقت زیاد و سوگیری بالقوه انتشار (3 کارآزمایی که فقط چکیدهای از آنها گزارش شد)، بسیار پائین در نظر گرفته شد. اطلاعات کیفیت زندگی و عوارض جانبی شدید در هیچ یک از کارآزماییهای گردآوری شده، گزارش داده نشد.
دو RCT (تعداد: 149)، GM-CSF را به همراه درمان استاندارد (شیمیدرمانی) ارزیابی کرده بودند. برای مرگومیر (HR: 0.88؛ 95% فاصله اطمینان (CI): 0.62 تا 1.26؛ 2 کارآزمایی)؛ هیچ شواهدی از تفاوت پیدا نکردیم (شواهد با کیفیت پائین). اطلاعات بقای بدون پیشرفت و عوارض جانبی شدید بدون شواهدی برای تفاوت بین دو گروه (شواهد با کیفیت پائین) در هر دو مطالعه قابل مقایسه نبود. برای عفونتها، تزریقهای پلاکت و گلبول قرمز هیچ شواهدی از اختلاف پیدا نشد، اما، این نتایج را فقط یک کارآزمایی گزارش کرده بود (شواهد با کیفیت پائین). زمان پیشرفت به سمت AML و کیفیت زندگی اصلا گزارش نشد.
بهعلاوه، دو کارآزمایی تقاطعی شامل 244 بیمار را شناسایی کردیم که GM-CSF را با دارونما مقایسه کردند ولی نتایج مربوط به هر گروه را هنوز منتشر نکردهاند. بهعلاوه، دو مطالعه در حال انجام را نیز شناسایی کردهایم که یکی از آنها به دلیل قطع پشتیبانی دارویی متوقف شده و مطالعه دیگر نیز در مراحل اولیه مانده است.
اگرچه 7 کارآزمایی با 486 بیمار با دو مطالعه بدون انتشار و مطالعات ناقصی را شناسایی کردیم، این مطالعه مروری نظاممند بهطور کلی نشان میدهد که اطلاعات بسیار کمی در دسترس است که از استفاده از G-CSF و GM-CSF برای جلوگیری از عفونت، طولانی کردن بقا و بهبود کیفیت زندگی پشتیبانی کند. اثر روی پیشرفت به سمت AML نیز همچنان مشخص نشده است.