سوال مطالعه مروری
بررسی تاثیرات درمانها برای پیشگیری از بافت اسکار (چسبندگیها) (درمان ضد‐چسبندگی) بعد از درمان جراحی برای ضایعات داخل رحمی در زنانی که مشکل بارداری دارند.
پیشینه
چسبندگیهای شکمی ساختارهای شبیه شبکه هستند که بهطور طبیعی سطوح را در شکم از هم جدا میکند و به دلیل آسیب وارده به پوشش شکم، به هم میچسبند. آنها اغلب پس از جراحی شکمی شکل میگیرند. باعث ایجاد وضعیتهای متعددی مانند دردهای مزمن لگنی و ناباروری میشوند. عملی که در حال حاضر در بالین صورت میگیرد، بر اساس مطالعات مرسوم یا مشاهدهای شکل گرفته است.
ویژگیهای مطالعه
مطالعاتی را جستوجو کردیم که هر درمانی را در برابر عدم درمان، دارونما (placebo) (درمان ساختگی)، یا هر مداخله دیگری به صورت تصادفی مقایسه کردند. پیامدها به صورت تولد زنده، بارداری بالینی، سقط جنین و وجود یا شدت بافت اسکار در پروسیجر second‐look تعریف شدند.
نتایج کلیدی
برای این مرور 16 مطالعه پیدا کردیم. درمانها شامل موارد زیر بودند: گذاشتن یک وسیله در مقایسه با عدم درمان (دو مطالعه؛ 90 زن)، درمان هورمونی در برابر عدم درمان یا دارونما (دو مطالعه؛ 136 زن)، وسیله همراه با درمان هورمونی در برابر عدم درمان (یک مطالعه؛ 20 زن)، ژل محافظ در برابر عدم درمان (پنج مطالعه؛ 464 زن)، وسیله با استفاده از غشاهای پس از تولد نوزاد در برابر بدون غشاها (سه مطالعه؛ 190 زن)، یک نوع از وسیله در برابر نوع دیگر (یک مطالعه؛ 201 زن) ژل همراه با درمان هورمونی و آنتیبیوتیکها در برابر درمان هورمونی با آنتیبیوتیکها (یک مطالعه؛ 52 زن) یا وسیله همراه با ژل در مقایسه با وسیله به تنهایی (یک مطالعه؛ 120 زن). از 1273 زنی که تصادفیسازی شدند، دادههای 1133 زن برای تجزیهوتحلیل موجود بودند.
در فقط دو مطالعه، همه زنان مشکل باروری داشتند. اغلب مطالعات (14/16) در معرض خطر سوگیری (bias) بالایی برای حداقل یک دلیل بودند. هیچ یک از مطالعات تولد زنده را گزارش نکردند، به همین دلیل ما دادههای مربوط به زایمان ترم یا تداوم بارداری را به جای تولد زنده در نظر گرفتیم که در پنج مطالعه گزارش شده بودند.
مشخص نبود که تفاوتی میان درمان ضد‐چسبندگی در مقایسه با عدم درمان (دو مطالعه؛ 107 زن) یا دیگر درمانها (سه مطالعه؛ 180 زن) برای افزایش شانس به دنیا آوردن نوزاد زنده، زایمان ترم یا تداوم بارداری وجود دارد یا خیر. استفاده از بعضی درمانهای ضد‐چسبندگی (وسیله با یا بدون درمان هورمونی یا درمان هورمونی یا ژلها) (هشت مطالعه، 560 زن) ممکن است خطر تشکیل بافت اسکار را در مقایسه با عدم درمان کاهش میدهد. ما انتظار داشتیم که از هر 1000 زن درمان شده با جراحی، بین 153 و 365 زن پس از استفاده از ژلها با بافت اسکار روبهرو میشوند، در مقایسه با 545 زنی که درمان نمیشوند. شواهد تا 6 جون 2017 بهروز است.
کیفیت شواهد
کیفیت کلی شواهد مطالعه بسیار پائین تا پائین بود. این مطالعات محدودیتهایی داشتند، مانند خطر جدی سوگیری مرتبط با شرکتکنندگان و ارزیابانی که میدانستند به هر بیمار چه درمانی داده شده است.
پیش از توصیه به درمانهای ضد‐چسبندگی در کار بالینی هر روزه بعد از جراحی رحم در زنانی که مشکل بارداری دارند، پژوهشهای بیشتری مورد نیاز است.